محمد درويش در گفت‌وگو با ايرنا افزود: روند بيابان‌زايي در كشور همچنان با شتاب نگران‌كننده‌اي پيش مي‌رود و افت حاصلخيزي خاك، كاهش توليد، افزايش روستاهاي متروكه، افت آب‌هاي زيرزميني، نشست زمين و افزايش توليد گردوغبار برخي از نشانه‌هاي بياباني شدن است. به گفته وي، استفاده بدون مديريت از منابع آبي و پاك‌تراشي جنگل‌ها مي‌تواند آن را سرعت ببخشد.
درويش با اشاره به اينكه نابودي تنوع زيستي از ديگر مولفه‌هاي بيابان‌زايي است، گفت: بررسي‌ها نشان مي‌دهد كشورهايي كه در روند خشكسالي قرار دارند، گونه‌هاي گياهي‌شان هم در معرض خطر قرار مي‌گيرد. اين روند در ايران بسيار نگران‌كننده است؛ زيرا تعداد زيادي از گونه‌هاي گياهي در فهرست اتحاديه جهاني حفاظت از طبيعت (IUCN) قرار دارد.
رئيس گروه تحقيقاتي مولفه‌هاي اقتصادي- اجتماعي بيابان‌زايي ادامه داد: اين شرايط براي گونه‌هاي جانوري كشور نيز وجود دارد. اگر ببر مازندران يا شير ايراني را از دست داده‌ايم، بايد تلاش كنيم تا يوزپلنگ، ميش مرغ يا تمساح پوزه كوتاه را كه در فهرست IUCN قرار دارند، حفظ كنيم.
وي با بيان اينكه پيش‌بيني‌ها درخصوص كاهش منابع آبي و توسعه خشكسالي در كشور نگران‌كننده است، گفت: بيش از 90درصد اندوخته‌هاي آبي كشور را از دست داده‌ايم كه بايد به سرعت اين روند را كاهش دهيم. وي افزود: خشكسالي، فرسايش خاك را هم به همراه دارد و اكنون با بحران فرسايش بادي مواجه هستيم كه ادامه اين روند موجب افزايش ذرات معلق كمتر از 2/5 ميكرون در هوا مي‌شود. برهمين اساس، مولفه‌هاي هوا، آب، باد، خاك و تنوع زيستي در كشور قابل دفاع نيست؛ زيرا در شرايط خوبي قرار ندارند.
درويش ادامه داد: براساس شاخص‌هاي بين‌المللي در مدت 10 سال يعني از 2006 تا 2016 رتبه محيط‌زيستي ايران از بين 150 كشور از 67 به 84 تنزل يافت كه اين نشان از وضعيت نامناسب محيط‌زيستي در كشور دارد.
وي اظهار كرد: آخرين مرحله بيابان‌زايي در كشور فرونشست زمين است. زماني كه از آب‌هاي زيرزميني به‌صورت بي‌رويه برداشت شود، زمين نشست مي‌كند و ديگر قابل بازگشت نيست؛ زيرا زمين حالت اسفنجي دارد و وقتي آب خود را از دست مي‌دهد مانند يك اسفنج جمع مي‌شود و ديگر به حالت اوليه بازنمي‌گردد و اين خسارت ديگر قابل جبران نيست.
مسئول تدوين برنامه 20 ساله مديريت بيابان كشور تأكيد كرد: براساس استانداردها و تعريف‌هاي جهاني از پديده فرونشست، اگر نرخ نشست زمين در دنيا بيشتر از 4ميلي‌متر در سال باشد، نگران‌كننده است در حالي كه در برخي مناطق ايران مانند استان فارس نرخ فرونشست به 54سانتي‌متر در سال يعني 140 برابر استاندارد جهاني رسيده است. اين ميزان فرونشست در فاصله بين دشت فسا تا جهرم اتفاق افتاده است. همچنين نرخ فرونشست زمين در تهران سالانه 36سانتي‌متر يعني 90 برابر استاندارد جهاني است كه جاي نگراني دارد. علاوه براين، فرونشست در استان‌هايي مانند چهارمحال و بختياري، خراسان رضوي، خراسان شمالي، بجنورد، هرمزگان، كرمان، يزد و اصفهان نيز نگران‌كننده است.
- راهكارهاي مقابله با بيابان‌زايي و فرونشست زمين
مسئول تدوين برنامه 20 ساله مديريت بيابان كشور با اعلام اينكه زمان شعار دادن به پايان رسيده و بايد همه عمل كنند، گفت: براي مقابله با پديده بيابان‌زايي و فرونشست زمين بايد چند كار در كوتاه‌مدت، ميان‌مدت و بلندمدت انجام داد كه برخي از آنها در سازمان حفاظت محيط‌زيست با همكاري سازمان‌هاي مردم‌نهاد و برخي سازمان‌هاي دولتي آغاز شده است.
محمد درويش معتقد است: در زمينه اقدامات بلندمدت بايد سراغ تربيت نسلي برويم كه حفظ محيط‌زيست براي آنها مانند احترام به پدر و مادر ارزشمند باشد كه بر اين اساس، سراغ مكتب مدارس طبيعت پيش رفتيم و اكنون 27مدرسه طبيعت در كشور فعال است كه از اين طريق مي‌توان سواد اكولوژيك كودكان را بالا برد.
مديركل دفتر مشاركت‌هاي مردمي سازمان حفاظت محيط‌زيست افزود: در زمينه اقدامات ميان‌مدت بايد با كمك سمن‌ها مردم به اين درك برسند كه در حفظ محيط‌زيست كشورشان نقش اساسي دارند، دولت نيز قوانيني وضع كند تا از توليدات دوستدار محيط‌زيست حمايت كند، تجهيز حمل‌ونقل عمومي، ساخت خودرو و دوچرخه‌هاي برقي، تقويت مترو، كاهش مصرف سوخت‌هاي فسيلي و استفاده از نيروهاي بادي و زمين گرمايي از ديگر اقدامات دولت است. رئيس گروه تحقيقاتي مولفه‌هاي اقتصادي اجتماعي بيابان‌زايي درباره اقدامات كوتاه‌مدت گفت: در اقدامات كوتاه‌مدت تمام ايرانيان مي‌توانند همكاري كنند. به‌عنوان مثال ايرانيان 17 برابر متوسط شهروندان ژاپني انرژي مصرف مي‌كنند يا مصرف پلاستيك در كشور بسيار زياد است؛ بنابراين مردم در كنار هم مي‌توانند فرهنگ استفاده صحيح از منابع را فرابگيرند. وي اظهار كرد: بايد ياد بگيريم مواد پروتئيني كمتر مصرف كنيم؛ زيرا 51 درصد متان در طبيعت از طريق فعل و انفعالات معده گاوها و خوك‌ها توليد مي‌شود.
نظر شما