ناگفته پيداست كه در فضاي مجازي امكان انجام اعمال خلاف و مجرمانه بيشتر است. به چند دليل؛ ازجمله اينكه اين فضا به آدم‌ها امكان پنهان نگه‌داشتن هويت واقعي را مي‌دهد و ديگر اينكه به‌خاطر امكان ارتباطات گسترده و متنوع كه در زندگي حقيقي كمتر اتفاق مي‌افتد، كودكان و نوجوانان به‌دليل كم‌تجربگي و خامي و خوش‌باوري و گاه به‌دليل نيازها و غرايز طبيعي‌شان و حتي از باب كنجكاوي ممكن است در دام انواع فريب‌هاي اينترنتي بيفتند. اگر بخواهيم اين فريب‌ها را دسته‌بندي كنيم، بايد به فريب‌هاي عاطفي، اقتصادي و اطلاعاتي اشاره كنيم. والدين بايد مهارت‌ها و اطلاعات كافي را براي رويارويي با خطرات و آسيب‌ها در اختيار فرزندانشان قرار دهند؛ مهارت‌هايي كه در ادامه به آنها اشاره خواهيم كرد.
- فريب عاطفي
بلوغ عاطفي
پشت هر ارتباط عاطفي‌اي كه مجازي اتفاق مي‌افتد، بعيد نيست كه اهدافي شوم پنهان شده باشد. ازجمله بهره‌كشي‌هاي جنسي، تخليه اطلاعاتي، باج‌گيري و...! نوجوان بايد بداند كه تمام آدم‌هايي را كه در شبكه‌هاي مجازي مي‌بيند پيش از شناخت واقعي، به حلقه دوستان صميمي و نزديك خود راه ندهد. بچه‌ها خيلي زود فريب روابط دوستانه و صميمانه و حتي عاشقانه را مي‌خورند و زودتر از آنچه فكرش را بكنيم ممكن است در دامي گرفتار آيند كه عواقب خوبي به‌دنبال نخواهد داشت. پس، قبل از آنكه يك تلفن هوشمند و يك خط اينترنت پرسرعت در اختيار فرزندتان قرار دهيد، از بلوغ عاطفي او اطمينان حاصل كنيد. اگر فرزندتان زيادي خوش‌باور است، در شرايط مناسب روحي به‌سر نمي‌برد، افسردگي دارد، بلوغش با بحراني سخت همراه بوده، دوستان واقعي‌اش را نمي‌شناسيد و عاشق پنهان‌كاري است، بايد هوشمندانه‌تر برخورد كنيد.
داستان‌هاي واقعي
خوش‌باوري و خوش‌خيالي از بي‌تجربگي و ناآگاهي زاده مي‌شود. البته منظورمان خوش‌خيالي كودكانه است كه فرد را در دام تله‌هاي متفاوت گرفتار مي‌كند. بنابراين نخستين قدم، دادن اطلاعات به نوجوان است؛ اطلاعات واقعي. اگر نوجوان‌تان خيال مي‌كند اين داستان‌ها را از خودتان ساخته‌ايد تا او را بترسانيد و اعتمادش به شما كم است، از مراجع ديگر كمك بگيريد؛ از فيلم، سريال، كتاب، مجله، يك فرد قابل اطمينان و دوست داشتني براي نوجوان، مشاور و هر راهي كه نوجوان متوجه انواع فريب‌ها و دام‌هاي احتمالي بشود. تا وقتي كه او واقعيت را نداند، ممكن است باور كند و هيچ احتمال ديگري ندهد.
كنترل ساعات مصرف
گفت‌وگوهاي طولاني در شبكه‌هاي مجازي و اينترنت، باعث دلبستگي و وابستگي روحي افراد، خاصه نوجوانان مي‌شود. قبل از اينكه نوجوان به اين مسئله گرفتار شود، از اين ماجرا پيشگيري كنيد. قرار نيست او در تمام ساعات روز، اينترنت پرسرعت در اختيار داشته باشد. براي كنترل ساعات مصرف اينترنت توسط فرزندانتان برنامه داشته باشيد، مخصوصا شب‌ها استفاده از اينترنت را محدود كنيد. نوجوان‌تان را با يك تلفن هوشمند تا صبح در اتاقش و بدون نظارت، تنها نگذاريد. البته اين بدان معنا نيست كه او را با سركشي‌هاي مداوم كلافه كنيد بلكه براي استفاده شبانه از اينترنت در خانه قانون وضع كنيد و رعايت اين قانون را براي همه ضروري بدانيد.
اولين ديدار
اگر رابطه صميمانه‌اي با فرزندتان داشته باشيد، او به‌احتمال خيلي زياد از روابط و دوستي‌هاي مجازي‌اش با شما صحبت خواهد كرد و اين بسيار خوب است چون شما مي‌توانيد از چند و چون روابط آگاه شده و درصورت احساس خطر او را مطلع كنيد. بسيار محتمل است كه او از شما بخواهد اجازه دهيد با دوستان اينترنتي‌اش قرار گذاشته و با هم به مهماني و پارك بروند. خوش‌خيالانه او را با آدم‌هايي كه حتي يك‌بار هم آنها را نديده‌ايد تنها نگذاريد بلكه اول از مورد اطمينان بودن طرف مقابل مطلع شده و خودش و خانواده‌اش را بشناسيد.
- فريب اطلاعاتي
فريب‌هاي اطلاعاتي اغلب به‌منظور اخاذي اتفاق مي‌افتند؛ يعني ممكن است با به‌دست آوردن انواع اطلاعات شخصي و خصوصي و خانوادگي از نوجوان، به تهديد و اخاذي از او بپردازند. تصور كنيد كه پس از ايجاد يك رابطه دوستانه، عاشقانه و صميمانه، فرد مقابل از نوجوان بخواهد كه عكس‌هاي خانوادگي‌اش را براي او ارسال كند. همين عكس‌ها مي‌توانند، گرفتاري‌هاي بي‌شماري براي نوجوان ايجاد كنند. نوجوان بايد بداند كه هيچ‌گونه اطلاعات شخصي در اختيار افراد غريبه و مجازي قرار ندهد. علاوه بر اين از انواع ترفندهاي اينترنتي و اپليكيشن‌ها و نرم‌افزارهاي حفظ اطلاعات روي گوشي، سر درآورد تا بتواند اطلاعاتش را حفظ كند. اين روزها اغلب شبكه‌هاي اجتماعي، نيمي از اطلاعات فردي را قبل از ثبت‌نام از شما مي‌خواهند، اعم از شماره تلفن و آدرس ايميل و... و برخي از آنها حتي مكاني كه در آن به‌سر مي‌بريد را به اشتراك مي‌گذارند.
مهارت استفاده از انواع اپليكيشن‌ها و شبكه‌هاي مجازي، چيزي است كه والدين براي آموزش به نوجوان بايد خودشان آن را به خوبي فرابگيرند. اگر خودتان امكانش را نداريد، از يك فرد مورد اطمينان و متخصص بخواهيد كه نحوه استفاده از نرم‌افزارها و حفظ اطلاعات شخصي و خانوادگي را به فرزندتان آموزش دهد.
- فريب اقتصادي
تبليغات مجازي
از در و ديوار شبكه‌هاي مجازي و سايت‌ها و وبلاگ‌ها تبليغات تجاري سرازير است. هرچيزي كه فكرش را بكنيد براي فروش پيدا مي‌شود؛ از شيرمرغ تا جان آدميزاد. همگي هم ادعاي اصل و كيفيت‌دار بودن مي‌كنند. اما در واقع آنچه به شما تحويل مي‌دهند الزاما آن چيزي نيست كه عكس آن را ديده‌ايد. در مورد شگردهاي تبليغات مجازي با نوجوان خود صحبت كنيد. اول اينكه پشت‌پرده تبليغات را براي او بگوييد كه بيشتر آنها سرشار از اغراق و بزرگنمايي‌اند و اينكه از نرم‌افزارهاي گرافيكي تا چه اندازه براي فريب مخاطب استفاده مي‌شود؛ مثلا اگر داروهاي لاغري و شامپوهاي ريزش مو واقعيت داشتند و آنطور كه ادعا مي‌كنند با يك نسخه مشكلات را برطرف مي‌كردند، الان هيچ فرد چاق يا كچلي در دنيا وجود نداشت. بنابراين با استدلال‌هاي واقعي و منطقي او را از اين مسئله آگاه كنيد.
مهارت خريد اينترنتي
خريدهاي اينترنتي اين روزها بازارشان بسيار گرم است. شما بايد مهارت خريد اينترنتي را به فرزندتان آموزش دهيد؛ اول اينكه از سايت‌هايي خريد كند كه داراي مجوزهاي لازم هستند، نه فروشگاه‌هايي كه هيچ پيشينه‌اي نداشته و مجوزي ندارند. دوم اينكه درباره جنس مورد نظرشان تحقيق كنند. حتي‌الامكان از فروشگاه‌هايي خريد كنند كه امكان تعويض، بازگشت و ضمانت اصالت كالا را دارند.
رمز دوم
فروشگاه‌هايي كه قبل از شروع فرايند خريد از مخاطب شماره كارت و رمزدوم را مي‌خواهند، قطعا ريگي توي كفش‌شان است. به نوجوان‌تان بياموزيد كه اطلاعات كارت بانكي خود را در اختيار هيچ‌كسي قرار ندهد.
خريد واقعي
به فرزندتان بياموزيد كه خريد اينترنتي هرچقدر هم جذاب و بي‌دردسر و هيجان‌انگيز باشد اما براي خريد برخي كالاها مناسب نيست و بهتر است آنها را با سر زدن به فروشگاه و اطمينان حاصل كردن از جنس و كيفيت و اصالت آن بخرد. ضمن اينكه سعي كنيد تا جاي ممكن هنگام خريدهاي اينترنتي در كنار فرزندتان باشيد.
نظر شما