خوانش پریشی، نارساخوانی (Dyslexia) نوعی اختلال یادگیری است که طی آن مغز نمی‌تواند به درستی تصاویر معینی مانند اعداد و حروف را پردازش کند.
نارساخوانی، بر توانایی خواندن و نوشتن کودک تاثیر می‌گذارد و نشانه‌های آن در دوران دبستان و ورود کودک به مدرسه آشکار می‌شود؛ کودکی که مبتلا به خوانش‌پریشی است به طور معمول تا قبل از ورود به مدرسه مشکلی ندارد اما با شروع آموزش‌ها مشخص می‌شود که نمی‌تواند همپای همکلاسی‌های خود پیشرفت کند.
- انواع اختلالات یادگیری
دکتر پیمان حسنی ابهریان متخصص علوم اعصاب شناختی و رئیس مرکز مغز و شناخت پژوهشگاه علوم شناختی در این باره مي‌گويد: در واقع سه نوع اختلال یادگیری داریم که مهمترین آن 'اختلال در خواندن' یا خوانش‌پریشی و نارساخوانی است، دوم 'اختلال در نوشتن' است که بیشتر با نوشتن دیکته مشخص می‌شود و به آن نارسانویسی می‌گویند و سوم 'اختلال یادگیری ریاضی' است.
وی افزود: اختلالات یادگیری در واقع گروهی از اختلالات شناختی هستند که علت آنها اختلال در عملکرد مغزی است و با روش‌های توانبخشی شناختی قابل درمان هستند.
ابهریان ادامه داد: این اختلالات عبارتند از اختلال در یکی یا بیشتر از فرایندهای شناختی پایه که در فرایند درک و کاربرد زبان شفاهی یا شنیداری و یا در محاسبات ریاضی نقش دارند؛ افرادی که اختلال یادگیری دارند، در گوش دادن، فکر کردن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، هجی کردن یا محاسبات دچار مشکل هستند.
وی گفت: در میان این اختلالات سه مورد فراوانی و اهمیت بیشتری دارد که شامل خوانش‌پریشی، اختلال در نوشتن و در نهایت اختلال در محاسبات ریاضی است.
- علائم و روش تشخیص خوانش‌پریشی
دبیر کارگروه توانبخشی شناختی ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی در مورد روش تشخیص این اختلال توضیح داد: زمانی می‌توان مساله اختلال یادگیری را مطرح کرد که کودک وارد دوره دبستان شده باشد و دانش آموز از ناتوانی‌های حرکتی، بینایی، شنوایی و کم‌توانی ذهنی یا مشکلات مانند مشکلات هیجانی، فقر فرهنگی فقر اقتصادی و مادی در رنج نباشد.
ابهریان افزود: دانش آموز باید از ضریب هوشی 85 به بالا برخوردار باشد و همچنین با توجه به سن و سطح کلاس خود در مهارت‌های تحصیلی، گوش دادن و مهارت‌های ساده خواندن، حل مساله و محاسبات ریاضی مشکل داشته باشد.
وی ادامه داد: بنابراین در مورد کودکی که از لحاظ سطح هوشی متناسب با سایر همکلاسی‌های خود باشد و اختلالات خاص و همچنین مشکل بینایی، شنوایی و حرکتی نداشته باشد اما در تحصیل عقب تر از همکلاسی‌های خود باشد، می‌توان تشخیص اختلال یادگیری داد.
ابهریان گفت: این کودکان با وجود اینکه بهره هوشی طبیعی دارند، به خوبی قادر به ادامه تحصیل نیستند؛ برخی از اینها در یک درس خاص مثلا در خواندن یا ریاضی دچار مشکل هستند ولی برخی از آنها ممکن است که در چند درس دچار مشکل باشند. هرچه سن بالاتر می‌رود و دانش آموزان به مقاطع بالاتر تحصیلی می‌روند، این اختلال خود را بیشتر نشان می‌دهد.
وی اظهار کرد: اختلالات یادگیری یکی از اختلالات عصبی تکاملی و از شایع‌ترین اختلالات در بین کودکان هستند که شیوع مختلفی برای آنها مطرح شده به گونه ای که یک تا 30 درصد جمعیت جوامع را شامل می‌شود که شیوع نسبتا بالایی دارد.
ابهریان ادامه داد: میزان شیوع این اختلال در ایران حدود 20 درصد در شروع مدرسه است یعنی 20 درصد کودکان دچار اختلال یادگیری هستند که عمده‌ترین آن نارساخوانی و اختلال یادگیری و حل مسائل ریاضی است.
وی خاطرنشان کرد: با وجود آمار بالای شیوع این اختلال، هنوز به قدر کافی به این مساله توجه نشده است و کودک با انگ و برچسب‌هایی مانند تنبلی، بی‌سوادی، خنگی و بازیگوشی از بقیه کودکان جدا می‌شود.
ابهریان گفت: این مشکل بسیار جدی است و باید در مدارس غربالگری روی دانش آموزان در این زمینه صورت بگیرد و کودکانی که علائم این اختلال را دارد به متخصصان علوم شناختی ارجاع داده شوند.
وی گفت: دانش آموزانی که این اختلال در آنها تشخیص داده می‌شود باید به روانشناسان و روانپزشکان ارجاع داده شوند تا تست‌های مربوطه مانند تست توانایی ریاضی و تست هوش روی آنها انجام شود.
- راه‌های درمان
رئیس مرکز مغز و شناخت پژوهشگاه علوم شناختی در خصوص راه‌های درمان این اختلال نیز گفت: این اختلال درمان دارویی ندارد مگر اینکه در مواردی اختلالات یادگیری با اختلالات دیگری مانند بیش فعالی و نقص توجه همراه باشد که برای رفع بیش فعالی و نقص توجه او دارو تجویز می‌شود.اما اگر کودک فقط اختلالات یادگیری داشته باشد، مربوط به حوزه توانبخشی شناختی و توانمندسازی شناختی می‌شود که با برخی روش‌های آموزشی کمک می‌کند تا افرادی که مشکل خواندن دارند، بتوانند از طریق توانایی‌های دیگر، مهارت خواندن خود را تقویت کنند و صرفا محدود به دیدن حروف نباشند.
وی ادامه داد: به دانش آموزانی که اختلال ریاضی دارند نیز اعداد با روش‌های جذاب‌تری آموزش داده می‌شود و حجم آموزش در هر بار کمتر و شیوه‌های آموزشی متنوع‌تر می‌شود.
- خوانش‌پریشی فراوان‌ترین اختلال یادگیری
آمارها نشان مي‌دهند که تقریبا 80 درصد دانش آموزانی که مشکل فراگیری دارند، در واقع در خواندن مشکل دارند؛ بنابراین اختلال خواندن شایع‌ترین اختلال یادگیری است و طبعا بیشترین حجم خدمات آموزشی و برنامه‌های مداخله ای تخصصی را نیز باید به خود اختصاص دهد.
متخصص علوم اعصاب شناختی در این خصوص اظهار کرد: اختلال خواندن پیامدهای زیادی می‌تواند برای افراد، خانواده‌ها و جامعه داشته باشد، از این رو توجه به رفع این مشکل اهمیت زیادی دارد.
ابهریان توضیح داد: اختلال در یادگیری، نوشتن یا ریاضی، کم آسیب‌ترین نوع اختلال است و مشکل چندانی برای فرد ایجاد نمی‌کند اما فردی که در خواندن مشکل دارد در تمام دروس با مشکل مواجه می‌شود زیرا خواندن پایه تحصیل دانش است و به تبع آن در تمام مراحل زندگی خود نیز دچار مشکلاتی خواهد شد.
وی ادامه داد: همچنین مساله دیگری که برای این افراد پیش می‌آید، این است که از سوی همکلاسی‌های خود ممکن است مسخره شود یا اینکه معلم او را تنبیه یا سرزنش کند؛ این مساله باعث می‌شود که علاوه بر مشکل شناختی که دارد، مشکل هیجانی نیز برای او ایجاد شود و علاقه و انگیزه خود را برای مدرسه رفتن و اعتماد به نفس خود را از دست بدهد و تصور کند که استعداد و توان یادگیری ندارد.
- توصیه به خانواده‌ها
ابهریان به خانواده‌ها توصیه کرد که از برچسب زدن به کودکان خود که دچار این مشکل هستند، پرهیز کنند و نسبت به تشخیص به موقع این اختلال اقدام کنند.
خانواده‌ها نباید کودکان خود را تحت فشار قرار دهند و در مقابل باید به آنها کمک کنند تا بر مشکل خود فایق آیند؛ مهمترین عامل حمایت عاطفی و ایجاد بستری مناسب برای آموزش و ادامه تحصیل آنها است.
ابهریان ادامه داد: مطالعات نشان داده اند که این کودکان اگر در بستر مناسبی تحت درمان قرار گیرند، نه تنها می‌توانند به خوبی آموزش بگیرند بلکه حتی می‌توانند از همکلاسی‌های خود جلوتر باشند.
- ايرنا
نظر شما