يكي از شاخص‌هاي مهم در سلامت نظام بانكي هر كشوري به ريسك اعتباري بانك‌ها برمي‌گردد و بانك‌ها بايد از سپرده‌ها به‌گونه‌اي استفاده كنند كه ثروتي ايجاد شود و بتوانند سود سپرده‌ها را به‌دست آورند و اگر اين سپرده‌ها براي پرداخت تسهيلات استفاده مي‌شود، بانك‌ها بايد ذخيره‌هاي لازم درخصوص مطالبات معوق و نسبت دارايي‌ها و بدهي‌هاي خود را در نظر بگيرند.
البته رابطه بين بانك‌ها و سپرده‌گذاران يك رابطه مبتني بر وكالت است و به‌اصطلاح رابطه داين و مديون حاكم است و براي صيانت از سپرده‌هاي خرد، بانك‌ها ملزم هستند تا اين سپرده‌ها را بيمه كنند اما در عمل به‌دليل اينكه بيمه سپرده‌ها براي بانك‌ها هزينه دارد، غالب بانك‌ها از بيمه كردن سپرده‌هاي خرد نزد صندوق ضمانت سپرده‌ها شانه خالي مي‌كنند.
بايد نظارت را از سياستگذاري تفكيك كرد و بانك مركزي با بانك‌هاي متخلف بدون ملاحظه و مدارا برخورد كند و نگذارد بحران اعتباري بانك‌ها تشديد شود. كتمان نمي‌توان كرد كه رفتار بانك مركزي با بانك‌ها به‌گونه‌اي ضعيف شده درحالي‌كه ابزار لازم براي نظارت بر بانك‌ها وجود دارد.
ازجمله خلأهاي نظارتي بانك مركزي به تعيين و تأييد صلاحيت مديران بانك‌ها از هيأت مديره گرفته تا مديران ارشد برمي‌گردد و در سال‌هاي اخير شاهد اين هستيم كه گاه مديران سابق بانك مركزي در تركيب هيأت مديره برخي بانك‌ها مسئوليت قبول كرده‌اند كه اين موضوع مي‌تواند شائبه نظارت ضعيف بانك مركزي بر تخلفات بانك‌ها را به همراه داشته باشد، درحالي‌كه انتظار اين است كه بانك مركزي بدون تساهل و تسامح با تخلفات برخورد كند و اجازه ندهد تا ريسك نقدينگي و ريسك اعتباري بانك‌ها تشديد شود.
از سوي ديگر بانك مركزي به‌راحتي مي‌تواند با تصدي بيش از يك‌پست مديريتي بانك‌ها توسط گروه سهامداران خاص برخورد كند و حضور افراد وابسته به گروه‌هاي سهامداري خاص به‌راحتي قابل شناسايي است و نبايد اجازه داد برخي افراد در نتيجه لابي و رابطه با سهامداران عمده بدون داشتن صلاحيت حرفه‌اي مسئوليت بپذيرند.
واقعيت اين است كه بانك مركزي نبايد به‌گونه‌اي عمل كند كه سپرده‌گذاران بانك‌ها تنبيه شوند و اگر به جاي سپرده‌گذاران، سهامداران با جريمه ناشي از تخلفات و انحرافات برخاسته از عملكرد هيأت مديره مواجه شوند، هم نظارت و كنترل‌هاي داخلي بانك‌ها جدي‌تر گرفته خواهد شد و هم اينكه مجمع عمومي بانك‌ها به دادگاهي براي محاكمه مديران ضعيف بانك‌ها تبديل خواهد شد و فشار سهامداران اجازه ادامه عملكرد آنها را نخواهد داد.
هرچند بانك مركزي بايد هشدارهاي لازم را درخصوص مخاطرات بانك‌ها اعلام كند اما صرف هشدار و نصيحت مؤثر نيست و انتظار مي‌رود پس از هشدار بانك مركزي، براي برخورد با تخلفات وارد عمل شود و با قاطعيت و استفاده از ابزارهاي مختلف ازجمله تأييد نكردن گزارش هيأت مديره و ترازنامه بانك‌ها، جلوي تكرار و ادامه تخلفات را بگيرد.
- كارشناس بانكي
نظر شما