براساس گزارش نشريه سل، اما اكنون محققان به قابليت شگفت‌انگيز ديگري در كبد پي برده‌اند، ابعاد اين اندام در زمان بيداري 50 درصد افزايش پيدا مي‌كند و در زمان خواب به اندازه قبلي خود باز مي‌گردد؛ البته در بدن موش‌ها. اين روند چرخه‌اي هرروز تكرار مي‌شود و دانشمندان مي‌گويند كبد تنها اندامي در بدن است كه از چنين قابليتي برخوردار است.
مطالعات پيشين با استفاده از امواج فراصوت نشان داده بودند كه چنين نوسان اندازه‌اي در كبد انسان نيز رخ مي‌دهد،اما اين اولين‌باري است كه دانشمندان موفق به كشف مكانيزم سلولي شده‌اند كه عامل ايجاد چنين فرايند شبانه‌روزي مي‌شود.
درصورتي كه وجود چنين چرخه‌اي در انسان نيز به اثبات برسد، به آن معني خواهد بود كه نه‌تنها كبد انسان بزرگتر از چيزي است كه تصور مي‌شود، بلكه اختلال شديد بي‌خوابي مي‌تواند عوارضي جدي براي كبد به دنبال داشته‌باشد.
آزمايش‌ها روي موش انجام شد كه چرخه خواب و بيداري مشابه به انسان دارد، با اين تفاوت كه روزها مي‌خوابند و شب‌ها بيدارند. محققان دانشگاه ژنو نشان دادند كه در شب، زماني كه موش فعال و بيدار است كبد به حداكثر كارايي خود دست يافته و ابعاد آن نيم برابر بزرگتر مي‌شود اما در طول روز كه موش به خواب مي‌رود،كبد به اندازه طبيعي خود باز‌مي‌گردد.
اين تغيير اندازه تنها به خاطر انبساط سلول‌هاي كبدي رخ نمي‌دهد،بلكه محتواي پروتئيني درون كبد نيز بر آن تاثيرگذار است. تعداد ريبوزوم‌هاي درون هر سلول، اندامك‌هايي كه مسئول توليد پروتئين هستند، متناسب با چرخه روز و شب در موش‌ها دچار نوسان مي‌شود. اما دانشمندان دريافتند زماني كه موش‌ها مجبور مي‌شوند كه در طول روز بيدار بمانند و شب‌ها به خواب بروند،اين تغيير ابعاد در كبد و نوسان تعداد ريبوزوم‌ها رخ نمي‌دهد،حتي اگر ميزان غذاي دريافتي آنها ثابت باقي بماند.
اين اولين‌باري است كه محققان چگونگي نوسان كبد در واكنش به چرخه روز و شب و دوره‌هاي تغذيه و خواب را كشف كرده‌اند و ظاهرا اين تنها اندامي است كه به اين شكل دچار نوسان مي‌شود.
درك عملكرد دقيق كبد از اهميت بالايي برخوردار است زيرا اين اندام در متابوليسم و سم‌زدايي از بدن نقشي حياتي به عهده دارد؛ از اين رو قدم بعدي بررسي وجود چنين الگوي نوساني در كبد انسان خواهد بود.
نظر شما