براساس اين توافق، ضمن برقراري آتش‌بس در 4منطقه از خاك سوريه، ازجمله استان درعا در جنوب اين كشور، زمينه براي بازگشت آوارگان و همچنين ارسال فوري كمك‌هاي انساني فراهم خواهد شد.از سوي ديگر همزمان با آخرين تلاش‌ها در جريان مذاكرات آستانه، اخبار متعددي از تحركات نظامي ارتش اردن در مرزهاي جنوبي سوريه، در نزديكي استان‌هاي درعا و سويداء، توجه رسانه‌ها را به‌خود جلب كرد.
روزنامه الاخبار لبنان، يك هفته پيش از توافق آستانه، در گزارشي خبر داد كه ارتش اردن، به همراه مستشاران نظامي انگليس و آمريكا، در حال بررسي مناطق مرزي سوريه بوده و حتي در مواردي، اقدام به گشتزني‌هاي محدود در داخل خاك سوريه، به‌طور مشخص در استان درعا كرده است.
اين در حالي است كه تحركات نظامي اردن در مرزهاي جنوبي سوريه طي يك هفته اخير شدت يافته و واكنش وليد المعلم، وزير خارجه سوريه را نيز در پي داشته است.براساس گزارش روزنامه راي‌اليوم، هم‌اكنون 2300 سرباز اردني، به همراه مستشاران نظامي آمريكا و انگليس، در مرزهاي ميان سوريه و اردن مستقر هستند.
بررسي تحركات نظامي اردن در مرزهاي جنوبي سوريه به بهانه مقابله با تهديدهاي تروريستي و تأكيد ترامپ در هفته‌هاي اخير، بر لزوم ايجاد مناطق امن در داخل خاك اين كشور، تا حد زيادي يادآور سناريوي دخالت‌هاي نظامي مستقيم تركيه در شمال سوريه و ايجاد مناطق امن براي تأمين امنيت مرزهاي خود است.
درصورت صحت اين گمانه‌زني‌ها، مي‌توان پيش‌بيني كرد، در پي برخي تحركات نظامي داعش در مرزهاي اردن، زمينه براي دخالت مستقيم ارتش اين كشور، در قالب حمايت از نيروهاي مسلح ميانه‌رو و اشغال بخش ديگري از خاك سوريه، همانند مناطق شمالي آن، فراهم خواهد شد.
از سوي ديگر، سخنگوي دولت اردن در پاسخ به اظهارات وزير خارجه سوريه، علت حضور نيروهاي نظامي در مناطق مرزي 2كشور را، برگزاري رزمايش شير در كمين دانسته، اما در عين حال، بر آمادگي نيروهاي نظامي اين كشور براي مقابله با هرگونه تهديد مرزهاي خود تأكيد كرده است.
رزمايش شير در كمين، از 7سال گذشته، به‌طور سالانه، با مشاركت نيروهاي نظامي 20كشور، ازجمله آمريكا، انگليس، فرانسه و همچنين برخي كشورهاي عربي، همچون عربستان و مصر، در اردن برگزار مي‌شود.
- نقش كمرنگ آمريكا در مذاكرات آستانه
تركيب كشورهاي حاضر در مذاكرات آستانه و توافقي كه در جريان اين مذاكرات به‌دست آمد، قبل از هر چيز، نشان‌دهنده كاهش نقش كشورهايي همچون آمريكا و متحدان منطقه‌اي آن، ازجمله عربستان سعودي و قطر، در صحنه سوريه بود.احتمال دخالت نظامي اردن در استان درعا، با حمايت آمريكا، در حالي قوت گرفته است كه اين استان سوريه، براساس توافق آستانه، يكي از مناطق چهارگانه‌اي است كه طرح كاهش تنش، بايد در آن به اجرا گذاشته شود.
به اين ترتيب، به‌نظر مي‌رسد، برخلاف گمانه‌زني‌هاي اوليه رسانه‌ها، دولت ترامپ، چندان از وضعيت فعلي توافق آستانه و سهم اندكي كه در جريان اين مذاكرات عايد آمريكا و متحدان اين كشور، در بحران سوريه شده است، راضي نيست.تمام اينها در حالي است كه وزراي خارجه عربستان و قطر، طي هفته اخير و در جريان ديدارهاي جداگانه با ركس تيلرسون، وزير خارجه آمريكا، بار ديگر به تكرار مواضع پيشين خود، مبني بر ضرورت كناره‌گيري اسد از قدرت تأكيد كرده‌اند.
البته وزير خارجه قطر، به طرح اين مسئله نيز بسنده نكرده و براي اولين‌بار، در واكنش به توافق آستانه، آن را گام مثبتي به شمار آورده كه البته هرگز نمي‌تواند به‌عنوان جايگزيني براي كناره‌گيري بشار اسد، رئيس‌جمهور سوريه از قدرت مطرح شود.
تحولات اخير بحران سوريه، قبل از هر چيز، حكايت از ورود اين بحران به مرحله جديدي دارد؛ مرحله‌اي كه بدون شك بازيگران، مناطق ميداني و رويكردهاي نظامي-سياسي جديدي را با خود به همراه خواهد داشت.
يكي از اين بازيگران كه در دوران دولت ترامپ، نقش به‌مراتب مهم‌تري از گذشته در صحنه ميداني سوريه خواهد داشت، اردن است.
ملك عبدالله ثاني، پادشاه اردن، نخستين رهبر عربي بود كه بعد از پيروزي ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري آمريكا با وي ديدار كرد و از وي، در كنار عبدالفتاح السيسي، رئيس‌جمهور مصر، به‌عنوان نزديك‌ترين رهبران عربي به ترامپ ياد مي‌شود.
سابقه پادشاه اردن در مقابله با ايران و سياست‌هاي محور مقاومت، البته به پيش از اين دوران بازمي‌گردد؛ او نخستين كسي بود كه اصطلاح هلال شيعي را به‌كار برده و نسبت به خطر نفوذ ايران در جهان عرب در اين سطح هشدار داده است.
درحالي‌كه توافق آستانه، با حمايت روسيه، فرصت بي‌سابقه‌اي را براي پايان جنگ سوريه فراهم كرده، خطر آغاز بحراني جديد در مرزهاي جنوبي سوريه در سايه دخالت نظامي اردن با حمايت آمريكا، مي‌تواند احتمال دستيابي به صلح را بيش از هر زمان ديگري غيرممكن سازد.
نظر شما