اما يكي از نقاط عطف اين سفر، سخنراني وي در جمع رهبران 50كشور مسلمان در رياض بود كه بازتاب‌هاي فراواني در سراسر جهان داشت و صاحب‌نظران را به مقايسه اين سخنراني با سخنراني مشهور اوباما رئيس‌جمهور سابق آمريكا در قاهره پايتخت مصر در سال2009 واداشت.
ترامپ كه در جريان رقابت‌هاي انتخاباتي سال گذشته خود بارها به تروريسم راديكال اسلامي حمله كرده و تمايزي ميان دين اسلام و تروريسم قائل نبود، در سخنراني اخير خود به‌طور تلويحي از موضع قبلي عقب‌نشيني و بر نبرد با تندروهاي اسلامي تأكيد كرد؛ عقب‌نشيني‌اي كه نشانگر تصحيح مواضع ناپخته و خام ترامپ توسط حلقه مشاوران وي محسوب مي‌شود.
اما در سخنان ترامپ نكات قابل تامل ديگري نيز مشاهده شد. او برخلاف باراك اوباما، سران دولت‌هاي كشورهاي اسلامي و نه مردم عادي را خطاب قرار داد و با تمركز بر موضوع تروريسم به جاي توجه به شرايطي كه موجب تسريع گسترش خشونت و تندروي در غرب آسيا شده، نشان داد سياست خارجي متفاوتي را در اين بخش از جهان دنبال مي‌كند. به بيان ديگر لحن و هدفگذاري سخنراني ترامپ و اوباما كاملا متفاوت بود.
اوباما در سخنراني مشهور خود در دانشگاه قاهره در سال2009 از مردم مصر و نه دولت اين كشور به‌علت ميزباني از خود تشكر كرد، اما ترامپ با كنار گذاشتن اين ژست‌هاي عامه‌پسند و متداول در عصر ديپلماسي عمومي به‌طور مستقيم از سران دولت‌هاي اسلامي خواست تا براي حل مشكل تروريسم تلاش كنند.
ترامپ همچنين ابايي از كاربرد مكرر كلمه تروريسم در سخنراني خود نداشت و 31بار كلمه تروريسم و مشتقات آن را به‌كار برد. اين در حالي است كه اوباما در سخنراني خود در دانشگاه قاهره با جديت از اين كار اجتناب كرده بود تا مخاطبان مسلمان خود را آزرده خاطر نكند. رئيس‌جمهور جديد آمريكا برخلاف اوباما كه با بيان عبارت سلام عليكم و ارجاعاتي به آيات قرآن، تلاش كرده بود دل مخاطبانش را در دانشگاه قاهره به‌دست آورد؛ با صراحت و بدون هرگونه ظرافت كلامي آنچه را كه از رهبران مسلمان مي‌خواست، به زبان آورد: «آينده بهتر تنها درصورتي ممكن است كه ملت‌هاي شما تروريست‌ها و افراط‌گرايان را بيرون برانند.»
ترامپ تلاشي براي ريشه‌يابي تروريسم و افراطي‌گري به عمل نياورد و آن را مانند اوباما يا حتي جورج بوش به شرايط خاص برخي كشورهاي اسلامي زادگاه گروه‌هاي تندرو(عدم‌وجود دمكراسي و آزادي)، نحوه نگرش مسلمانان به جهان غرب، سابقه رفتار كشورهاي غربي و ... نسبت نداد. وي تنها در يك مورد از اهميت «آرزوها و روياهاي همه شهروندان - شامل زنان، بچه‌ها و پيروان همه اديان - براي زندگي بهتر» سخن گفت. اما براي پيشبرد اين آرزوها و روياها در منطقه غرب آسيا هيچ سياست مشخصي را پيشنهاد نكرد.
به‌نظر مي‌رسد اين رفتار ترامپ نشانگر نگرش خاص وي به منطقه غرب آسياست. در واقع او قصد دارد حل مشكلات منطقه و ازجمله مشكل افراط‌گرايي و تروريسم را به گردن سران كشورهاي اسلامي بيندازد تا هزينه‌هاي مادي و معنوي تازه‌اي به دولت آمريكا تحميل نشود. او در سخنراني خود به صراحت مقابله با تروريسم را وظيفه دولت‌هاي اسلامي دانست تا بتوانند زندگي بهتري را براي شهروندانشان به ارمغان آورند.
دونالد ترامپ با اين سخنراني نشان داد كه تنها به‌دنبال دوشيدن كشورهاي منطقه و به‌خصوص عربستان سعودي است. روش ترامپ براي كمك به كشورهاي اسلامي و به‌خصوص عربستان سعودي در راستاي مقابله با تروريسم نيز در نوع خود عجيب، منحصربه‌فرد و غيرمنطقي است. وي بدين‌منظور قراردادي به ارزش 110ميليارددلار براي خريد سلاح از آمريكا با عربستان سعودي به امضا رساند.
از نظر وي سعودي‌ها بدين شيوه مي‌توانند از خود دفاع كنند و البته از اين طريق براي آمريكايي‌ها نيز مشاغل متنوعي ايجاد مي‌شود. ترامپ از تلاش‌هاي دولت خود براي ايجاد اتحاد منطقه‌اي گسترده براي پيشبرد امنيت و ثبات نيز خبر داد تا نشان دهد كه بار مشكلات منطقه را بر‌دوش دولت‌هاي غرب آسيا خواهد انداخت. ترويج ايران‌هراسي و معرفي ايران به‌عنوان كانون تروريسم در منطقه براي دلداري دادن به سعودي‌هاي بحران‌زده در شرايطي كه بخش اعظم تروريست‌هاي داعش و گروه‌هاي مشابه تبعه عربستان و برخي كشورهاي ديگر حاضر در اين نشست بودند، از ديگر تناقض‌هاي موجود در سخنراني او بود.
اما آيا چنين استراتژي‌اي مي‌تواند نتيجه بخش باشد؟ دولت‌هاي مختلف آمريكا تا به حال ميلياردها دلار سلاح و تجهيزات نظامي به عربستان سعودي و متحدان عربش فروخته‌اند. اما اين رژيم‌ها قادر به دفاع از خود در برابر تهديدات تروريستي نبوده‌اند و در يمن، سوريه، لبنان و... شكست خورده‌اند و هر بار تلاش كرده‌اند پاي آمريكا را براي كسب موفقيت به ميان بكشند.
حتي اگر دولت ترامپ حاضر به مداخله جدي‌تر در مناقشات منطقه شود، با توجه به ريشه‌هاي ايدئولوژيك و فرهنگي و اجتماعي عميق، گروه‌هاي تندرو در كشورهاي عرب منطقه بعيد به‌نظر مي‌رسد كه اين مشكل در آينده نزديك برطرف شود. بنابراين اگرچه ترامپ دوست دارد كشورهاي منطقه غرب آسيا خود مشكلات‌شان را برطرف كنند، اما احتمالا تجارب قبلي به وي خواهد فهماند كه دول ضعيف و لرزان حاكم بر كشورهاي عرب حاشيه خليج‌فارس مانند هميشه دست به دامن آمريكا شده و دخالت ايالات متحده مشكلات غامض فعلي را باز هم پيچيده‌تر خواهد كرد.
نظر شما