ایدز هنوز تهدید می‌کند، فریب نخوریم

حدود 10 سال است که تعداد این بیماران (مشخصا منظور کسانی هستند که آلوده به ویروس شده‌اند و نه آنها که علایم ایدز در آنها دیده می‌شود.

می‌دانیم که بین آلودگی و شروع علایم می‌تواند 10 سال فاصله باشد.) «حدود 40 میلیون» نفر اعلام می‌شود.

به این دریاچه، از یک سو رودی به نام بیماران جدید می‌ریزد و آن را پر آب‌تر می‌کند، و از سوی دیگر تبخیر اتفاق می‌افتد؛بیماران می‌میرند و میزان آب دریاچه را در تعادل نگه می‌دارند.

به خاطر تلاش‌ها در جهت آگاهی مردم و گسترش روش‌های پیشگیری، تعداد بیماران جدید کم و کم‌تر می‌شود، همچنان‌که در مقابل، به خاطر پیشرفت‌ها در درمان، مرگ‌‌ومیر کمتر می‌شود.

این معادله اما با گزارش جدید UNAIDS که روز گذشته خبرگزاری‌ها آن را مخابره کردند، ظاهرا کمی به‌هم خورده است. این عدم تعادل، البته در جهت امیدوارکننده‌ای است.

NAIDS اعلام کرده است شمار آلوده‌شدگان به ویروس اچ‌آی وی، که در سال 2006 توسط همین نهاد نزدیک به 40 میلیون نفر اعلام شده‌بود، در سال 2007 به 33 میلیون تقلیل یافته که نشان دهنده کاهشی حدود 20‌درصد است.

یک پنجم کاهش در یک سال. عجیب نیست؟سازمان ملل متحد اعلام کرده کاهش شمار تخمینی مبتلایان، بخشی به‌دلیل موفقیت برنامه‌های جلوگیری از بیماری ایدز و بخشی دیگر به‌دلیل راه‌های قابل اعتمادتر برای ارزیایی تأثیر ایدز بوده‌است. اما احتمالا قضیه به همین‌جا ختم نمی‌شود.

آمار اعلام‌شده توسط UNAIDS از حاصل جمع آماری که کشورهای مختلف به سازمان ملل اعلام می‌کنند به دست می‌آید و طبیعتا قسمت عمده آن تخمینی است. به همین‌خاطرهم مثلا وقتی آمار تخمینی آلوده شدگان به اچ‌ای وی در هند، از 6 میلیون به 3 میلیون کم می‌شود، آمار UNAIDS هم به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد.

درمورد کشورهای جنوب صحرا در آفریقا هم همین اتفاق افتاده است. شمار آلوده شدگان به ویروس اچ‌ای وی، در این منطقه حدود 5/22 میلیون نفر اعلام شده، در حالی‌که پیش از این، آمار 28 میلیون نفری مبتلایان در این منطقه لحاظ می‌شد.

نگرانی از کم‌توجهی

گزارش UNAIDS احتمالا مهم‌ترین تأثیرش، ایجاد فضای روانی برای جلب سرمایه‌گذاری‌ها در تحقیقات پیشگیری و درمان ایدز است و به‌نظر می‌رسد گزارش اخیر، در جهت کمرنگ‌شدن نگرانی‌ها، حرکت کرده؛ به عبارت دیگر شاید این گزارش، بر انگیزه سرمایه‌گذاران تأثیر منفی بگذارد، درحالی‌که هنوز مسئله ایدز، یک مسئله حل‌شده، یا حتی در حال حل شدن، تلقی نمی‌شود.

شاید به همین‌خاطر است که در ادامه گزارش UNAIDS، نویسندگان تأکید کرده‌اند برای جلوگیری از گسترش سریع ایدز لازم است منابع مالی بیشتری به این منظور اختصاص داده شود و 200 میلیارد دلار را برای این منظور پیشنهاد کرده‌اند. در این گزارش تأکید شده با بهبود نحوه مبارزه با ایدز، احتمال می‌رود بتوان 16 میلیون مبتلای به ایدز را از خطر مرگ در اثر این بیماری نجات داد و از ابتلای 43 میلیون نفر دیگر جلوگیری کرد.

نگاه تاریخی

این یک واقعیت است که اوج آلودگی به ویروس ایدز، در اواخر دهه 1990 بوده است و حالا ما در سراشیبی قرار گرفته‌ایم.

در فاصله سال‌های 1999 تا 2002 شمار افراد آلوده به اچ‌آی وی فقط در  مناطق آسیای مرکزی و اروپای شرقی3 برابر شد. تا اواخر دهه 1990 هم این‌طور به‌نظر می‌رسید که این مناطق از اپیدمی اچ‌آی وی، ایدز جسته باشد، اما ناگهان آمار موارد ابتلا به ایدز به شدت بالا رفت و عمده علت آن هم استفاده از سرنگ‌های آلوده توسط معتادان به مواد‌مخدر بود.

اما وضع آفریقا تقریبا با همه‌جای دنیا متفاوت بود و شمار افراد آلوده در آسیای مرکزی و اروپای شرقی در مقایسه با قاره آفریقا ناچیز به حساب می‌آمد.

با این اوصاف بود که سال 2004، سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا در یک گزارش تحلیلی در مورد کشورهایی که ممکن است در آینده شاهد انبوه تازه‌ای از موارد آلودگی به این ویروس باشند، اعلام کردند تا سال 2010 در چین 10 میلیون نفر و در هند 20 تا 25 میلیون نفر به اچ‌آی‌وی آلوده خواهند شد.

در آن گزارش، نتیجه‌گیری شده بود که از 45 میلیون مورد آلودگی که انتظار می‌رود تا سال 2010 دیده شود، از 29 میلیون مورد می‌توان از طریق پیشگیری و مراقبت‌های پزشکی پیشگیری کرد.

ایران و ایدز

کمی پیش از سانه‌ای شدن گزارش اخیر UNAIDS، وزارت بهداشت ایران هم رسما اعلام کرد رشد ابتلا به ایدز در ایران 40 درصد کاهش یافته است. اگرچه وزیر بهداشت، ضمن اعلام این خبر، تأکید کرد نگرانی از شیوع این بیماری از طریق رفتارهای جنسی بیشتر شده است.

طبق آخرین آمار، در حال حاضر حدود 16 هزار نفر بیمار مبتلا به اچ‌آی‌وی در ایران شناسایی شده‌اند که 95 درصد آنها مرد هستند و 7/66 درصد آنها از طریق اعتیاد تزریقی آلوده شده‌اند. هنوز اکثریت این افراد معتادان تزریقی هستند اگرچه انتقال ایدز از طریق سرنگ مشترک و اعتیاد تزریقی در کشور تا حدی کنترل شده است، اما نگرانی از امکان شیوع این بیماری از سایر روش‌ها به‌خصوص رفتارهای جنسی وجود دارد.

این، مسئله‌ای است که مسئولان وزارت بهداشت هم به آن معتقدند (این عین جملات وزیر بهداشت است: «این یک خطر بالقوه است که اگر از آن غفلت کنیم در آینده کشور را با مشکلات جدی مواجه می‌کند و تمام دستاوردهای پر افتخار گذشته را در کنترل اچ‌ آی وی در کشور که حاصل بیش از 10 سال تلاش همکاران ما در سراسر کشور است و اکنون آثارش نمایان شده است را بر باد می‌دهد.«) اما در عمل برنامه خاصی برای آنچه به تعبیر وزیر بهداشت می‌تواند دستاوردهای گذشته را بر باد دهد، اجرا نمی‌شود.

البته کنترل ایدز در تمام دنیا کاری نیست که فقط از عهده وزارت بهداشت و سامانه‌های بهداشتی و درمانی بر‌آید و همکاری‌های بین بخشی است که مؤثر است؛ یک نقص همیشگی در کشور ما.

اما گذشته از این، آمار رسمی نباید ما را فریب دهد. کارشناسان تأکید می‌کنند تعداد آلوده‌شدگان واقعی به ویروس ایدز در ایران بین 70 هزار تا 100 هزار نفر است.

نفس راحت نکشیم

طبق گزارش اخیر، هر روز حدود 7 هزار نفر به ویروس اچ‌آی وی، آلوده شده و 5 هزار و 700 نفر در اثر بیماری ایدز جان خود را از دست می‌دهند.

کارشناسان UNAIDS تأکید کرده‌اند این بیماری در سال‌جاری میلادی موجب مرگ 2 میلیون نفر، عمدتا در کشورهای جنوب صحرای آفریقا، شده است و می‌گویند اکنون وقت آن نیست که مبارزه برای جلوگیری از این بیماری و درمان آن کاهش یابد.