از طرفی دیدار با امام هشتم شیعیان همواره با فضایی معنوی همراه است زیرا معمولا همه عاشقان این حضرت در پی نذر و نیاز پا به راه مشهد مقدس می‌گذارند.
این روزها بر خلاف گذشته حال و هوای زیارت اندکی متفاوت شده زیرا زائر به سادگی با تهیه بلیت قطار، هواپیما و حتی اتوبوس ساعاتی بعد خود را در جوار بارگاه این حضرت می‌بیند.
اما مزه زیارت و طی طریق در این راه قدری دستخوش تکنولوژی شده است. شاید اگر همچون سریال ولایت عشق راه هجرت امام از جنوب ایران تا شمال شرقی کشور را مرور می‌کردیم لذت بیشتری از این زیارت می‌بردیم. شاید اینگونه برکت قدم این حضرت علاوه بر خطه خراسان نصیب دیگر ایرانیان هم می‌شد.
زیارت در همه ادیان الهی ارج و جایگاه ویژه‌ای دارد و همه پیروان ادیان الهی برای رسیدن به درجاتی از خلوص ایمان خود گاه قدم در راه زیارتگاه‌هایی صعب‌العبور و سخت مسیر می‌گذارند.
گاهی نذر و نیاز مومن را پیش قدم در راه زیارت می‌کند. در دین ما علاوه بر زیارت خانه خدا زیارت امام معصوم ما نیز ارج و قرب ویژه‌ای دارد. در این میان بسیاری کارها با توجه به پیشرفت تکنولوژی رنگ و بوی معنوی خود را از دست داده است.
مثلا وقتی سریال «هشت بهشت » از شبکه دوم سیما پخش می‌شد به خوبی تصویرسازی شده بود که در زمان‌های دور چگونه مردم با پیمودن فاصله دیار خود تا خانه خدا با پشت سر گذاشتن مسیرها و با درگیری با راهزنان و سارقان وهزار مشکل دیگر به سر منزل مقصود می‌رسیدند. اما اینک با سوار شدن بر وسایل نقلیه بدون مشکلاتی از این دست می‌توان به منزلگاه رسید.
اشتباه نکنید اصلا منظورمان این نیست که کاری کنیم تا راهزنان سر راهمان را بگیرند و ... نه، اما همه به خوبی می‌دانیم که طی طریق با خود ارزش‌ها و پیام‌هایی دارد که نباید از آن غافل شد. این موضوع می‌تواند مبنایی باشد تا یک صنعت نوپا با توجه به ارزش‌های دینی و معنوی ما راه‌هایی طراحی کرده و پیش پا بگذارد تا برخی لذت‌های زیارت و نذر و نیاز را احیا کنیم و از بستر آن به سود کل ایرانیان بهره ببریم.
به عبارت دیگر می‌توان از جاذبه زیارت آن هم زیارت هشتمین امام شیعیان چنان بهره‌ببریم که هم زندگی ایشان و نحوه حضورشان در ایران برای همه به خوبی جا بیفتد وهم همه بدانند که این حضرت برای مقابله با جور زمان خویش چه عرصه‌ای را پشت سر گذاشته است. اینگونه ضمن آشناسازی همه عاشقان این حضرت به جز اهالی مشهد تمام کسانی که شهرشان در مسیر هجرت ایشان از عراق به ایران میزبان حضرت بوده است را چون اهالی مشهد از برکت قدم این حضرت بهره‌مند می‌کنیم.
***
نخستین بار «هوشنگ غفارپور» یکی از فعالان عرصه گردشگری در ایران این پیشنهاد را مطرح کرد که می‌توان با تکیه بر پتانسیل جمعیتی مسلمانان و شیعیان جهان و برکت استقرار حرم امامرضا (ع) در ایران محور توسعه گردشگری و جذب توریست را تغییر دهیم.
وی دراین‌باره می‌گوید: «اگر مطابق با الگوها و روش‌های نوین جذب توریست که راه‌ها و تورهای جدید برای هر کاری تعریف کرده‌اند موضوع را ببینیم می‌توانیم از این فرصت برای آشنا سازی و همینطور جذب توریست استفاده کنیم.»
غفارپور طراح توری در قالب « جاده ولایت » است و همچنان منتظر مساعدت سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است تا بتواند با عملیاتی کردن این طرح محور گردشگری ایران را متحول کند.
به گفته غفارپور ایران می‌تواند با مبنا قرار دادن توریسم مذهبی و طراحی تورهایی در این زمینه که البته باید برای مسلمانان و شیعیان جذابیت داشته باشد توسعه گردشگری و درآمد حاصل از آن را توسعه ببخشد.
وی می‌گوید:« اگر متولیان گردشگری طرح ما را مورد بررسی قرار دهند بر اساس آن می‌توانیم مسیر حرکت امامرضا(ع) را مطابق آنچه حضرت پیمودند تا وارد ایران شده و به مشهد برسند احیا کنیم و بر این اساس تورهایی را برای آشنایی علاقه‌مندان به این حضرت و زندگی ایشان تدارک ببینیم که در نهایت نفع آن به همه مردم ایران می‌رسد.»
به گفته غفارپور بر این اساس می‌توان حتی آنها یی را که توان طی طریق تا مشهد را ندارند با قرار دادن در مسیر حرکت امامرضا(ع) و زیارت قدمگاه‌های حضرت به فیضی در حد زیارت خود حرم امامرضا رساند.در حال حاضر دست کم 300 میلیون شیعه در دنیا وجود دارند که اگر با چنین طرح‌هایی بتوانیم 10 درصد از آنها را به ایران جذب کنیم توانسته‌ایم میزبان 3 میلیون گردشگر مذهبی باشیم که رقم بسیار حیاتی و قابل توجهی برای توسعه توریسم ماست.
ضمن آنکه ما از اعصار گذشته به دلیل علاقه و نزدیکی با اهل بیت و به ویژه امامان شیعه میزبان عرصه توسعه آموزش‌ها و تفکرات آنان بوده‌‌ایم که همین نیز می‌تواند برای علاقه‌مندان به زندگی شیعیان جذاب و به توسعه گردشگری مذهبی کمک کند.
سید حسن موسوی معاون سرمایه‌گذاری در طرح‌های سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این‌باره می‌گوید: «اگر سرمایه‌گذارانی علاقه‌مند به اجرای چنین طرحی باشند ما نیز مساعدت لازم را برای تحقق برنامه آنها اعمال می‌کنیم. وی معتقد است باید طرح‌هایی نظیر جاده ولایت با مشارکت همه دست‌اندرکاران پیش برود.»
بد نیست همین‌جا به چشم‌اندازهای گردشگری و اینکه می‌خواهیم پذیرای 20 میلیون گردشگر در سال 1404 باشیم نظری بیفکنیم. اگر امروز ما نتوانیم شیعیان را که هم از نظر اعتقادی و هم از نظر فرهنگی به ما شباهت دارند جذب کنیم و میزبان خوبی برای آنها باشیم نمی‌توانیم در آینده میزبان خوبی برای سایرین باشیم.
تاکنون آنچه ما از توریسم مذهبی داشته‌ایم جذابیتی سنتی و پتانسیلی قائم به حرم امامرضا (ع) بوده است و برای توسعه آن باید روش‌های سنتی را کنار گذاشت و حتی جذابیت زندگی و روش امام رضا(ع) را در صورت لزوم از انحصار آستان قدس رضوی خارج ساخت.
این کار نیازمند بسیج عمومی در حوزه گردشگری و کمک گرفتن از همه فعالان عرصه توریسم است.گرچه تا کنون همایش علمی- پژوهشی « جاده ولایت» 3 بار با موضوع مهاجرت امامرضا(ع) برگزار شده است اما صرفا موضوع به خراسان رضوی محدود شده است.
ابوالفضل مکرمی فر رئیس سازمان میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری خراسان رضوی دراین‌باره می‌گوید:«ساماندهی مسیر حرکت امامرضا در قدمگاه‌های ایشان ، حضرت رضا در نوغان، ارائه طرح ساماندهی مسیر حرکت امامرضا در خراسان رضوی و آداب زیارت از جمله اهداف برپایی این همایش است.»
اما همانگونه که شاهدیم این موضوع محدود به خراسان رضوی است در حالی که در خوزستان و سایر نقاط کشور قدمگاه‌هایی منتسب به امام رضا (ع) وجود دارد که همه آنها می‌تواند به این بحث رونق و وسعت ویژه‌ای ببخشد.شاید این گفته اسفندیار رحیم مشایی در پنجمین جشنواره فرهنگی هنری امامرضا را باید جدی‌تر بگیریم که گفت مسیر حرکت امامرضا میراث معنوی کشور است و باید مستند سازی شود.
رحیم‌مشایی به نکته خوبی اشاره کرده و باید حرف خود را با کمک متخصصان گردشگری و میراث فرهنگی عملیاتی‌تر کند. او تاکید کرده است: «در مسیر حرکت امام رضا(ع) آثار تاریخی مرتبط با این حرکت وجود دارد که با شناسایی و تثبیت و حفاظت و مرمت آن می‌توانیم شاهد توسعه گردشگری در آن باشیم.»
شاید قدم جدی‌تر دراین زمینه را باید از وزارت راه و ترابری بخواهیم که با مطالعه و تحقیق در این باره دست کم محورهای حرکت آن روز امام رضا را به نوعی احیا کند.
