خب حالا مهم‌‌ترين سؤال در مواجهه با اين شنيده‌ها و اخبار اين است كه بدانيم اساسا چيزي به نام سحر و جادو حقيقت دارد يا خير؟ نكته بعدي هم اين است كه ما به‌عنوان يك مسلمان بدانيم كه نظر دين ما در اين زمينه چيست و احكام شرعي درباره سحر و جادو و يادگيري آنچه مي‌گويد؟ در اين صفحه سعي شده است به سؤالاتي از اين دست پاسخ داده شود اما يادمان باشد كه كلياتي در اين خصوص بيان شده و براي دانستن جزئيات بيشتر بايد به كتاب‌هاي معتبر در اين زمينه كه كم هم نيستند، مراجعه كنيد.
- آيا سحر و جادو اساسا حقيقت دارد؟
با توجه به اينكه در برخي از آيات قرآن‌كريم به موضوع سحر ساحران اشاره شده، بنابراين مي‌توان گفت كه از نظر اسلام، سحر و جادو يك خرافه نيست و مي‌تواند رخ دهد. البته آنچه اين روزها بين مردم به‌عنوان سحر و جادو رواج پيدا كرده، بيشتر خرافات است. اما به هر حال با وجود همه اين خرافات، سحر چيزي نيست كه بتوان وجود آن را انكار كرد و همه صورت‌هاي آن را به خرافات نسبت داد. بعضي از صورت‌هاي آن هم‌اكنون رواج دارد و هنوز واقعيت آن شناخته نشده است. از نظر اسلام در بسياري از موارد، سحر باعث گمراه‌كردن مردم و تحريف حقايق و متزلزل ساختن پايه‌هاي اعتقادات افراد ساده‌ذهن مي‌شود. در يك تعريف كلي مي‌توان گفت كه سحر عملي خارق‌العاده است كه آثاري از خود در وجود انسان‌ها به‌جا مي‌گذارد و گاهي نوعي چشم‌بندي و تردستي است يا تنها جنبه رواني و خيالي و تلقيني دارد و گاه با استفاده از خواص ناشناخته فيزيكي و شيميايي بعضي از اجسام و عناصر يا از طريق كمك‌گرفتن از شياطين انجام مي‌گيرد.
- قرآن چه اشاره‌اي به سحر و جادو كرده است؟
حتما ماجراي مقابله حضرت‌موسي(ع) با جادوگران را شنيده‌ايد. اين ماجرا بارها در قرآن مورد اشاره قرار گرفته است. در حقيقت يكي از انواع سحر و جادو كه همان تردستي و شعبده و چشم‌بندي محسوب مي‌شود، مورد اشاره اين آيات است. در آيه 66 سوره طه آمده كه ريسمان‌ها و عصاهاي جادوگران زمان موسي در اثر سحر، خيال مي‌شد كه حركت مي‌كنند. در آيه 116سوره اعراف هم آمده است؛ هنگامي كه ريسمان‌ها را انداختند، چشم‌هاي مردم را سحر و آنها را ارعاب كردند. از اين آيات روشن مي‌شود كه سحر داراي حقيقتي نيست كه بتوان در اشيا تصرفي كند و اثري بگذارد بلكه اين تردستي و چشم‌بندي ساحران است كه آنچنان جلوه مي‌دهد. اما نوع دومي از سحر هم وجود دارد كه در آيات قرآن به آن اشاره شده است. در آيه 102سوره بقره در ماجراي هاروت و ماروت اشاره شده كه آنها سحرهايي را فرا مي‌گرفتند كه ميان مرد و همسرش جدايي مي‌افكند. به هر حال برخي از علما فقط قائل به نوع اول سحر هستند و برخي ديگر معتقد به هر دو نوع. دسته اول در توجيه اثر سحر مي‌گويند كه توهم مسحورشدن باعث مي‌شود؛ چيزي كه اثر سحر در افراد ظاهر شود؛ چيزي مثل تلقين به مريض.
- استفتائاتي از رهبر معظم انقلاب
سؤال: يادگرفتن و ياددادن و ديدن شعبده و اقدام به بازي‌هايي كه همراه با تردستي هستند، چه حكمي دارد؟
جواب: ياددادن و يادگرفتن شعبده‌اي كه از انواع سحر باشد، حرام است، ولي بازي‌هايي كه همراه با سرعت حركت و تردستي هستند و از انواع سحر محسوب نمي‌شوند، اشكال ندارد.
سؤال: آيا آموختن علم جفر و رمل و زيج‌ها و علوم ديگري كه از امور غيبي خبر مي‌دهند، جايز است؟
جواب: آنچه از اين علوم در حال حاضر نزد مردم است، غالبا تا اين حد كه موجب يقين و اطمينان به كشف امور غيبي و خبردادن از آنها شوند، قابل اعتماد نيستند، ولي آموختن علومي مانند جفر و رمل به‌طور صحيح اشكال ندارد به شرطي كه مفسده‌اي بر آنها مترتب نشود.
سؤال: آيا يادگرفتن سحر و عمل به آن جايز است؟ و آيا احضار ارواح و ملائكه و جن جايز است؟
جواب: علم سحر و يادگرفتن آن حرام است مگر آنكه به‌منظور غرض عقلايي و مشروع باشد. اما احضار ارواح و ملائكه و جن، برحسب اختلاف موارد و وسايل و اغراض، احكام مختلفي دارد.
سؤال: آيا فالگيري از طريق سنگريزه و كسب درآمد با آن جايز است؟
جواب: اِخبار به كذب جايز نيست.
- آيا مي‌توان سحر و جادو را ياد گرفت؟
در اين زمينه روايات متعددي از ائمه(ع) وجود دارد؛ مثلا در باب بيست‌وپنجم وسائل الشيعه از قول امام‌علي(ع) آمده است: «كسي كه سحر بياموزد، كم يا زياد، كافر شده است و رابطه او با خداوند به كلي قطع مي‌شود...». فقها و علماي دين ما متفق‌القول معتقدند كه يادگرفتن و انجام اعمال سحر و جادوگري حرام است. اما چنانچه براي ابطال سحري نياز به يادگيري آن باشد يادگيري و آموزش آن اشكالي ندارد بلكه گاهي به‌عنوان واجب كفايي بايد عده‌اي سحر را بياموزند تا اگر مدعي دروغگويي خواست از اين طريق مردم را اغفال يا گمراه كند سحر و جادوي او را ابطال و دروغ مدعي را فاش كنند. از امام‌صادق(ع) نقل‌شده است كه يكي از ساحران و جادوگران كه در برابر انجام عمل سحر مزد مي‌گرفت، خدمت ايشان رسيد و گفت: حرفه من سحر بوده است و در برابر آن مزد مي‌گرفتم، خرج زندگي من نيز از همين راه تأمين مي‌شد و با همان درآمد، حج خانه خدا را انجام داده‌ام، ولي اكنون آن را ترك و توبه كرده‌ام، آيا براي من راه نجاتي هست؟ امام‌صادق(ع) در پاسخ فرمود: «عقده سحر را بگشا ولي گره جادوگري مزن».
- چطور با سحر و جادو به مقابله بپردازيم؟
متأسفانه اين روزها زياد شنيده مي‌شود كه مثلا دختري سحر و جادو شده و برايش خواستگار پيدا نمي‌شود، يا زوجي را جادو كرده‌اند و محبتي بين آنها به‌وجود نمي‌آيد. به جرأت مي‌توان گفت اغلب مواردي كه مردم آن را سحر مي‌پندارند ناشي از توجه بيش از حد به خرافات و اوهام و سوءاستفاده عده‌اي سودجو از شرايط فراهم‌آمده است. درحالي‌كه معمولا اين دسته از مردم از سحر شناخت دقيقي هم ندارند. درضمن يادمان باشد كه لااقل بخشي از سحر، با تصرف در خيال انسان انجام مي‌پذيرد و همانطوري كه در جريان ساحران و حضرت موسي(ع) اتفاق افتاد، در اينگونه موارد با بالارفتن سطح اعتقادات و آگاهي‌هاي مردم، عملا اينگونه سحرها كارايي نخواهند داشت. در هر صورت اگر واقعا سحري روي دهد، براي نجات از آن مي‌توان از دعا و آنچه در روايات آمده است، بهره برد. در كتاب‌هاي ادعيه مي‌توان به دعاهاي معتبري در اين زمينه رسيد. اگر در موارد بسيار محدودي، راه رهايي به استفاده از سحري ديگر هم منحصر شود، استفاده از سحر براي ابطال سحر هم جايز است. به هر حال بايد حواسمان را جمع كنيم كه در اين وادي مورد سوءاستفاده قرار نگيريم.
نظر شما