مي‌دانيم كه سفر اخير دونالد ترامپ رئيس‌جمهور آمريكا به منطقه خاورميانه با هدف شكل‌گيري يك ائتلاف ضد‌محور مقاومت و شكل‌گيري محور ضد‌ايراني صورت گرفت. ائتلافي صوري كه هدف آن به انزوا كشاندن جمهوري اسلامي ايران و محور مقاومت است. در اين ميان كشور قطر از همراهي با اين ائتلاف خودداري كرد و همين مسئله منجر به اين شد كه رژيم عربستان سعودي و برخي كشورها مثل مصر و ليبي با قطر قطع رابطه كنند. اين موضوع يك بحران را در منطقه دامن زده است. در اين خصوص لازم است به چند نكته اشاره كنيم:
1-عربستان سعودي با سازش با آمريكا و رژيم صهيونيستي به خيال خود به‌دنبال تقويت قدرت خود است اما غافل از اينكه بايد هزينه اين سازش را پرداخت كند. اجلاس رياض با حضور سران كشورهاي عربي و شوراي همكاري خليج‌فارس و با حضور ترامپ محلي بود براي پرداخت اين هزينه سازش. پرداخت بيش از 100ميليارد دلار به آمريكا بابت خريد سلاح بخشي از اين هزينه است كه البته بيش از اين هم خواهد شد. حال آمريكايي‌ها به‌دنبال دوشيدن قطر هستند و معتقدند قطري‌ها نيز بايد هزينه امنيت خود را پرداخت كنند. قطر با داشتن 350ميليارد دلار نقدينگي يكي از ثروتمند‌ترين كشورهاي عربي است و آمريكايي‌ها نيز گفته‌اند كه قطر نيز مانند سعودي بايد اين هزينه‌ها را از جيب خود پرداخت كند. چون قطر زير بار اين زور تا‌كنون نرفته است با بحران تحريم توسط سعودي‌ها و كشورهاي عربي ديگر مواجه شده است. اما اينكه در ادامه چه مي‌شود از2حالت خارج نيست:
- الف- يا اينكه قطر نيز مانند عربستان مجبور مي‌شود اين هزينه‌ها را پرداخت كند. قراردادي كه گفته مي‌شود رقم آن شايد تا 300ميليارد دلار تنظيم شود. هزينه‌هايي كه در راستاي عملياتي‌سازي وعده‌هاي دونالد ترامپ در زمان رقابت‌هاي رياست‌جمهوري ارزيابي مي‌شود و لازم است براساس آن كارخانه‌هاي اسلحه‌سازي آمريكا از ركود خارج شوند تا ترامپ به وعده‌هاي خود عمل كرده باشد.
- ب- قطر راه ديگري هم دارد و آن اين است كه به محور مقاومت ايران و سوريه و عراق بپيوندد و راه خود را از عربستان سعودي و آمريكا جدا كند. در اين حالت ممكن است كشورهاي ديگري مثل كويت و عمان نيز از شوراي همكاري خليج‌فارس خارج شوند و اين شورا با خطر فروپاشي مواجه شود.
2-ائتلاف شكل گرفته عليه ايران تا‌كنون نافرجام بوده است و كمك‌هاي ده‌ها ميليارد دلاري عربستان سعودي به كشورهاي منطقه نتوانسته است به انسجام آن كمك كند. رشوه‌هايي كه براي ايران‌هراسي از جيب عربستان سعودي خرج شده است تا به حال كارساز نبوده است و محكوم به شكست است. از سويي ديگر حكومت سعودي 36ميليارد دلار تا‌كنون در سوريه براي سرنگوني حكومت بشار اسد هزينه كرده است. هزينه‌هايي كه با مقاومت، حزب‌الله لبنان و همراهي مستشاران نظامي جمهوري اسلامي ايران و نظاميان و مردم سوريه برباد رفته است.
3-دشمني عربستان با نظام جمهوري اسلامي ايران از ابتداي انقلاب بر كسي پوشيده نبود. آنها درصدد هستند كه مديريت منطقه را در دست بگيرند، اين در حالي است كه آنها فاقد صلاحيت‌ها و ظرفيت‌هاي لازم فرهنگي ديني و سياسي هستند. عربستان حتي در جنگ تحميلي 120ميليارد دلار در اختيار صدام حسين قرار داد تا حكومت ايران را سرنگون كند اما موفق نشد، حال نيز با كمك‌هاي ميلياردي به كشورهايي مثل اردن، مالديو و اردن و حتي رژيم صهيونيستي درصدد است جبهه عربي- عبري شكل دهد. اما بايد از گذشته خود در اين خصوص درس بگيرد و تجربه گذشته را چراغ راه سياست خود كند.
4-موضوع ديگري كه بايد به آن اشاره كنيم اين است كه ايران براي قطر از جهات مختلفي اهميت دارد:
- الف- اين كشور از سال1981 كه شوراي همكاري خليج‌فارس شكل گرفت سعي مي‌كرد نقش تعديلي با ايران بازي كند و مايل نبود نقشي مهاجمي در قبال ايران داشته باشد.
- ب- منابع مشترك گازي در ميادين مشترك و منافع مشترك سياسي 2كشور ايجاب مي‌كند كه قطر تمايل به رابطه با ايران داشته باشد. بهره‌برداري از گاز فلات قاره و منافع بزرگ اقتصادي آن، قطر را به سمتي هدايت مي‌كند كه رابطه با جمهوري اسلامي ايران را تقويت كند.
- ج- تنها دروازه خروج قطر از بحران تحريم كشورهاي عربي، ايران است. در واقع جمهوري اسلامي ايران، ريه تنفسي براي قطر محسوب مي‌شود. طبيعي است كه اين كشور از ايران به‌سادگي گذر نكند. جمهوري اسلامي ايران نيز در اين مدت به قطر كمك‌هاي فراواني كرده است.
ايران نيز بايد در اين شرايط با هوشياري عمل كند و نگذارد منطقه به كانون رقابت براي قدرت تبديل شود. چراكه كشورهايي مثل تركيه نيز در اين شرايط غبارآلود منطقه مايل‌اند به نفع خود استفاده كنند و اين روزها درصدد ايجاد پايگاه‌هايي در قطر هستند.
- كارشناس مسائل خاورميانه
نظر شما