نگاه چینی به احزاب سیاسی آسیا

که احزاب سیاسى را درکشورهاى آسیایى در زمینه‌هاى مختلف دسته بندى و با دیدگاهى چینى تحلیل کرده است. [نشست کمیته راهبردی احزاب سیاسى آسیا]

ترجمه این مقاله  که توسط واحد مرکزی صورت گرفته به شرح زیر است:

1. آسیا پرجمعیت ترین قاره جهان است. این قاره به لحاظ گروههاى نژادى، مذهبى و فرهنگى بیشترین تنوع را داراست و الگوهاى توسعه و سطح توسعه در آن بسیار متفاوت است. لذا طیف سیاسى احزاب سیاسى آسیا بسیار پیچیده تر و متنوع تر از سایر نقاط جهان است.

2. توسعه سیاسى احزاب سیاسى یکسان نیست و وضعیت از یک کشور تا کشور دیگر متفاوت است.  تفاوت‌هاى زیادى در وضعیت داخلى و ملى کشورهاى آسیایى به چشم مى‌خورد.

این کشورها داراى سیستمهاى سیاسى و احزاب سیاسى گوناگون هستند. سوسیال دموکراسى در چین ریشه دوانده و قوام گرفته و سیستم چندحزبى همیارانه تحت رهبرى حزب کمونیست چین به سرعت رشد کرده است.

در جمهورى دموکراتیک خلق کره [کره شمالى] علاوه بر حزب حاکم کارگران کره، دوحزب دیگر به نامهاى «سوسیال دموکراتیک کره» و «چوندویست چونگو کره» فعال هستند. این دوحزب بیش از50سال سابقه فعالیت دارند.

کشورهاى ویتنام و لائوس داراى سیستم یک حزبى اند. حزب کمونیست ویتنام و حزب انقلابى خلق لائوس تنها احزاب موجود در آن دوکشورند. در شمال شرق آسیا، ژاپن وجمهورى کره [کره جنوبى] داراى سیستم چندحزبى اند و مغولستان در اواخر دهه1980 سیستم چندحزبى را به کار گرفته است.

در جنوب شرق آسیا، برونئى فقط یک حزب دارد، اما سایر کشورها از انواع مختلف سیستم چندحزبى بهره مند هستند. درجنوب آسیا، در بوتان، رژیم پادشاهى مستقر است و هیچ حزب سیاسى وجود ندارد. اما سایر کشورها داراى سیستم چندحزبى اند. بعضى از کشورها تعداد زیادى حزب دارند.

براى مثال، بیش از 700حزب و سازمان سیاسى در انتخابات سال جارى هند شرکت کرده بودند. در آسیاى مرکزى و قفقاز، ترکمنستان فقط داراى یک حزب سیاسى است. در حالى که بقیه کشورها از سیستمهاى متفاوت چندحزبى برخوردارند.

وضعیت در غرب آسیا خیلى پیچیده تر است و در ترکیه و لبنان از سیستم چندحزبى مدل غربى استفاده مى شود. سیستم سوریه نیز چندحزبى است، اما همگى در سیطره حزب حاکم قرار دارند.

در ایران، از سال1998 فعالیت گسترده احزاب سیاسى آغاز و هم اکنون تعداد زیادى حزب سیاسى فعال در صحنه سیاسى آن کشور حضور دارند. عراق بعد از جنگ در مرحله شکل دهى سیستم چندحزبى است. هیچ کدام از شش کشور حوزه خلیج فارس حزب سیاسى ندارند. بعضى کشورها مانند کویت، به گروههاى سیاسى اجازه فعالیت قانونى مى دهند.

3. هر کدام از انواع احزاب سیاسى ویژگى‌هاى سیاسى خاص خود را دارد و اهداف سیاسى و سیستم ارزشى آنها بسیار متفاوت است.

سابقه تاریخى، ایدئولوژى و سیستم ارزشى احزاب سیاسى مختلف در آسیا از یکدیگر متفاوت است. توجه به اختلاف در پایگاههاى اجتماعى آنها، چگونگى محاسبه منافع از سوى آنها، نوع خط مشى هاى داخلى و خارجى که خود را بدان متعهد مى دانند، از اهمیت زیادى برخوردار است. در حال حاضر، فعال ترین احزاب سیاسى را از پنج زاویه به شرح ذیل مى توان معرفى کرد:

الف: بیش از 20حزب سیاسى داراى مرام سوسیالیستى و کمونیستى هستند که این احزاب درچین، ویتنام، کره شمالى و لائوس حکومت را در دست دارند و در بعضى دیگر از کشورها داراى تأثیر و نفوذ سیاسى هستند ، مانند حزب کمونیست هند (مارکسیست حزب کمونیست نپال (مارکسیست لنینیست)، حزب کمونیست تاجیکستان، حزب کمونیست بنگلادش.

ب: بیش از 20 حزب سیاسى داراى مراسم سوسیال دموکراسى هستند که شامل حزب انقلابى خلق مغولستان، حزب سوسیال دموکرات ژاپن، حزب کارگر رژیم صهیونیستی [اشغالگر قدس].

سیستم ارزشى این احزاب به احزاب سوسیالیست اروپایى نزدیک است و بعضى از آنها مجدانه در فعالیتهاى بین المللى سوسیالیستى مشارکت دارند، اما اندیشه هاى تئوریک آنها قویاً تحت تأثیر هویت نژادى و سرزمینى قرار دارد.

پ: شمارى از احزاب، دموکراتیک ملى گرا هستند که بیشترین تعداد را دارا هستند، حزب کنگره ملى هند، حزب مردم پاکستان، حزب سوسیالیست عربى بعث سوریه، سازمان متحد ملى مالاى در مالزى [حزب حاکم امنو (UMNO)]، حزب مام وطن ترکیه و حزب تاى راک تاى تایلند از آن جمله هستند.

خط مشى‌هاى داخلى و خارجى اینگونه احزاب شباهت هایى دارندوبه لحاظ داخلى، به توسعه اقتصاد ملى معتقدند تا کشور را قوى تر کنند و مردم احساس خوشبختى کنند. به لحاظ خارجى، با سیطره قدرتها مخالفند و معتقد به نوعى نظم نوین سیاسى و اقتصادى هستند که بر عدل و مساوات متکى باشد.

ت: شمارى از احزاب، محافظه کارند، مانند حزب لیبرال دموکراتیک ژاپن، حزب بزرگ ملى کره و حزب اتحاد ملى سرى لانکا، سیستم ارزشى و خط مشى این احزاب به طور سنتى داراى گرایش لیبرالیستى و متأثر از ملى گرایى است.

ث: تعدادى از احزاب داراى دیدگاههاى مذهبى ویژه هستند که در بعضى کشورها پایگاه اجتماعى گسترده اى دارند. بعضى از این احزاب مانند حزب بهاراتیا جاناتا در هند بر مسند قدرت هم بوده اند و بعضى دیگر مانند حزب توسعه و عدالت ترکیه هم اکنون قدرت را در دست دارند. در واقع، مقوله هایى که براساس آنها احزاب سیاسى آسیا دسته بندى مى شوند، نسبى است و موقعیت هاى سیاسى بسیارى از آنها تفاوت چندانى با هم ندارد.

بسیارى از احزاب قدیمى و بزرگ، مخلوطى از ایدئولوژیها با رویکردهاى سیاسى اجتماعى گوناگون هستندو بعضى از احزاب فقط در مناطق خاصى فعالند و لذا ویژگى خاص منطقه اى دارند مانند حزب دموکراتیک کردستان عراق و فدراسیون ترقى خواه همه دراویدیهاى هند.

4. همه انواع احزاب تلاش مى کنند تغییرات را بپذیرند و به طور مستمر خود را با شرایط جدید تطبیق دهندو به خاطر تفاوت درقدرت سازمانى، پایگاه اجتماعى و موقعیت سیاسى، نقش احزاب و تأثیر آنها درفعالیتهاى سیاسى، اجتماعى و اقتصادى کشورها متفاوت است.

بعضى از احزاب مدتها بر سر قدرت بوده اند، پایگاه اجتماعى با ثباتى دارند و سیستم سازماندهیشان نیرومند است و مى توانند با مردم ارتباط نزدیک برقرار و آنها را بسیج کنند. از این رو، آنها تأثیر زیادى در تعیین سرنوشت کشور دارند.

احزاب حاکم در کشورهاى سوسیالیست مانند ویتنام، کره شمالى و لائوس از این نوع هستند. احزاب اقدام مردمى سنگاپور، سوسیالیست عربى بعث سوریه، امنو در مالزى و لیبرال دموکرات ژاپن، نیز از چنین نفوذ و تأثیرى برخوردارند.

بعضى احزاب مانند انقلابى خلق مغولستان، لیبرال دموکرات ژاپن، بهاراتیا جاناتا در هند و گلکار در اندونزى، در گذشته براى مدتى طولانى بر سر قدرت بوده اند، اما موقعیت خود را به عنوان حزب حاکم، به خاطر تغییر شرایط، تغییر درونى حزب یا عوامل دیگر از دست داده اند.

از سوى دیگر بعضى از احزاب مانند لیبرال دموکرات ژاپن و کنگره ملى هند با ایجاد تغییراتى در ایدئولوژى، خط مشى و شیوه هاى رقابتى موفق شده اند دوباره قدرت را در دست گیرند. بعضى احزاب آسیایى نیز نقش مهمى را به عنوان احزاب ائتلافى یا احزاب حاکم محلى ایفا مى کنند.

حزب کمونیست هند مدتها در بنگال غربى قدرت را در دست داشته است و حزب تلوگو دسام روزگارى، حزب حاکم آندرا پرادش هند بوده است. حزب کمونیست نپال دوبار قدرت را در دست گرفته است. هنوز تعداد زیادى ازاحزاب نقش مهمى در صحنه سیاسى کشورشان به عنوان احزاب مخالف، اما سازنده ایفا مى کنند.

هم اکنون، احزاب حاکم از هر نوع که باشند، صرفنظر از اینکه براى مدتى طولانى قدرت را در دست داشته اند یا به تازگى به قدرت رسیده اند، با توجه زیاد به روزآمد کردن ایدئولوژى و بازخوانى خط مشى هاى داخلى و خارجى خود، توسعه اقتصادى و حل مشکلات معیشتى مردم را وظیفه اولیه خود مى دانند و اولویت زیادى براى گسترش پایگاه اجتماعى و تقویت بنیه مدیریتى و ادارى خود قائل هستند. احزاب از همه انواع، دائماً در حال اصلاحات درونى و ایجاد تطبیقات لازم براى برنامه هاى درازمدت آینده هستند.

5. ارتباطات حزب به حزب فراملى به طور قابل مقایسه‌اى گسترش یافته و صلح و توسعه و همکارى محور اصلى مبادلات حزبى قرار گرفته است.

تحول جدید در طیف سیاسى احزاب آسیایى آن است که موج بى سابقه اى از ارتباطات و فعال حزب به حزب راه افتاده است، چرا که همه احزاب مخصوصاً احزاب حاکم و احزاب قدیمى با سابقه اى طولانى از فعالیتهاى سیاسى، توجه هر بیشترى به موضوعات بین المللى پیدا کرده و درگیر مبادلات و همکارى با احزاب خارجى شده اند.

بعضى احزاب تازه تأسیس شده و کم قدرت نیز به طور فزاینده اى به ارتباطات بین المللى حزب به حزب روى آورده اندو هم اکنون تبادل تجارب در زمینه اداره حزب و اداره کشور، ارتقا و توسعه روابط دولتها، تبادل نظر در موضوعات بین المللى که مورد توجه مشترک باشد و… زمینه هاى اصلى ارتباطات حزب به حزب در آسیا هستند.

براین اساس بود که حزب لاکاس فیلیپین و حزب تاى راک تاى تایلند اولین و دومین کنفرانس بین المللى احزاب سیاسى آسیا را میزبانى کردند. ارتباط بین المللى احزاب سیاسى روبه افزایش است و تغییرات بیشتر و غنى ترى در طیف سیاسى احزاب سیاسى آسیا رخ خواهد داد.