اگر امروز نوجوان باشيد يادتان نمي‌آيد گزارشگراني را كه در چند دهه‌ي گذشته به تناوب فرياد مي‌زدند «توي دروازه... غفور جهاني... در جامجهاني»، «خداداد عزيزي، باز هم روي زمين... باز هم روي زمين توپ رو وارد دروازه مي‌كنه»، «چه‌كسي گل مي‌زنه!... محمد نصرتي»، «قوچان‌نژاد... توي دروازه... توي دروازه... گل براي ايران» چه احساسي داشتند. شايد درك نكنيد روزي را كه روزنامه‌ها نوشتند «در يك لحظه وزن كره‌ي زمين سبك شد، چون ۶۰ ميليون ايراني با هم به هوا پريدند!»، ما چه احساسي داشتيم. شايد سال‌هاي بعد كه قرار است جامجهاني با ۴۸تيم برگزار شود، ديگر هيچ‌وقت آن هيجان‌ها و اضطراب‌ها را تجربه نكنيم. اما حالا اين‌جاييم؛ با بهترين تيم ايران در مرحله‌ي مقدماتي جامجهاني كه اميدوارم بهترين تيم ايران در تاريخ جامجهاني هم باشد. حالا فرصت خوبي است كه كمي به گذشته نگاه كنيم و ببينيم براي اين‌كه بهترين مرحله‌ي مقدماتي جامجهاني باشيم، چه راه‌هايي را رفته‌ايم.
* * *
اولين دوره‌ي جامجهاني، يعني جامجهاني ۱۹۳۰ اروگوئه، در واقع کاملاً هم جهاني نبود! اين جام در حالي با حضور ۱۳ تيم برگزار شد که تنها چهار تيم اروپايي فرانسه، بلژيک، روماني و يوگسلاوي به همراه تيم‌هاي آرژانتين، برزيل، بوليوي، پرو، پاراگوئه، اروگوئه، شيلي، مکزيک و آمريکا در آن حضور داشتند و خبري از ساير کشورها و قاره‌ها نبود. علت اصلي اين موضوع، فاصله‌ي اروگوئه نسبت به ديگر کشورها بود که امکان سفر به آن‌جا براي همه‌ي كشورها فراهم نبود. اين روند، به‌نوعي تا بعد از جنگ‌جهاني دوم ادامه داشت و در سال ۱۹۵۴ ميلادي، کره‌ي جنوبي به‌عنوان اولين کشور آسيايي به اين رقابت‌ها قدم گذاشت و با دو شکست و ۱۶ گل خورده، در رده‌ي آخر جام جاي گرفت.
اما اولين حضور تيم ملي ايران در مرحله‌ي مقدماتي جامجهاني به جام ۱۹۷۴ آلمان بر مي‌گردد. ايران در آن دوره در مرحله‌ي مقدماتي جامجهاني، با چهار پيروزي، يک تساوي و يک شکست، از بين تيم‌هاي سوريه، کره‌ي شمالي و کويت، به‌عنوان تيم اول گروه‌ب به مصاف استراليا در بازي حذفي رفت. ايران بازي رفت را سه بر صفر واگذار کرد و در بازي برگشت، با دو گل «پرويز قليچ‌خاني» حريفش را شکست داد و در مجموع دو ديدار از راه‌يابي به جامجهاني باز ماند.
اما در دوره‌ي بعد، تيم ملي ايران كه سه دوره‌ي متوالي قهرمان آسيا شده بود، فقط به يك چيز فكر مي‌كرد؛ صعود به جام جهاني. ايران با ستارگانش تيم‌هاي عربستان سعودي، سوريه، عراق، کره‌ي جنوبي، کويت و هنگ‌کنگ را شكست داد و با گل خاطره‌انگيز «غفور جهاني» دربرابر استراليا به‌عنوان تنها نماينده‌ي آسيا و اقيانوسيه به جامجهاني ۱۹۷۸ آرژانتين پا گذاشت.
در اولين حضور ايران در جامجهاني با يک تساوي در برابر اسکاتلند و دو شکست در برابر هلند و پرو، كارنامه‌ي تيم ما بسته شد. در اين رقابت‌ها «ايرج دانايي‌فر» در ۲۷ سالگي اولين گل تاريخ تيم ملي ايران در جامجهاني را وارد دروازه‌ي اسکاتلند کرد و در بازي سوم، «حسن روشن» دروازه‌ي تيم پرو را باز کرد تا ايران با دو گل زده، هشت گل خورده و يک امتياز در بين ۱۶ تيم جام، در رده‌ي چهاردهم بايستد.
پس از پيروزي انقلاب اسلامي و آغاز جنگ تحميلي، تيم ايران تا بازي‌هاي مقدماتي جامجهاني ۱۹۹۰ امکان حضور در اين مرحله را پيدا نکرد و در بازي‌هاي مقدماتي آن‌سال با امتياز برابر با چين، به‌خاطر تفاضل گل کم‌تر از صعود به دور بعد باز ماند. مرحله‌ي مقدماتي سال ۱۹۹۴ هم براي ايران خوش‌يُمن نبود و اين تيم در مرحله‌ي مقدماتي جامجهاني، بعد از تيم‌هاي عربستان سعودي، کره‌ي جنوبي، ژاپن و عراق در رده‌ي پنجم جاي گرفت و باز هم نتوانست به جامجهاني صعود كند.
مرحله‌ي مقدماتي جامجهاني ۱۹۹۸ فرانسه، يکي از سخت‌ترين دوره‌هاي حضور ايران بود. ايران با شکست سوريه، قرقيزستان و مالديو به دور دوم مرحله‌ي مقدماتي رفت اما در اين دور، بعد از عربستان سعودي در رده‌ي دوم جدول ايستاد و براي بازي حذفي به مصاف ژاپن رفت. در بازي با ژاپن هم با اين‌که ايران دو بر يک از حريفش جلو بود با گل دقيقه‌ي ۷۵ «ژو»، بازي به تساوي کشيده شد و در پايان، ايران با قانون گل طلايي در دقيقه‌ي ۱۱۸بازي، شکست خورد و به‌ناچار به مصاف استراليا رفت. بي‌ترديد خاطره‌انگيزترين و تاريخي‌ترين بازي تيم ملي ايران، بازي با استراليا در مرحله‌ي مقدماتي جامجهاني ۱۹۹۸ است. ايران در حالي که تا دقيقه‌ي ۷۱ بازيِ برگشت، در مجموع دو بازي، سه بر يک از حريف خود عقب بود، در چهار دقيقه‌ي توفاني با گل‌هاي «کريم باقري» و «خداداد عزيزي» و به لطف گل زده‌ي بيش‌تر در خانه‌ي حريف، حماسه‌ي ملبورن را رقم زد و پس از 20سال انتظار به جامجهاني رسيد.
جامجهاني ۱۹۹۸ بهترين دوره‌ي حضور ايران در جامجهاني است. اين تيم با گل‌هاي «حميد استيلي» و «مهدي مهدوي‌کيا» تيم ملي آمريكا را شكست داد و اولين پيروزي‌اش را در تاريخ جامجهاني جشن گرفت و در بين ۳۲ تيم شرکت‌کننده، در رده‌ي بيستم ايستاد.
در مرحله‌ي مقدماتي جامجهاني ۲۰۰۲، ايران با همه‌ي شايستگي‌هايش، با شکست دو بر يک در بازي رفت و برگشت در برابر جمهوري ايرلند، فرصت حضور در جامجهاني را از دست داد تا همه‌ي توانش را براي جامجهاني ۲۰۰۶ آلمان نگه دارد و اين‌بار به‌صورت مستقيم به جامجهاني صعود کند. اما ملي‌پوشان در آن جام ضعيف ظاهر شدند و با دو شکست در برابر مکزيک و پرتغال و يک تساوي در برابر آنگولا و تنها دو گل «يحيي‌گل‌محمدي» در برابر مکزيک و «سهراب بختياري‌زاده» در برابر آنگولا به ايران برگشتند.
سال ۲۰۱۰ هم در مرحله‌ي مقدماتي بعد از تيم‌هاي کره‌ي جنوبي، کره‌ي شمالي و عربستان در رده‌ي چهارم گروه جاي گرفتيم و به جامجهاني نرسيديم.
اما در بازي‌هاي مقدماتي جامجهاني ۲۰۱۴ برزيل، تيم ايران با مربي‌گري «کارلوس کي‌روش» باز هم توانست مستقيم و با اقتدار به‌عنوان يكي از نماينده‌ها‌ي آسيا به جامجهاني صعود کند و با تيم‌هاي نيجريه، بوسني و هرزگوين و آرژانتين، هم‌گروه شود. ايران اين جام را خوب شروع کرد. توانست در برابر نيجريه با تساوي بدون گل، يک امتياز بگيرد و در برابر آرژانتين، 90 دقيقه شجاعانه مبارزه کند و گل نخورد؛ اما در دقيقه‌ي ۹۱ ، «ليونل مسي» از فرصت به‌دست آمده استفاده کرد و ايران را قبل از سوت پايان بازي، شکست داد. ايران با اين‌که در بازي سوم در برابر بوسني و هرزگوين، هنوز شانس صعود داشت، اما به‌خوبي دو بازي قبلي ظاهر نشد و سه بر يک شکست خورد و با يک امتياز و يک گل زده، با جام بيستم خداحافظي کرد. به اين ترتيب يوزپلنگ‌هاي ايراني در مجموع چهار حضور در جامجهاني، آمار ۱۲ بازي، يک پيروزي، سه تساوي و هشت شکست را از خود به‌جا گذاشتند.
اما اين پايان راه نبود. كارلوس كي‌روش تيمي جوان و آينده‌دار ساخته بود. او پيش از اين سه‌بار به جامجهاني صعود كرده بود و راه صعود به جامجهاني ۲۰۱۸ روسيه را خوب مي‌دانست. او از ايران تيمي ساخت كه براي اولين‌بار در تاريخ فوتبال كشورمان، توانستيم بدون گل خورده و بدون اما و اگر، دو بازي مانده به پايان بازي‌هاي مرحله‌ي گروهي به جامجهاني برسيم. حالا اميدواريم تيمي كه به‌عنوان سومين تيم دنيا به جامجهاني روسيه رسيده در روسيه هم خوب بازي كند و نتيجه‌اي متفاوت از ديگر حضورهاي ايران در جامجهاني رقم بزند.
نظر شما