این نظرسنجی در 3 مرحله و با هدف شناخت و بررسی دیدگاه‌های مخاطبان، نیازها و انتظارات آنها از روزنامه «همشهری»، و ضمائم «همشهری جوان» و «همشهری خانواده» صورت گرفت.
به‌دلیل تغییراتی که در نحوه برگزاری نمایشگاه مطبوعات ایجاد شده بود، تعداد بازدیدکنندگان قبل از شروع جشنواره قابل پیش‌بینی نبود.
کارشناسان مرکز تحقیقات و مطالعات روزنامه همشهری، در 2 روز اول برگزاری نمایشگاه به‌طور نامحسوس تعداد بازدیدکنندگان را شمارش کردند. بعد از بررسی و بازبینی نتایج، 2 درصد از تعداد بازدیدکنندگان از غرفه به‌عنوان نمونه آماری انتخاب و از آنها نظرسنجی شد.
زمان برگزاری این طرح روز‌های جمعه 18 و یکشنبه 20 آبان ماه تعیین شد. نحوه برگزاری طرح به گونه‌ای بود که در ساعات پرازدحام نمایشگاه و غرفه همشهری، نمونه‌های بیشتری مورد سؤال قرار می‌گرفتند و تعداد نمونه‌ها در ساعات با بازدیدکننده کمتر، کاهش می‌یافت. پرسشگران مجرب این مرکز تحت آموزش‌های لازم قرار گرفته و با پرسشنامه‌هایی که از قبل به این منظور طراحی و آماده شده بود، به‌نظرسنجی از بازدیدکنندگان غرفه «همشهری» پرداختند.
تکنیک جمع آوری داده‌ها در این پژوهش، پرسشنامه بوده که شامل چند سؤال بسته و یک سؤال باز به معنای ارائه پیشنهاد از سوی پاسخگو است و از طریق گفت‌وگوی حضوری پرسشگران با بازدیدکنندگان از غرفه همشهری صورت گرفته است.
همان‌گونه که قبلاً ذکر شد، این طرح شامل 3 نظرسنجی درباره روزنامه «همشهری»، و ضمیمه‌های مجله «همشهری جوان» و «همشهری خانواده» است که نتایج آن به‌صورت مجزا تنظیم شده است.
روزنامه همشهری از بدو تأسیس تاکنون، مورد توجه بوده است. ویژگی‌های منحصر به‌فرد همشهری در آن دوره مثل قطع روزنامه و رنگی بودن تمام صفحات آن بود. «همشهری» به‌عنوان اولین روزنامه یک ارگان و نهاد اجتماعی – شهری پا به عرصة وجود گذاشت.
خصوصیات سایر روزنامه‌ها در آن زمان به گونه‌ای بود که با ویژگی‌های منحصر به‌فرد «همشهری» فاصله بسیاری داشتند. «همشهری» اما به پشتوانة اعتماد مخاطبان و با سعی و تلاش بسیار و شبانه روزی همچنان در راهی گام برمی دارد که مقصد آن هم دور است و هم نزدیک. مقصد آن دور است چون انتهایی برای این راه متصور نیست و نزدیک است چون رضایت مخاطبان فعلی را در توشة سفر خود به همراه دارد.
برای سنجش میزان رضایت مخاطبان راه‌های بیشماری وجود دارد. «همشهری» این راه‌ها را خوب می‌شناسد. چرا که پیوسته از طریق این راه‌ها دست مخاطبان را به گرمی فشرده است.
خوانندگان از این که دست در دست «همشهری» در وادی رسانه‌ها قدم می‌گذارند و به عرصه‌ای وارد می‌شوند که می‌توانند با گفت و شنودهای خودمانی، تأثیر نظرات خویش را ببینند، دلگرمند و امیدوار. امیدوار به این که نظراتشان مورد توجه رسانه‌ها به ویژه «همشهری» قرار گرفته و آنها را هرچه بیشتر و سریعتر به آرمان‌های رسانه‌ای شان نزدیک می‌کند. «همشهری» اما تنها به پرسیدن اکتفا نکرده و نتایج این بحث‌ها و گفت‌وگو‌های خودمانی را با روش‌های گوناگون منعکس می‌کند.
در بررسی نتایج این تحقیق مشخص شد که یک سوم از پاسخگویان زن و دو سوم مرد هستند. بیشترین آنها در گروه سنی بین 26 تا 35 سال (معادل 36.6درصد) و کمترین مربوط به گروه سنی 56 سال به بالا (معادل 2.6درصد) هستند. معادل 42 درصد از پاسخگویان تحصیلاتی در سطح لیسانس و 14 درصد در سطح دکترا و فوق لیسانس دارند.
44 درصد از پاسخگویان تحصیلاتشان کمتر از لیسانس است. معادل 84.7 درصد از پاسخگویان روزنامه خوانی را بسیار ضروری می‌دانند که البته از بازدیدکنندگان نمایشگاه مطبوعات جز این، انتظاری نمی‌رود. البته 12 درصد از آنها روزنامه خوانی را تا حدی و 2 درصد در حد کم ضروری می‌دانند و 1.3 درصد از پاسخگویان هم خواندن روزنامه را اصلاً ضروری نمی‌دانند.
نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که روزنامه همشهری را نیمی از پاسخگویان همیشه و 20 درصد اغلب می‌خوانند. معادل27.3درصد از پاسخگویان گاهی اوقات و 2.7درصد به ندرت روزنامه همشهری را مطالعه می‌کنند.
نکته قابل تأمل این جاست که معادل 36 درصد از پاسخگویان، روزنامه همشهری را از ابتدای انتشار خوانده و اکنون نیز آن را می‌خوانند. 40 درصد از پاسخگویان بیش از 3 سال و 20درصد کمتر از 3 سال است که روزنامه همشهری می‌خوانند. ضمن اینکه 4 درصد از پاسخگویان به خاطر نمی‌آورند که چند وقت است روزنامه همشهری را می‌خوانند.
در این تحقیق مشخص شد، پاسخگویان بیش از همه مطالب مربوط به حوادث، آگهی‌ها و نیازمندی‌ها، سیاسی، ورزشی، اجتماعی، علمی و فرهنگی را مطالعه می‌کنند. آنها در اولویت اول انتخاب خود، معادل 20 درصد مطالب سیاسی، 12 درصد حوادث و 11.3 درصد مطالب اجتماعی و 10.7 درصد مطالب علمی و فرهنگی را نام می‌برند.
اما پاسخگویانی که همیشه و اغلب روزنامه همشهری می‌خوانند، بیش از همه مطالب سیاسی، علمی، فرهنگی و حوادث برایشان جذاب است. پاسخگویانی که گاهی اوقات روزنامه همشهری می‌خوانند، در ابتدا به سراغ مطالب اجتماعی و سپس سیاسی و حوادث می‌روند. اما پاسخگویانی که روزنامه همشهری را به ندرت مطالعه می‌کنند قبل از هر چیز مطالب ورزشی و سپس حوادث را می‌خوانند.
در این طرح از پاسخگویان درباره مشخصات روزنامه همشهری سؤال شد. نتایج مشخص می‌کند که بیش از 60 درصد از آنها از قیمت، قطع و اندازه، تنوع موضوعات، طراحی و صفحه بندی، عکس و تازگی مطالب بسیار راضی هستند. در تمام موارد ذکر شده، نارضایتی در حدی کمتر از 10 درصد است.
توزیع روزنامه بیش از 85 درصد از پاسخگویان را راضی نگه داشته است و تعداد افرادی را که از نحوه توزیع روزنامه رضایت ندارند، به کمتر از یک درصد تقلیل داده است.
از سویی برخی پاسخگویان مواردی مثل متنوع نبودن مطالب، اطلاع رسانی ضعیف، تجاری بودن و کم بودن مطالب علمی را به منزله نقطه ضعف روزنامه همشهری تلقی می‌کنند. در این بررسی مشخص شد، اکثریت پاسخگویانی که همیشه روزنامه همشهری را مطالعه می‌کنند (معادل 16 درصد)، معتقدند که روزنامه همشهری هیچ نقطه ضعفی ندارد. هر چند که 6.7 درصد نداشتن موضوعات متنوع و تجاری بودن را از نقاط ضعف این روزنامه می‌دانند.
اکثریت پاسخگویانی که اغلب روزنامه همشهری را مطالعه می‌کنند، معتقدند که روزنامه همشهری هیچ نقطه ضعفی ندارد. ضمن اینکه معادل 6.7 درصد نداشتن موضوعات متنوع، 3/3 درصد تجاری بودن و تخصصی نبودن و ضعف در اطلاع رسانی را از نقاط ضعف روزنامه همشهری می‌دانند.
اکثریت پاسخگویانی که گاهی اوقات روزنامه همشهری را مطالعه می‌کنند، معتقدند که روزنامه همشهری هیچ نقطه ضعفی ندارد. اما معادل 7.5 درصد نداشتن مطالب علمی، 5 درصد نداشتن موضوعات متنوع و ضعف در اطلاع رسانی را از نقاط ضعف روزنامه همشهری می‌دانند.
یک چهارم از پاسخگویانی که به ندرت روزنامه همشهری را مطالعه می‌کنند، معتقدند روزنامه همشهری نو‌آور نیست.
اما پاسخگویان تنوع موضوعات، پوشش خبری مناسب، به روزبودن مطالب، جذابیت‌های ظاهری و نیازمندی‌های مناسب را به‌عنوان خصوصیات خوب همشهری بیان می‌کنند. از دید پاسخگویانی که همیشه و اغلب و گاهی اوقات روزنامه همشهری را مطالعه می‌کنند، پوشش خبری مناسب و تنوع مطالب و به روز بودن مطالب، جذابیت‌های ظاهری در فرم و شکل و البته رنگی بودن جزو خصوصیات خوب این روزنامه محسوب می‌شود. ضمن این که پاسخگویانی که به ندرت روزنامه همشهری می‌خوانند، قیمت مناسب را به این خصوصیات خوب می‌افزایند.
از جمله نتایج این تحقیق، میزان موفقیت همشهری از نظر پاسخگویان است. معادل 63.3درصد از پاسخگویان روزنامه همشهری را کاملاً موفق می‌دانند. این موفقیت از دید پاسخگویانی که روزنامه همشهری را همیشه و اغلب مطالعه می‌کنند حدود 60 درصد برآورد شده است. پاسخگویانی که روزنامه همشهری را گاهی اوقات می‌خوانند، معادل 41.5درصد و پاسخگویانی که به ندرت می‌خوانند، معادل 50 درصد این روزنامه را کاملاً موفق ارزیابی می‌کنند.
از میان پاسخگویانی که نظرسنجی‌های مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای همشهری را می‌خوانند، معادل 57.1 درصد مطالب آن را در حد زیاد و 35.7 درصد تاحدی می‌پسندند. معادل 3.5 درصد در این باره نظری ندارند. معادل 3.7 درصد به این پرسش پاسخی نداده‌اند.
مطالب این نظرسنجی‌ها را پاسخگویانی که همیشه روزنامه همشهری می‌خوانند، معادل 45درصد، پاسخگویانی که اغلب می‌خوانند، معادل 60 درصد و افرادی که گاهی اوقات می‌خوانند، معادل 66.7 درصد به میزان زیاد می‌پسندند.
معادل 50 درصد از پاسخگویان ضمیمه‌های روزنامه همشهری را خوب و 32.7 درصد تاحدی می‌شناسند و نتایج نشان می‌دهد همشهری محله، دوچرخه و سه چرخه و کتاب هفته بیشترین خواننده را در میان پاسخگویان دارند.
همشهری خانواده
مخاطبان این هفته نامه که در قالب مجله هفتگی منتشر می‌شود، اکثراً جوان هستند. بنابراین شناخت برخی نیاز‌های اساسی جوانان، موجب رضایت آنها از این نشریه خواهد شد. در بررسی‌ها مشخص شد بخش کثیری از خوانندگان این مجله تحصیلات عالی دارند. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد توجه بیشتر به موضوعات تخصصی در رضایت بیشتر مؤثر باشد.
رضایت از بخش‌های مربوط به طراحی جلد و گرافیک به نسبت بیش از بخش‌های داخلی و محتوایی مجله است. با به‌کار گیری تخصص و هنر در بخش‌های داخلی مجله می‌توان رضایت مخاطبان را از این بخش‌ها افزایش داد.
نتایج بررسی
نتایج این بررسی نشان می‌دهد که 72.5 درصد از پاسخگویان زن و 27.5 درصد مرد هستند. بیشترین جمعیت بین 17 الی 25 سال سن دارند. در مجموع 64.7 درصد پاسخگویان، کمتر از 30 و 35.3 درصد بالای 30 سال سن دارند.
36 درصد پاسخگویان در حال تحصیل بوده و دانش آموز یا دانشجو و 16 درصد بیکار هستند که جمعا 52 درصد را شامل می‌شوند. 48 درصد از پاسخگویان شاغل هستند. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که 8.7 درصد پاسخگویان دارای مدرک فوق لیسانس یا دکترا، 64.7 درصد دانشجو یا دارای مدرک لیسانس بوده‌اند. ضمن این که 26 درصد فاقد تحصیلات دانشگاهی هستند.
با توجه به این که هفته نامه همشهری خانواده، اولین سال انتشار خود را سپری می‌کند، نتایج این بررسی نشان می‌دهد که (46.6 درصد) از پاسخگویان بین چند ماه الی یک سال است که این مجله را مطالعه می‌کنند و 18.6 در صد چند هفته‌ای است که به خوانندگان این مجله پیوسته‌اند.
8.72درصد پاسخگویان بیان می‌کنند که این مجله توسط سایر اعضای خانواده نیز مطالعه می‌شود. 32درصد به غیراز خودشان، مادرانشان نیز خواننده این نشریه هستند. از نظر پاسخگویان همشهری خانواده در زمینه‌های صفحه آرایی، تصاویر روی جلد، تصاویر داخل هفته نامه، تیتر، قطع و اندازه، قیمت و صحت و درستی مطالب خوب عمل کرده است. اما جنس کاغذ مجله همشهری خانواده از نظر پاسخگویان در حد متوسط ارزیابی می‌شود.
اولویت اول پاسخگویان برای انتخاب مطالب همشهری خانواده، به میزان 22.1 درصد بخش مهمان خانه و سپس بخش آشپزخانه با 11.4 درصد است. بخش‌های تماشاخانه و ورزشی نیز به ترتیب با8.7 و 7.4 درصد توجه پاسخگویان را جلب کرده است. پاسخگویان در اولویت دوم و سوم خود موضوعات بخش‌های سلامت همسران و سلامت شفاخانه را نیز نام می‌برند. وی‍‍ژگی خوب هفته نامه خانواده تنوع مطالب، به روز بودن و نحوه نگارش بیان شده است.
از نظر24.7درصد پاسخگویان این هفته نامه هیچ نقطه ضعفی ندارد. اما 9.3درصد آنان از تصاویر ریز و نامناسب به‌عنوان نقطه ضعف نام می‌برند. اما پاسخگویان اعتقاد دارند، همشهری خانواده در پرکردن ساعات تنهایی وارضای حس کنجکاوی به میزان زیادی مؤثر است.
اکثریت پاسخگویان تأثیر مطالعه همشهری خانواده در ایجاد اوقات فراغت لذت بخش، افزایش اعتماد به نفس، آگاهی از اخبار و اصلاح رفتار اجتماعی را در حد متوسط ارزیابی می‌کنند. پاسخگویان تأثیر مطالعه همشهری خانواده را در افزایش عشق و علاقه به آینده کشور، آموزش روابط صحیح با دوستان، روابط صحیح با جنس مخالف و آموزش آراستگی را در حد متوسط می‌دانند.
پاسخگویان مطالعه این مجله را در آشنایی با هنر مورد علاقه و افزایش اعتماد به خانواده نیز در حد متوسط و در آموزش راه‌های کسب درآمد و حل مشکلات مذهبی خیلی کم مؤثر می‌دانند.
همشهری جوان
این نشریه هفتگی همان‌گونه که از نامش پیداست، سعی در جلب مخاطبان جوان دارد. این نشریه با استفاده از مطالب و گرافیک شاد و متنوع در جلب رضایت جوانان می‌کوشد. در نظر سنجی از مخاطبان این هفته نامه فرهنگی، اجتماعی علاوه برمتغیرهای مربوط به ویژگی‌های گرافیکی، نقش و تأثیر آن در تقویت خصوصیاتی نظیر ایجاد اعتماد به نفس، آگاهی از اخبار، افزایش اعتماد به خانواده و حل مشکلات مذهبی مورد سنجش قرارگرفت.
نتایج بررسی
نتایج به دست آمده نشان می‌دهد، 70.3درصد پاسخگویان مرد و 29.7 درصد زن بوده‌اند.
در این نظرسنجی اکثریت پاسخگویان بین 20 الی 22 سال سن دارند. در مجموع 57.9درصد جمعیت کمتر از 23 سال سن دارند. 7.52درصد پاسخگویان در حال تحصیل بوده و دانش‌آموز یا دانشجوهستند و 11.3درصد بیکار هستند که جمعا64درصد خواهد بود و 36 درصد باقیمانده شاغل بوده‌اند.8.6 درصد پاسخگویان دارای مدرک فوق لیسانس یا دکترا ، 70 درصد پاسخگویان دانشجو یا دارای مدرک لیسانس بوده‌اند و 21.4درصد فاقد تحصیلات دانشگاهی هستند.
با توجه به این که این هفته نامه سومین سال انتشار خودرا می‌گذراند اکثریت (67.7 درصد)پاسخگویان بیش از یک سال است که این مجله را مطالعه می‌کنند و 32.3 در صد کمتر از یکسال است که به خوانندگان این مجله پیوسته‌اند. از پاسخگویان درمورد مطالعه این مجله توسط سایر اعضای خانواده به‌طور مرتب سوال شد و نتایج به دست آمده نشان می‌دهد در 7.67درصد پاسخگویان مجله توسط سایر اعضای خانواده نیز مطالعه می‌شود.
بیشتر پاسخگویان مجله جوان را از لحاظ صفحه آرایی، تصاویر داخل، تیتر، قطع و اندازه، جنس کاغذ، قیمت، درستی و صحت مطالب در حد خوب ارزیابی می‌کنند.
اما تصاویر روی جلد این هفته نامه از سوی اکثریت پاسخگویان در حد خیلی خوب ارزش‌گذاری می‌شود. بخش‌های مورد علاقه پاسخگویان برای مطالعه، رویداد× هفته، یادداشت‌ها، ورزشی، سینما و تلویزیون بیان شده است. ضمن اینکه بخش‌های میهمان هفته و سرزمین من نیز جزو انتخاب‌های بعدی پاسخگویان قرار می‌گیرد.
به عبارتی بیشترین (23.58درصد) انتخاب از سوی پاسخگویان بخش رویداد‌های هفته و سپس بخش‌های سینما و تلویزیون (15.28 درصد) و ورزشی (با 10/10 درصد) بوده‌اند. سایر بخش‌ها تماماً کمتر از 8.5درصد هستند.
از خصوصیات خوب مجله همشهری جوان، پاسخگویان بیش از همه به نحوه نگارش مطالب با 27درصد و سپس به روز بودن و تنوع مطالب به ترتیب با17.6 و 14.2درصد اشاره می‌کنند. البته جذابیت‌های ظاهری، موضوعات بدیع، رنگی بودن و توزیع مناسب مجله از دیگر خصوصیات این مجله بیان می‌شود.
از نظر اکثر ( 20.9درصد) پاسخگویان همشهری جوان، هیچ نقطه ضعفی ندارد. ولی 4.5درصد اعتقاد دارند، تخصصی نبودن و عامه پسندی آن از نقاط ضعف محسوب می‌شود. از پاسخگویان از تأثیر مطالعه همشهری جوان در موارد گوناگون پرسیده شد.
پاسخگویان همشهری جوان را در ایجاد اوقات فراغت لذت بخش، اصلاح رفتار اجتماعی، آشنایی با هنر مورد علاقه، پرکردن ساعات تنهایی، آموزش روابط صحیح با دوستان و ارضاء حس کنجکاوی بسیار مؤثر می‌دانند.
از نظر پاسخگویان همشهری جوان در افزایش اعتماد به نفس، آگاهی از اخبار، افزایش اعتماد به خانواده، حل مشکلات مذهبی، افزایش آموزش آراستگی، اعتماد به دیگران، افزایش عشق و علاقه به آینده کشور و آموزش روابط صحیح با جنس مخالف در حد متوسط مؤثر است.
از نظر اکثریت پاسخگویان، همشهری جوان در آموزش راه‌های کسب درآمد بسیار کم مؤثر است.
