وظيفه ترجمه اين بخش را شيرين رهبري (سميعي) برعهده داشته كه مترجم حرفه‌اي و تخصصي فارسي به انگليسي است و در كارنامه او ترجمه كتاب‌هاي «نان و نمك» و «سفره‌هاي كامو» نوشته پرويز تناولي هم به چشم مي‌خورد. بانو سميعي در اين مصاحبه كوتاه از حس و حال خود در زمان ترجمه و ويژگي‌هاي كتاب گفته است.
- ابتدا از ويژگي‌هاي كتابي بگوييد كه شما زحمت ترجمه چكيده آن را كشيده‌ايد.
«گوي و چوگان در گستره تاريخ، فرهنگ و هنر ايران» كتابي است كه تاريخچه چوگان را از زمان هخامنشي و در آداب و رسوم و عادات ايرانيان نقشي مهم ايفا كرده است. كتاب، حاصل 10سال تلاش رضا ابراهيمي‌نژاد است كه كوشيده تمام مدارك و آثار مرتبط با چوگان را در تاريخ و ادبيات ما از سراسر دنيا جمع‌آوري كند؛ موزه‌ها، مجموعه‌هاي شخصي، تابلوها، سكه‌هاي قديمي، آثار باستاني، آثار كارگاهي، گلي و زيرخاكي و البته ادبيات. مطالب در اين بخش بسيار زياد است و اغلب شاعران ما درباره چوگان شعر دارند. نخستين زمين چوگان‌بازي استاندارد در اصفهان در دوران صفويه به‌وجود آمد و در زمان شاه‌عباس بسيار رونق گرفت. در جشن‌هاي ايراني‌ها بازي چوگان از مهم‌ترين بخش‌ها بود و بسياري از زنان دربار شاه‌عباس چوگان‌بازهاي ماهر بودند. پيش از انقلاب ما تيم زنان نداشتيم و امروز داريم كه در رقابت‌هاي بين‌المللي حضور مي‌يابند. چوگان از ايران به هند، چين و بعد اروپا رفت و همه‌جا به‌شدت از آن استقبال شد. گرچه آذربايجان ادعاكرده چوگان براي آنهاست اما كتاب نشان مي‌دهد آذربايجان در آن دوره جزئي از خاك ايران بزرگ بوده و به همين دليل چوگان هميشه به ايران تعلق داشته است. تصاوير كتاب بسيار منحصر به فرد و تاريخي هستند.
- شما از چه زماني درگير ترجمه چكيده كتاب شديد؟
من 2سال براي ترجمه وقت گذاشتم و از آن زمان هم حدود 2سال مي‌گذرد. متن كتاب بسيار سنگين و وزين و دشوار است. گرفتن مجوز از وزارت ارشاد البته سخت نبود اما تصحيح كتاب خيلي طول كشيد. چون مطالب بسيار زياد بود و تلاش كرديم بدون مشكل باشد. چند نفر روي ويرايش فارسي آن كار كردند و اين بخش هم بسيار طولاني شد. براي بخش انگليسي كوشيديم كمترين مشكل وجود نداشته باشد و به همين دليل حدود 2سال وقت صرف آن كرديم.
- براي اينكه مخاطب خارجي هم از مطالب كتاب بهره ببرد، چه فكري كرده‌ايد؟
از آنجا كه كتاب دوزبانه است، به‌نظر مي‌رسد مشكلي براي فروش آن در بازارهاي خارجي نباشد. ضمن اينكه فقط 2هزار نسخه از كتاب چاپ شده و احتمالا چاپ آن به‌زودي تمام مي‌شود. آن هم در دوره‌اي كه بسياري از كتاب‌ها با شمارگان 500نسخه يا كمتر به بازار مي‌آيند.
- نكته مهم درباره كتاب‌هاي نفيس و گرانقيمت، دسترسي‌نداشتن قشر دانشجو به اين آثار است. براي آنها هم فكري شده است؟
حرفه خود من كتابداري است و چند سال در دانشگاه تهران كتابداري به زبان انگليسي تدريس مي‌كردم. اصولا لزومي ندارد كتاب‌هاي سنگين و مرجع در هر خانه باشند. اين كتاب‌ها را بايد در كتابخانه‌هاي عمومي بگذارند تا همه مردم بتوانند از آنها استفاده كنند. ما هنوز عادت استفاده از كتابخانه‌هاي عمومي را نهادينه نكرده‌ايم و اين را بايد در جامعه خودمان جابيندازيم. تنها راه دسترسي دانشجويان به كتاب گوي و چوگان همين حضور در كتابخانه است. دانشجو نه مي‌تواند نه بايد چنين كتابي را در خانه داشته باشد. مدارس، دانشگاه‌ها و كتابخانه‌هاي عمومي بهترين محل براي حضور گوي و چوگان است تا همه گروه‌هاي سني را با تاريخ چوگان آشنا كند.
- نسخه آنلاين چطور؟
هنوز به آنجا نرسيده‌ايم. بايد زماني از عرضه كتاب بگذرد تا به فكر عرضه آنلاين باشيم. نكته‌اي در اين ميان وجود دارد كه بسيار مهم است و بايد به آن توجه شود؛ متون مربوط به تاريخ ورزش چوگان در بسياري از منابع در دسترس است اما تصاوير موجود در كتاب گوي و چوگان منحصر به‌فرد است و لطف تماشاي چنين تصاويري در فضاي مجازي از دست مي‌رود. بنابراين ديدن خود كتاب از نزديك تجربه‌اي است كه شايد تكرار نشود.
- براي كسي كه كتاب را ورق مي‌زند، جز عكس‌هاي بسيار جذاب چه بخشي مي‌تواند لذت‌بخش‌تر باشد؟
بايد مستقيم برود سراغ دوران صفويه. آن دوره و ميدان نقش جهان اصفهان نشانگر اهميتي است كه ورزش چوگان براي زنان داشته است. البته همه بخش‌هاي كتاب جذاب است و اگر تعريف نباشد، برخي كتابشناسان برجسته معتقدند گوي و چوگان بهترين كتابي است كه در 50سال اخير در ايران منتشر شده است. براي توليد كتاب بسيار زحمت كشيده‌شده و حاصل عشق و علاقه و تلاش يك گروه حرفه‌اي است. زماني فكر مي‌كرديم اين كار نشدني است و همين كه به سرانجام رسيده، باعث خوشحالي فراوان است.
نظر شما