تولید علم برتر در ۲۰ رشته دانشگاهی | مهندسی و ریاضیات در صدر

به گزارش ایسنا، بررسی پایگاه شاخص‌های اساسی علم (ESI-ISI) نشان می‌دهد رشته‌های وابسته به حوزه‌های مهندسی، ریاضیات و کشاورزی بالاترین سهم از مقالات برتر دنیا را به خود اختصاص داده‌اند به گونه‌ای که در سال ۲۰۱۶ میلادی ایران ۲.۴ درصد از مقالات برتر دنیا را تولید کرد اما سهم رشته‌های موضوعی مختلف در این زمینه متفاوت است.

یک درصد از مقالات دنیا ۱۸ درصد از استنادهای کل را دریافت می‌کنند که این مقالات در واقع تولید علم برتر دنیا را تشکیل می‌دهند. مقالات برتر در بازه ۱۰ سال اخیر توسط پایگاه شاخص‌های اساسی علم ISI به صورت دو ماه یکبار روزآمد و اعلام می‌شود، از همین رو تعداد این مقالات همیشه تغییر می‌کند و ممکن است یک مقاله در یک دوره زمانی در دسته مقالات برتر قرار گیرد و در یک دوره دیگر از این فهرست حذف شود.

مقالات پر استناد یا مقالات برتر به دلیل اهمیت آن به عنوان شاخصی برای کیفیت علم تلقی می‌شود. مقالات برتر به جهت استنادهای بیشتری که دریافت می‌کنند مقالات برتر یا پراستناد نامیده می‌شوند. استناد به مفهوم استفاده است و مهمترین شاخص سنجش میزان مرجعیت علمی همین استنادها هستند.

بر اساس آخرین اطلاعات استخرج شده از پایگاه شاخص اساسی علم (ESI-ISI) پژوهشگران کشور در تولید علم برتر در حوزه‌های وابسته به مهندسی ۵۰۲ مقاله برتر در ۱۰ سال اخیر تولید کرده‌اند.

حوزه شیمی نیز با تولید ۱۹۲ مقاله برتر در رده دوم بعد از از لحاظ تعداد مقالات برتر قرار دارد. پژوهشگران حوزه‌های فیزیک و ریاضیات نیز هر کدام با تولید ۱۱۰ و ۱۰۳ مقاله برتر در جایگاه‌های سوم و چهارم کشور در این زمینه قرار گرفتند.

حوزه‌های علوم کشاورزی، علوم مواد، پزشکی بالینی، علوم رایانه، داروشناسی و سم شناسی، علوم گیاهی و دامی، زیست شناسی و زیست شیمی، زمین شناسی، محیط شناسی و بوم شناسی، علوم اجتماعی، کلیات، بیولوژی مولکولی و ژنتیک، ایمنی شناسی، روانشناسی و روانپزشکی، علوم اعصاب و رفتار، علوم اقتصاد، علوم هوا و فضا و میکروب شناسی به ترتیب بیشترین تعداد مقالات برتر کشور را تولید کرده‌اند.

محاسبه سهم میزان تولید علم از کل تولید علم دنیا یک شاخص نسبی محسوب می‌شود. پژوهشگران حوزه مهندسی کشور ۴.۷ درصد از مقالات برتر حوزه مهندسی دنیا را در ۱۰ سال اخیر تولید کرده‌اند. سهم حوزه ریاضیات، کشاورزی، علوم رایانه به ترتیب ۲.۷، ۲.۶ و ۲ درصد است. حوزه‌های داروشناسی، شیمی، علوم مواد، فیزیک، زمین شناسی، محیط شناسی و بوم شناسی، علوم گیاهی و دامی، زیست شناسی و زیست شیمی، پزشکی بالینی، بیولوژی مولکولی و ژنتیک، ایمنی شناسی، علوم اجتماعی، کلیات، علوم اقتصاد، علوم هوا و فضا، روانشناسی و روانپزشکی، میکروب شناسی و علوم اعصاب و رفتار به ترتیب در جایگاه‌های بعدی از لحاظ سهم از کل مقالات برتر دنیا قرار گرفتند.

در این حوزه‌ها سهم کشور بین ۱.۵ تا ۰.۱ درصد بوده است.

بررسی مقالات منتشر شده کشور نشان می‌دهد که مقالات برتر با توجه به حوزه موضوعی بین ۲ تا ۳۲ برابر مقالات دیگر استناد دریافت می‌کنند.

مقالات برتر در حوزه بیولوژی مولکولی و ژنتیک به طور متوسط ۳۱۷ استناد دریافت کرده‌اند در حالی که سایر مقالات در همین حوزه به طور متوسط ۹ استناد دریافت می‌کنند. در حوزه مهندسی نیز هر مقاله برتر حدود ۶۰ استناد دریافت کرده است در حالی که سایر مقالات در این حوزه حدود ۶ استناد دریافت کرده بودند.

در حوزه ریاضیات هر مقاله به طور متوسط ۴ استناد دریافت کرده است، در حالی که این رقم برای مقالات برتر حدود ۴۸ استناد است.

به گفته وی در حوزه فیزیک مقالات برتر ۱۳۶ استناد دریافت کرده است در حالی که متوسط تعداد استناد به کل مقالات ۷ است. این امر اثرگذاری مقالات برتر را در مرجعیت علمی را نشان می‌دهد.

دکتر دهقان سرپرست پایگاه استنادی جهان اسلام (ISC) با تایید آمار منتشر شده گفت: هر چند کمیت تولید علم در طی سال‌های گذشته بیش از هر چیز به عنوان سنجه‌ای برای توسعه علمی مورد استفاده قرار گرفته است، اما در کسب مرجعیت علمی کشور که به روشنی در سند سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری مورد تاکید قرار گرفته است اهمیت بالاتری دارد.