واشنگتن از اسلام‌آباد خواسته ضمن تغيير رويكرد خود در قبال افغانستان، اين گروه‌ها را به پاي ميز مذاكره بكشاند. دولت ترامپ حتي تهديد كرده كه ممكن است كمك‌هايش به اسلام‌آباد را قطع كرده و پاكستان را به‌عنوان حامي تروريسم معرفي كند. خواجه آصف، وزير خارجه پاكستان طي سفرهاي روزهاي اخير به چين، ايران، تركيه و پس از آن روسيه، به‌دنبال يافتن جايگزيني براي آمريكاست. پاكستاني‌ها تلاش مي‌كنند درصورتي كه نتوانند با آمريكايي‌ها بر سر استراتژي جديدشان در افغانستان كنار بيايند، جايگزيني براي آنها در تعاملات امنيتي و بين‌المللي خود دست‌و‌پا كنند.
دولت آمريكا حتي حلقه را تنگ‌تر كرده و در تعاملاتش در منطقه شبه‌قاره، به سمت شراكت با هند رفته است. براي آمريكايي‌ها كنترل رفتار چين هميشه داراي اولويت بوده و آنها اكنون براي اعمال كنترل بيشتر بر چين، تلاش مي‌كنند ارتباط‌شان را با هند تقويت كنند. دونالد ترامپ حتي از هند خواسته است حضورش در افغانستان را افزايش دهد؛ موضوعي كه براي پاكستان به‌هيچ‌وجه قابل‌قبول نيست. درصورت تقويت حضور هند در افغانستان، اسلام‌آباد از دوطرف از سوي رقيب منطقه‌اي ديرينه‌اش يعني هند احاطه خواهد شد.
برخي تحليلگران از احتمال چرخش پاكستان به سمت چين سخن گفته‌اند. پاكستان پيش از اين هم با چين تعاملات نزديك تجاري و سياسي داشته است. چيني‌ها قرار است طي 10سال 57ميليارد دلار در بندر گوادر و خطوط ارتباطي از اين بندر به آسياي ميانه سرمايه‌گذاري كنند. اما نبايد فراموش كرد كه تعامل ميان پاكستان و آمريكا بر مبناي كمك‌هاي بلاعوض بوده است. آمريكايي‌ها پس از اسرائيل و مصر بيشترين كمك مالي را به پاكستان مي‌كنند اما چيني‌ها و حتي روس‌ها حاضر نيستند كمك‌هاي بلاعوض در اختيار اسلام‌آباد قرار دهند. فارغ از اين، ساختار ذهني پاكستاني‌ها هميشه يك ساختار غربي بوده است.
بدين معني كه از سال1947 كه پاكستان از هند مستقل شد، تمام مراودات اصلي اين كشور با آمريكا، انگليس و كشورهاي اروپايي بوده است، نه با چين و روسيه. بنابراين انتخاب چين به‌عنوان جايگزيني براي آمريكا احتمالا در نهايت گزينه مطلوب اسلام‌آباد نخواهد بود.
پاكستان و آمريكا پيش از اين هم شرايط مشابهي را تجربه كرده‌اند. در زمان رياست‌جمهوري جورج بوش كه با رياست‌جمهوري پرويز مشرف در پاكستان همزمان بود، اسلام‌آباد يك سياست دوگانه را در پيش گرفت. از يك طرف با آمريكا همكاري داشت و از كمك‌هاي مالي اين كشور به‌بهانه مبارزه با تروريسم بهره‌مند مي‌شد و از طرف ديگر ارتباط خود را با گروه‌هاي راديكال و تروريستي مستقر در مناطق قبايلي پاكستان و خاك افغانستان حفظ مي‌كرد. اما در شرايط جديد مي‌توان گفت اين سياست دوگانه پاكستان ديگر به بن‌بست رسيده است.
اگر اتحاد منطقه‌اي افغانستان و هند با حمايت آمريكا عملي شود، پاكستان آن موقعيت قبلي خود را از دست خواهد داد؛ موضوعي كه براي اين كشور خطر بزرگي محسوب مي‌شود. اسلام‌آباد با توجه به چنين تهديدي، در نهايت به سمت تغيير در سياست خود در قبال افغانستان خواهد رفت. در اين چارچوب پاكستان ممكن است بخشي از طالبان - مثلا شوراي كويته و شوراي پيشاور - را براي حضور در روند مذاكرات صلح تشويق كند؛
مذاكراتي كه احتمالا در نهايت به اجراي طرح ژنرال پترائوس براي افغانستان منتهي خواهد شد. براساس اين طرح، مناطقي از شرق و جنوب افغانستان كه پشتون‌نشين هستند در چارچوب يك دولت فدرال در اختيار طالبان قرار مي‌گيرند. همچنين هزاره‌ها، تاجيك‌ها و ازبك‌ها هم مناطق فدرالي خود را خواهند داشت. براي پاكستان چشم‌پوشي از ارتباط با آمريكا و كمك‌هاي بلاعوض اين كشور به سادگي انجام نخواهد شد.
- كارشناس مسائل آسيا و شبه‌قاره
نظر شما