محمد درويش، دانش‌آموخته آموزش محيط‌زيست حالا بيش از 4سال است كه مديركل مشاركت‌هاي مردمي سازمان حفاظت محيط‌زيست است اما اين سمت رسمي هم هيچ تغييري در شيوه زندگي او ايجاد نكرده است. او همچون گذشته پاي ثابت همه نشست‌هاي محيط‌زيستي است و هرجا كه صحبت از محيط‌زيست است او هم حضور دارد؛ گاه در جمع دانش‌‌آموزان مدرسه و گاه در جمع بوميان بندرعباس و گاه در جمع دانشجويان. او حرف‌هاي شنيدني بسياري براي حفظ محيط‌زيست دارد. درويش مي‌گويد:تنها زماني حال مردمان يك سرزمين خوب است كه حال محيط‌زيست آن سرزمين خوب باشد. در يك بعدازظهر نخستين روزهاي پاييز با او به گفت‌وگو نشستيم و او از بي‌مهري‌هايمان با طبيعت گفت. او گفت:ما آخرين نسلي هستيم كه مي‌توانيم: طبيعت را نجات بدهيم و با آشتي با طبيعت، شادماني و آرامش را به زندگي بازگردانيم.
«محيط‌زيست به‌صورت مستقيم روي كيفيت زندگي انسان‌ها اثر مي‌گذارد»؛ اين را محمد درويش، مديركل مشاركت‌هاي مردمي سازمان حفاظت محيط‌زيست مي‌گويد و ادامه مي‌دهد كه از سال2006 كشورها را براساس وضعيت محيط‌زيست در حوزه گياهي، جانوري و مناظر طبيعي و بنا بر شاخص سرزمين شاد(Happy Planet Index) رتبه‌بندي مي‌كنند. براساس اين شاخص، مردمي شادترند و كمتر به افسردگي مبتلا مي‌شوند كه محيط‌زيست سالمي دارند.
او مي‌گويد مدت‌هاست كه گروهي از پزشكان و روانپزشكان، بيماران را با ويتامين گرين(G) - طبيعت - درمان مي‌كنند. آنها بيماران را به حضور در طبيعت و ديدن آبشارها، مناظر طبيعي و ديدن حيات‌وحش تشويق مي‌كنند و براساس همين نسخه، بيماري آنان مداوا مي‌شود. اين شيوه درماني 10 سال است كه وارد ادبيات پزشكي جهان شده و نشان مي‌دهد كه اگر ما تلاش كنيم وضعيت محيط‌زيست بهتر شود تلاش نكرده‌ايم كه آلودگي صوتي كمتر، آسمان آبي‌تر و وضعيت آب و خاك بهتر شود بلكه تلاش براي ارتقاي مولفه‌هاي محيط‌زيست، تلاش براي بهبود كيفيت زندگي، شادماني و سلامتي انسان‌هايي است كه در يك سرزمين زندگي مي‌كنند. به‌خاطر داشته باشيم اگر ما بتوانيم نسل شادمان‌تري را بپرورانيم ريسك سرمايه‌گذاري در سرزمين‌مان كمتر مي‌شود و رشد اقتصادي و رفاه شتاب بيشتري مي‌گيرد.
- شهري با ركورد جهاني 400سال بدون خشونت
به گفته درويش، اتهامي كه برخي مسئولان به محيط‌زيست وارد كرده و آن را محيط ايست و مانع از توسعه كشور مي‌دانند ناشي از آن است كه از ارزش‌هاي محيط‌زيست آگاه نيستند؛ درحالي‌كه بنا بر تجارب جهاني، توجه به ارزش‌هاي محيط‌زيست ضامن ارتقاي كيفيت معيشت مردم يك سرزمين است. مثال‌هاي متعددي در اين زمينه وجود دارد؛ براي نمونه، در فريدون‌شهر اصفهان 400سال است كه قتلي اتفاق نيفتاده و اين نه‌تنها در آسيا و خاورميانه كه در جهان يك ركورد بي‌نظير است. اين شهر كه در جوار شاهان‌كوه مشهور به بام ايران واقع شده از طبيعت بي‌نظيري برخوردار است. شاهان‌كوه، سرچشمه رودخانه‌هاي كارون و زاينده‌رود است و سالانه 2ميليارد مترمكعب آب از آن سرازير مي‌شود كه 2.5برابر حجم آب زاينده رود است.
شاهان‌كوه، بهترين رويشگاه زاگرسي است كه در آنجا زيباترين آبشارها مثل آبشار پونه‌زار هر بيننده‌اي را مبهوت مي‌كند. آنجا زيستگاه متنوع‌ترين پرندگان ايران است. در اين منطقه طبيعت به مردم لبخند مي‌زند و با وجود آنكه قوم‌هاي مختلف ترك، فارس، ارمني، بختياري و گرجي در كنار هم زندگي مي‌كنند و اين تنوع قومي مي‌تواند بسيار تنش‌زا باشد اما قتلي اتفاق نيفتاده است.
درويش كه با هدف جلب مشاركت مردمي براي حفاظت از محيط‌زيست، بخش عمده‌اي از روزهاي كاري خود را در سفر مي‌گذراند، از منطقه « ديزآبادبالا» در نيشابور به‌عنوان منطقه نمونه ديگري ياد مي‌كند كه طبيعت سالم و زيباي آن مانع از خشونت و باعث سرزندگي ساكنان آن شده است. در اين منطقه هم در طول 100سال اخير هيچ قتلي گزارش نشده و بهترين تعامل بين مردم و طبيعت را در آنجا مي‌توان به چشم ديد. آنجا محل توليد بهترين محصولات ارگانيك كشور است و گيلاس و گردوي ارگانيك آن شهرت جهاني دارد. آنها هرگز از كود و سم استفاده نمي‌كنند چون به پرندگان علاقه‌مندند. آنها دستورالمعل 10ماده‌اي دارند كه براساس آن، كسي در ديزآبادبالا حق ندارد درختان بلندقامت را قطع كند چون محل آشيانه پرندگان است، همچنين هر كس بخواهد استخري داشته باشد بايد چوبي روي آب قرار دهد تا پرندگان هنگام خوردن آب غرق نشوند.
در ديزآباد بالا اجازه ساخت خانه صادر نمي‌شود مگر آنكه آشيانه‌اي براي پرندگان بر بام خانه تعبيه شده باشد؛ از همين روست كه پرندگان كود زيادي را در سطح روستا توليد مي‌كنند و به همين دليل زمين‌هاي كشاورزي ديگر نيازي به كود شيميايي ندارد. تراكتور و شخم مكانيزه هم در اين روستا جايي ندارد. گاوآهن همچنان تنها وسيله شخم زدن است؛ ضمن آنكه آنها دريافته‌اند گرازها كه از آنها به‌عنوان باغبان طبيعت نام برده مي‌شود، نقشي مهم در شخم زدن اراضي دارند. كشاورزان ديزآبادبالا در فصل شخم سيب‌زميني و ميوه‌هاي مورد علاقه گرازها را در جاي‌جاي زمين‌هاي كشاورزي خود پنهان مي‌كنند و گرازها در فصل شخم با زيرورو كردن و درواقع شخم زدن زمين‌ها، ميوه‌ها را پيدا مي‌كنند و جايزه مي‌گيرند. براي جلوگيري از حمله گرازها هم موانعي را ايجاد كرده‌اند تا وارد مزرعه نشوند. در ديزآباد بالا تابلويي با مضمون «زباله‌هاي شما را مي‌خريم» نصب‌شده بدين‌ترتيب هيچ گردشگري زباله خود را در طبيعت رها نمي‌كند و اين زباله‌ها با تحويل به روستاييان تبديل به كمپوست مي‌شود. به جز فريدون‌شهر اصفهان و ديزآبادبالا در نيشابور، مردمان روستاي «پاقلات» در لامرد فارس و روستاهاي پاوه و كرمانشاه هم به گفته درويش، به‌خاطر رفتار مناسب با طبيعت زندگي شادتري را تجربه مي‌كنند.
- تهران؛ سومين شهر نزاع‌خيز جهان
مهندس محمد درويش مي‌گويد: اگر ما تلاش كنيم وضع محيط‌زيست خوب شود فقط براي بهبود وضعيت حيات وحش و بهبود وضعيت منابع آب تلاش نكرده‌ايم بلكه تلاش كرده‌ايم تا زندگي سالم‌تر و بانشاط‌تري داشته باشيم. به باور وي، اگر در تهران به ازاي هر 100هزار شهروند 7هزار نزاع اتفاق مي‌افتد و تهران سومين شهر نزاع‌خيز جهان لقب گرفته فقط ناشي از مشكلات اقتصادي و حق‌كشي نيست بلكه ريشه اين نزاع‌ها در مشكلات محيط‌زيستي است. خوب است بدانيم در زمينه آلودگي صوتي حداكثر تحمل بشر 60دسي‌بل است درحالي‌كه آلودگي صوتي در محدوده پل سيدخندان 80دسي‌بل است و همين آلودگي صوتي انسان‌ها را پرخاشگر مي‌كند و مي‌بينيم كه با كوچك‌ترين مسئله‌اي شهروندان به جان هم مي‌افتند. به گفته درويش، تأكيد بيش از حد بر خودرومحوري در تهران، سبب شده تا به‌رغم گسترش بزرگراه‌ها، باز هم گره‌اي از معضلات باز نشود درحالي‌كه رعايت ملاحظات محيط‌زيستي از يك سو، هزينه كمتري را بر دولت تحميل مي‌كند و از سوي ديگر، زندگي بانشاط‌تري را براي شهروندان به ارمغان مي‌آورد.
نظر شما