برآوردها و اطلاعات موجود، به‌ويژه بعد از سفر ترامپ به عربستان، نشان مي‌دهد هماهنگي گسترده‌اي ميان طرفين براي بازگرداندن عراق به اردوگاه كشورهاي عربي خليج‌فارس شكل گرفته است. عربستان‌سعودي طي سال‌هاي گذشته با جان و مال مردم عراق بازي كرده، همواره در جهت تخريب تلاش‌هاي سياسي براي حل بحران‌هاي اين كشور اقدام كرده و در عمل، جنگي امنيتي عليه ثبات در عراق به راه انداخته است.
اما تمام اين سياست‌ها به‌طور ناگهاني، جاي خود را به رويكردي جديد، مبني بر تشكيل شوراي هماهنگي ميان رياض و بغداد داده است؛ شورايي كه براساس آن، زمينه براي شراكت‌هاي اقتصادي، تجاري، زيرساختي و فرهنگي فراهم خواهد شد. بنابراين نه‌تنها حضور همزمان تيلرسون و العبادي در عربستان از روي تصادف نبوده، بلكه مي‌توان گفت وزير خارجه آمريكا مايل است از نزديك بر روند عملياتي شدن طرح بازگشت عراق به اردوگاه كشورهاي عرب خليج‌فارس نظارت داشته باشد تا به‌طور تدريجي، عراق از زير چتر استراتژيك جمهوري اسلامي و محور مقاومت خارج شود.
اما آيا اين تلاش‌ها نتيجه‌اي نيز خواهد داشت؟ به باور من، هر مسئول حكومتي عراق، از آقاي العبادي گرفته تا ديگران، به تنهايي قادر به نمايندگي از سياست خارجي و داخلي عراق نيست. در حقيقت ساختار جامعه عراق و وجود نيروهاي سياسي، مرجعيت ديني، پارلمان، جريان مقاومت و بدنه مردمي اين كشور، ديدگاه مثبتي نسبت به عربستان سعودي ندارند، چرا كه اقدامات اين كشور در جهت حمايت از جريانات تروريستي و ايجاد آشوب در عراق را فراموش نكرده‌اند.
از سوي ديگر، جديت لازم به‌منظور حفظ احترام حاكميت ملي عراق و امنيت داخلي اين كشور در چارچوب روابط دوجانبه در رفتار سعودي‌ها مشاهده نمي‌شود. بر اين اساس انتظار نمي‌رود چنين تلاش‌هايي براي خروج عراق از چتر استراتژيك مقاومت با موفقيت همراه شود؛ براي مثال، عربستان سعودي به‌صورت غيررسمي از جدايي كردستان از عراق حمايت كرد، چراكه خواستار برپايي دولتي سني-كردي در شمال عراق بود تا به اين وسيله، قادر به تحريك كردهاي داخل ايران و تركيه باشد.
اما بعد از آنكه اين برنامه آمريكايي-اسرائيلي-سعودي از طريق ورود ارتش، پليس اتحاديه و حشد شعبي به داخل كركوك با شكست مواجه شد، چاره‌اي غيراز حمايت از يكپارچگي عراق و مخالفت با نتايج همه‌پرسي براي عربستان باقي نماند. در حقيقت پايان پرونده بحران كردستان از طريق ورود ارتش به كركوك و ساير مناطق مورد اختلاف، عربستان را به سمت استفاده از ظرفيت‌هاي پنهان در حوزه اقتصادي به‌منظور نفوذ در ساختار عراق، با نظارت آمريكا سوق داده است.
- رئيس مركز مطالعات عراق
نظر شما