به موجب بند1 ماده 24 منشور ملل متحد، دولت‌‌ها مسئولیت اولیه حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را بر عهده شورای امنیت سازمان ملل متحد گذاشته‌اند.
ماده 39 منشور ملل متحد نیز به شورای امنیت اختیارات وسیعی برای احراز تهدید علیه صلح ، نقض صلح یا عمل تجاوز می‌دهد. این اختیارات در مورد اقدامات شورای امنیت طبق مواد 41و42 منشور برای حفظ صلح یا اعاده صلح و امنیت بین‌المللی وجود دارد.
اما در طول سال‌های جنگ تحمیلی، می‌بینیم رویه شورای امنیت سازمان ملل در مواجهه با تجاوز عراق، برخلاف واقعیت‌های موجود بوده است و براین اساس اقدام به صدور قطعنامه‌ها و بیانیه‌هایی نموده است.
نخستین بیانیه اول مهرماه 1359 (23سپتامبر 1980) پس از مذاکرات غیر رسمی منتشر شد. بند دوم بیانیه مزبور متذکر می‌شود «اعضای شورای امنیت عمیقا نگرانند که این برخورد می‌تواند به تدریج وخیم شود و تهدید شدید نسبت به صلح و امنیت بین‌المللی به وجود آورد».
این بند حاکی از آن است که شورای امنیت هنوز حمله سراسری عراق را نقض صلح یا حتی تهدید علیه صلح نمی‌داند بلکه از نظر این رکن ادامه برخورد است که امکان دارد به تدریج وخیم شود و نسبت به صلح و امنیت بین‌المللی تهدیدی به وجود آورد اما نخستین قطعنامه شورای امنیت یعنی قطعنامه 479 در مورخ 5مهر 1359( 28سپتامبر 1980) صادر شد.
این قطعنامه سرآغاز تصمیم‌گیری در مورد جنگ عراق با ایران به شمار می‌رود. در این قطعنامه افزون بر احرازنشدن مفاد ماده 39، حتی عبارتی وجود ندارد که به موجب آن شورای امنیت وضعیت به وجود آمده یا ادامه آن را خطری نسبت به صلح و امنیت بین‌المللی بداند.
اما زمانی که ایران برای دفاع از خویش در برابر تجاوز و اشغال اقدام کرد، شورای امنیت قطعنامه 514 مورخ22خرداد63 (12 ژوئیه 1982) را تصویب کرد. این قطعنامه در پی عملیات بیت‌المقدس و آ‌زادسازی خرمشهر به تصویب شورای امنیت رسید.
مقدمه قطعنامه «با اظهار نگرانی عمیق در مورد طولانی شدن برخورد میان 2 کشور ، که منجر به خسارات سنگین انسانی و زیان مادی قابل ملاحظه شده و صلح و امنیت را به خطر انداخته است.» به مخاطره افتادن صلح و امنیت را تایید می‌کند.
در قطعنامه 522 نیز که در 12مهر 1361(14اکتبر1982) به تصویب شورای امنیت رسید، در مقدمه به مخاطره افتادن صلح و امنیت را تایید می‌کند. این 2قطعنامه به فاصله کمتر از 3ماه صادر شد.
زمانی که شورای امنیت در قطعنامه 540 مورخ 19آبان 1362 (31اکتبر1983) می‌پذیرد میان ایران و عراق جنگی رخ داده است از کاربرد واژه تجاوز خودداری می‌کند. بدون توجه به این واقعیت که جنگ‌ها معمولا نتیجه عمل تجاوز یکی از طرف‌هاست.
شورای امنیت وجود جنگی را تایید می‌کند بی‌آنکه از تجاوز سخن به میان آورد. این بیانیه‌ها و قطعنامه‌ها نشان می‌دهند که شورای امنیت براساس وظایف و مسئولیت‌های خود طبق ماده 39 و مواد 41 و42 عمل نکرده است.
چندین سال پس از آتش بس و پایان جنگ، سازمان ملل در تاریخ 18آذر 1370( 9دسامبر 1991) به این واقعیت اعتراف کرد که عراق آغازگر جنگ و متجاوز بوده است.
اعلام سازمان ملل در معرفی رژیم عراق به عنوان متجاوز که در روزهای پایانی مسئولیت دبیر کل وقت سازمان ملل خاویر پرزدو کوئیار صورت گرفت بیش از آنکه عمل به و ظایف و مسئولیت‌های این سازمان باشد، ثمره پایداری و فداکاری ملت ایران در دفاع از استقلال، تمامیت ارضی، عزت و آرمانخواهی بود. اگرچه تعیین و معرفی متجاوز یک موفقیت بزرگ برای ایران محسوب می‌شود.
