وين، بزرگ‌ترين شهر اتريش و نهمين شهر بزرگ اتحاديه اروپا در قلب اين قاره است. تا قبل از شروع قرن بيستم ميلادي، وين بزرگ‌ترين شهر آلماني زبان اروپا بود و 2ميليون نفر جمعيت داشت. جمعيتش هنوز هم همان 2ميليون نفر است. اين شهر در همه روزهاي سال پذيراي عده زيادي از جهانگردان است و در سال حدود ۷ميليون توريست از آن بازديد مي‌كنند كه براساس آمار، در سال ۲۰1۴ اين جمعيت چيزي در حدود 3/5 ميليون نفر بوده است. هاپل، شهردار 68ساله شهر وين قرار است ژانويه امسال، بيست‌و‌پنجمين سال شهرداري‌اش را آغاز كند. نكته حائز اهميت اينكه نحوه انتخاب شهردار در اين شهر تاريخي با رأي مستقيم مردم است. مصاحبه همشهري با اين شهردار كهنه‌كار و محبوب اتريشي را در ادامه مي‌خوانيد. ناگفته نماند كه هاپل دوستي ايراني به‌نام علي رحيمي دارد كه فصل مشترك اين گفت‌و‌گو شد.
- شهردار هاپل! اجازه دهيد از فصل مشترك‌مان با شما آغاز كنم. شما در ژوئن 2016(خرداد 95) سفري به ايران داشتيد و در هواي تهران چند روزي تنفس كرديد.در اين سفر تهران را چطور ديديد؟
تهران البته شهر ناشناخته‌اي نيست. ما با تاريخ كهن ايران در مدرسه آشنا مي‌شويم. هميشه تمامي اخبار شهر تهران و همچنين خبرهاي مربوط به توسعه اقتصادي، سياسي كشور ايران را بررسي مي‌كنيم. از سوي ديگر با فرهنگ مردم ايران هم كم و بيش از طريق ايراني‌هايي كه در شهر وين زندگي مي‌كنند، آشنا شده‌ام. آنها بيشتر در زمينه مهندسي و پزشكي در وين مشغول به‌كار هستند. در آن سفر وقتي وارد تهران شدم، ويژگي‌هاي اين شهر بسيار فراتر از آن تصوري بود كه از قبل داشتم.
- چه تصوري؟ نخستين قاب عكسي كه از تهران در ذهن شما نقش بسته چه بوده است؟
آن چيزي كه برايم جالب بود، تصوير نوين و توسعه‌محور تهران بود. تصويري كه عموما از تهران در اروپا وجود دارد، غالبا يك شهر صحرايي است كه در دل كوير قرار دارد اما آن چيزي كه ما در تهران ديديم، شهري سبز و پويا بود؛ شهري كه نيروهاي جوان و تحصيل‌كرده زيادي دارد. اين مسائل باعث شد تا پيش‌داوري‌هايي كه ما از تهران در ذهن داشتيم، از بين برود. با توجه به بي‌ثباتي‌اي كه در منطقه خاورميانه وجود دارد، پيشرفت مي‌تواند يكي از امتيازات تأثيرگذار در چهره اين شهر باشد.
- به‌نظر شما تهران مي‌تواند در توسعه از وين سبقت بگيرد؟
آينده هر شهري به بسترهاي مناسبي نياز دارد كه ايجاد اين بستر‌ها برعهده مديران شهري و دولت و همكاري آنها با يكديگر است. آينده شهري و ثبات شهري حتما به استفاده از اقتصاد برپايه دانش متكي است. البته بايد از نظر سياسي و جامعه‌شناسي هم شرايط براي توسعه فراهم باشد. چنين اقتصادي باعث مي‌شود تا شرايط زندگي مردم بهبود يابد و بازار كار و درآمد ارتقا پيدا كند. اگر تهران بتواند اقتصاد شهري را توسعه دهد، اعتقاد دارم ساختار اين شهر پيشرفته‌تر از پيش خواهد شد.
- اجازه دهيد سفري به قلب اروپا داشته باشيم؛ جايي كه يك شهردار 68ساله امور شهري قلب تاريخي اروپا را به‌دست دارد. شما از وين چه تصويري داريد؟ براي مخاطبان ما اين شهر را چگونه معرفي مي‌كنيد؟
شهر وين با ساير شهرهاي اروپايي تفاوت زيادي ندارد. چيزي كه شهردار مي‌گويد بايد اتفاق بيفتد و محقق شود. وين يك حكومت محلي دارد كه وظايف شهردار در چارچوب آن تعريف شده است. در اين ميان وين بزرگ براي اتريش كوچك، بسيار بزرگ است. به‌عنوان مثال از 8ميليون جمعيتي كه كشور اتريش دارد، نزديك به 2ميليون نفر آن در شهر وين زندگي مي‌كنند. نزديك به 8درصد از كل ماليات‌هاي اخذ شده در كل اتريش از اين شهر است. 50درصد از كل سرمايه‌گذاري خارجي در كشور اتريش در شهر وين انجام مي‌شود. در واقع شهر وين قدرتي فراتر از مرزهاي اتريش دارد كه در راستاي توسعه اتحاديه اروپا نيز مي‌تواند فراتر از مرزهاي اتريش ازجمله در شرق اروپا تأثيرگذار باشد. البته ما نيز در اجراي طرح‌ها و برنامه‌هايي كه داريم، بايد تابع قوانين كشوري و اتحاديه اروپا باشيم.
- منابع اقتصادي وين چگونه مديريت مي‌شود و نقش شما به‌عنوان شهردار در اين راه چيست؟
در اين زمينه چارچوب خاصي وجود دارد. تأمين منابع مالي پروژه‌هاي شهري روندي بسيار پيچيده و طولاني در اتريش و بيشتر شهرهاي اروپايي دارد. ما هر 5سال يك‌بار تصميم مي‌گيريم كه كل درآمد و بودجه كشور در شهرها و ايالت‌ها چگونه تقسيم شود و اين تقسيم‌بندي، مقطع زماني دشواري را براي ما فراهم مي‌كند كه اين تصميم نيز تابع تصميمات اتحاديه اروپاست كه تعديل‌هاي مالي و رياضت مالي را براي بهبود وضعيت اقتصادي كشورهاي اروپايي اتخاذ مي‌كند. در كل اتحاديه اروپا در سال‌هاي اخير هميشه صحبت از پس‌انداز و كم كردن هزينه‌هاست كه اين مشكل بزرگي را سر راه سرمايه‌گذاري و رشد اقتصادي كشورهايي ازجمله كشور ما قرار داده است.
- آقاي هاپل شما از جمعيت 2ميليون نفري وين در برابر جمعيت 9ميليون نفري اتريش سخن گفتيد. اين يعني 22درصد جمعيت كل كشورتان. در تهران البته 12درصد جمعيت كشور زندگي مي‌كنند اما مشكلاتي نظير ترافيك و آلودگي هوا هزينه بسياري را به زندگي شهري تحميل كرده است. وين امروز از نظر ترافيك و آلودگي هوا چه شرايطي دارد؟
من به‌عنوان شهردار بايد به‌خودم اين انتقاد را وارد كنم كه ترافيك شهر وين را هنوز نتوانسته‌ام صددرصد كنترل كنم. زماني كه به‌عنوان شهردار وين انتخاب شدم، حدود 40درصد از مردم با خودروهاي شخصي تردد مي‌كردند و تنها 20درصد مردم با حمل‌ونقل عمومي سفرهاي روزانه خود را انجام مي‌دادند. الان بعد از 24سال اين نسبت دقيقا برعكس شده به اين صورت كه 20درصد مردم با خودروهاي شخصي تردد مي‌كنند، درحالي‌كه 40درصد از مردم ترجيح مي‌دهند تا از حمل‌ونقل عمومي استفاده كنند. 260هزار نفر كارمند و كارگر در اين شهر مشغول به‌كار هستند كه در حومه وين زندگي مي‌كنند كه روزها وارد اين شهر مي‌شوند.
- با شرايطي كه به آن اشاره كرديد، چه دورنماي شهري‌اي براي پيشرفت وين در ترافيك وجود دارد؟
هدف توسعه‌اي كه براي شهر وين ترسيم كرده‌ايم، اين است كه در يك چشم‌انداز ده‌ساله بتوانيم حدود 50درصد از حمل‌ونقل و ترددهايي كه از بيرون شهر وين به داخل آن انجام مي‌شود را به حمل‌ونقل عمومي منتقل كنيم. البته اكنون 27درصد از ساكنان حومه شهر وين از حمل‌ونقل عمومي استفاده مي‌كنند. درنظر داريم تا استفاده از حمل‌ونقل عمومي را براي مردم جذاب كنيم به‌ويژه با توجه به تخفيف‌هايي كه براي شهروندان در استفاده سالانه از وسايل حمل‌ونقل عمومي درنظر گرفته‌ايم اين امرشدني است.
- مردم ايران در همه ابعاد زندگي منتظر اقدام دولت‌هاي ملي و محلي هستند و اعتقاد دارند حكومت بايد براي آنها شرايط كيفي زندگي را فراهم كند. قوانين ما هم اين اعتقاد را به شكل جدي حمايت مي‌كند. آيا در توسعه حمل ونقل عمومي وين هم نگاه بر همين منوال است؟ يعني دولت بايد حمل‌ونقل عمومي را توسعه دهد؟
بدون درنگ بايد بگويم كه به هيچ‌وجه توسعه حمل‌ونقل عمومي به بخش خصوصي واگذار نمي‌شود. نيمي از بودجه و هزينه‌ها را دولت اتريش متقبل مي‌شود. نيمي از بودجه را نيز شهرداري تأمين مي‌كند. البته بسته به مذاكراتي كه انجام مي‌شود، اين نسبت گاه تغيير مي‌كند. فراموش نكنيد كه حمل‌ونقل عمومي كه ما به آن اشاره مي‌كنيم، شامل توسعه حمل‌ونقل برون‌شهري براي ساكنان شهرك‌هاي اطراف وين مي‌شود و زيرساخت‌هاي حمل‌ونقل شهري به‌طور كامل به مردم داخل شهر سرويس مي‌دهند.
- براي من به‌عنوان يك خبرنگار كمي عجيب است اما مؤسسه مركر امسال هم اعلام كرده كه وين براي هشتمين سال متوالي در بين 231شهر جهان، در رتبه نخست ارزشمندترين شهرها قرار دارد. به‌عنوان سؤال از شما فرمول معجزه‌آساي اين رخداد را مي‌پرسم؛ آيا شما جادوگري مي‌دانيد؟
زياد صورت خوشي ندارد كه من از شهر خودم تعريف كنم؛ اما واقعيت اين است براي من به‌عنوان شهردار وين آن چيزي كه مهم است، رضايت شهروندان و راحتي آنها براي زندگي در اين شهر است. توجه به اين مسائل از سوي مديران شهري است كه در كارنامه كاري آنها از سوي مردم خوب و مثبت ارزيابي مي‌شود. براي من رضايت شهروندان اهميت زيادي دارد.
- از آن فرمول خاص نگفتيد.
وين شهر پياده‌راه‌هاست و براي آنها امن‌ترين نقطه اروپا محسوب مي‌شود. شايد بايد خودتان قدم بزنيد تا جادوي آرامش را حس كنيد.
- پيش از مصاحبه در سايت‌هاي خبري دنبال تصاويري از وين بودم. در هر كدام از تصاويري كه از اين شهر ديدم، بلند‌مرتبه‌سازي فقط در نقاطي خاص ديده مي‌شد. چه برنامه‌ريزي‌اي پشت اين نظم بوده؟ آيا برج‌سازي در وين تنها در محدوده‌هاي خاصي امكان‌پذير است؟
اين اقدام نتيجه يك برنامه كارشناسي دوساله بوده كه پژوهشگران شهرسازي در مورد آن بحث كردند و نتيجه آن تصويب قانون عدم برج‌سازي در محدوده مركزي وين در شوراي‌شهر بود. در واقع در اين مصوبه، شوراي شهر برنامه بلند مرتبه‌سازي شهر وين و اصول حفاظت از بناهاي تاريخي شهر كه عمدتا در مركز شهر وين است را به تصويب رساند. هم‌اكنون مجوز ساخت ساختمان‌هاي مرتفع و بلند را تنها در حومه شهر مي‌دهيم كه اين رويكرد به شهر وين حالت كاسه‌اي مي‌دهد. از طرفي به‌دليل اينكه مساحت وين محدود است و نمي‌توانيم اندازه اين شهر را با ساخت‌وساز به هر شكلي كه مي‌خواهيم، گسترش دهيم چون شهرهاي اطراف وين با اين مسئله مخالفت مي‌كنند،هم براي فضاي مسكوني و هم اداري و تجاري از فضاي شهر حداكثر استفاده را خواهيم كرد.
- از دوست ايراني‌تان قبل از مصاحبه پرسيدم كه اگر قرار باشد برگ برنده‌اي در مديريت شهرسازي آقاي هاپل نام ببريم آن نكته چيست و او از يك شهرك 27هزار نفري برايم گفت كه مديريت خاصي را در اين شهرك انجام داده‌ايد. جالب است كه شهرداري خود براي فضاسازي در شهر دست به‌كار مي‌شود. به‌عنوان سؤال آخر كمي از جزئيات اين شهرك بگوييد؟
تا جايي كه مطالعه كرده‌ام، اين نقطه شهري شبيه به منطقه 22 تهران است. ما هم در وين يك منطقه22 داريم؛ منطقه‌اي به نام دوناشتات با 155هزار نفر جمعيت و 102كيلومترمربع مساحت؛ منطقه‌اي كه هم صنعتي است و هم منازل مسكوني در آن ساخته شده است. حتي يك درياچه مصنوعي نيز در وسط اين منطقه ايجاد كرده‌ايم كه در واقع محل تفريح است و فضاي اين منطقه را تغيير داده است. در اين منطقه مجموعه‌اي ساخته‌ايم كه 27هزار واحد مسكوني دارد در حال تكميل آن هستيم. اين در واقع يك طرح شهرسازي گسترده براي زندگي نو در شرق وين است. مقر سازمان ملل و سازمان انرژي اتمي هم در اين منطقه قرار دارد و مي‌تواند تصويري تازه از وين را در افكار عمومي بسازد.
- كوتاه از شهردار وين
ميشائيل هاپل
متولد 14سپتامبر 1949، آلتنباخ اتريش
دكتري زيست‌شناسي از دانشگاه وين
شهردار و فرماندار وين از 7نوامبر 1994تاكنون
داراي 2فرزند
نظر شما