حفره لایه ازن کوچکتر از همیشه

براساس گزارش واشنگتن‌پست، اين حفره در سال 2017 در وسيعترين حالت خود به وسعت 19.7 ميليون كيلومتر مربع رسيد، يعني دو و نيم برابر بزرگتر از وسعت ايالات متحده آمريكا.

اما در اين شرايط نيز 3.4 ميليون كيلومتر مربع كوچكتر از سال گذشته بود،‌و از ماه سپتامبر به بعد نيز به مرور كوچكتر شده‌است. وضعيت اقليمي گرمتر از معمول در لايه استراتوسفر عامل كوچكتر شدن اين حفره از سال 2016 به بعد شده‌است، زيرا هواي گرمتر باعث دفع مواد شيميايي مانند كلورين و برومين كه عوامل خوردنده لايه ازن به شمار مي‌روند شده‌است.

اما اولين عامل كوچكتر شدن اين حفره در دهه 1980 ايجاد شد، در آن سال‌ها استفاده از مواد شيميايي خورنده اوزون در جهان ممنوع شد. پل نيومن دانشمند ارشد علوم زميني مركز فضايي گودارد ناسا مي‌گويد شرايط اقليمي در جنوبگان گرمتر از حد عادي بود و همين باعث شده‌بود تا روند بزرگتر شدن حفره ازن كندتر شود. اين پديده مثل وقوع طوفان است، در برخي سال‌ها طوفان‌هاي كمتري رخ مي‌دهند. امسال نيز سالي است كه شرايط اقليمي باعث بهبود لايه ازن شده‌است.

اين خبر پس از سالگرد 30 سالگي كشف حفره ازن منتشر شده‌است، كشفي كه در سال 1987 به تصويب و اجراي معاهده مونترال منجر شد، توافقنامه مهم بين‌المللي كه تلاش‌هايي جهاني را براي متوقف كردن استفاده از مواد شيميايي ازبين برنده ازن آغاز كرد.

زوال لايه ازن بيشتر در بالاي جنوبگان رخ داده بود، و براي ساكنان نيم‌كره جنوبي به نگراني بزرگي تبديل شده‌بود. ازن گازي بي‌رنگ و محافظ زمين در برابر تشعشعات فرابنفش است، تشعشعاتي كه مي‌توانند منجر به سرطان پوست و انواع بيماري‌هاي چشمي شوند و از رشد گياهان جلوگيري كنند.

دانشمندان در دهه 1970 دريافتند كه تركيباتي به نام كلروفلوروكربن‌ لايه باريك ازن را برفراز جنوبگان از بين مي‌برد. از اواسط دهه 1980 تا 1990 حفره لايه ازن به نگراني جهاني تبديل شد، كه به همراه تعاريف و دلايل ترسناك باعث شد تا مردم براي مبارزه عليه بزرگتر شدن آن با دانشمندان همكاري كنند.

اين نگراني‌هاي شديد از ابتلا به سرطان پوست و بزرگتر شدن لايه ازن منجر به امضاي معاهده مونترال ميان 24 كشور مختلف جهان شد كه اين تعداد به تدريج به 197 كشور رسيد.

اكنون يافته‌هاي جديد نشان مي‌دهد كه اين معاهده علمي بين‌المللي سرانجام درحال به نتيجه رسيدن است. با اين همه پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهند اين لايه تا سال 2070 به وضعيت اوليه خود باز نخواهد‌گشت،‌ به ويژه با كشف افزايش ماده شيميايي دي‌كلرو‌متان در اتمسفر زمين كه از توانايي تخريب لايه ازن برخوردار است. درصورتي كه تراكم اين ماده در اتنسفر بيشتر شود،‌مي‌تواند ترميم كامل لايه ازن را 30 سال به تاخير بياندازد. حفره لايه ازن در سال 2000 به بزرگترين حد خود رسيد: 29.8 ميليون كيلومتر مربع.