به گزارش همشهري، داستان قير فقط داستان قير نيست داستان همه كالاهاي ايراني است كه در بازارهاي جهاني با وجود عيار بالايشان جايگاهشان را رفته رفته يا از دست داده‌اند يا در حال ازدست دادن آن هستند. فرش، پسته، زعفران، خرما، محصولات معدني و پتروشيمي و بسياري ديگر از كالاهاي ايراني يا بدون نام ايران فروخته مي‌شوند و يا تحت نفوذ تاجران ساير كشور‌ها قرار گرفته‌اند.
فصل مشترك اغلب محصولات توليدي ايران اين است كه نفع عمده اين محصولات به واسطه‌هاي داخلي و خارجي مي‌رسد. قير ايران كه از چند سال پيش به‌دليل رقابت مسموم واسطه‌ها كيفيت و عيارش را در بازارهاي جهاني از دسته داده بود چند سالي بود كه به همت بورس‌كالا به معيار قيمت‌گذاري منطقه‌اي تبديل شده بود اما قيمت‌گذاري غلط و رقابت‌هاي مسموم وضع فروش اين محصول را در خارج از مرز‌هاي ايران دچار همان داستان قديمي كالاهاي ايراني كرد،
به‌طوري اكنون حتي هند هم كه روزگاري بزرگ‌ترين مشتري قير ايران بود ديگر قير ايران را نمي‌خرد زيرا رقابت‌هاي خارج از بورس ضربه زيادي به فروش قير در بازارهاي جهاني زده و كيفيت آن را كاهش داده است. اين موضوع موجب شده كه تاجران عماني فضاي رقابت را از ايران بربايند و حتي با خريد محصولات ايراني با قيمت‌هاي ناچيز آنها را با نام خود به بازارهاي جهاني صادر كنند.
- مشكل كجاست؟
قيمت قير براساس قيمت محصولي پايه به نام «وكيوم باتوم» تعيين مي‌شود. مشكل اينجاست كه به‌دليل قيمت‌گذاري دولتي (با محاسبه ارز مبادله‌اي) يك تفاوت قيمت معنا دار در فرايند توليد قير به‌وجود آمده كه منجر به زيان توليدكننده‌ها و نفع واسطه‌ها شده است. اين قيمت‌گذاري دولتي كه اقتصاد ايران را در دام بزرگي گرفتار كرده است مشمول بسياري از كالاهاي ديگر مي‌شود و رانت را در عرضه داخلي و خارجي توزيع مي‌كند.
حسين عامريان، رئيس بازاريابي و فروش پالايش نفت تهران در اين باره مي‌گويد: با توجه به تلاش‌ها براي يكسان‌سازي نرخ ارز، بايد تعيين قيمت وكيوم باتوم و قير براساس ارز آزاد انجام شود زيرا هم‌اكنون قيرسازها از امكان فروش قير با ارز آزاد برخوردارند و اختلاف قيمت ارز آزاد و مبادله‌اي همواره براي بازار دردسرساز بوده است.
همين كه متقاضيان مي‌توانند وكيوم باتوم را باقيمت ارز مبادله‌اي خريد كرده و با انجام يك فرايند كوچك تحت عنوان هوادهي آن را به قير تبديل كنند كافي بود تا افراد زيادي به اين كار رو بياورند و با نصب سوله‌هاي مسقف خود را توليدكننده قير بنامند و از اين روش حتي تا 45درصد سود كنند. همه اين اتفاق‌ها ناشي از شيوه غلط قيمت‌گذاري اين محصول بوده است.
اين رويه در نهايت منجر شد قيمت قير ايران ارزشش به كمتر از 235دلار افت كند درحالي‌كه قير ساير كشور‌هاي منطقه بين 280تا 300دلار فروخته مي‌شود. به زعم كارشناسان رقابت منفي بنگاه‌هاي توليدكننده داخلي قير، ارزان‌فروشي محصول ايراني از سوي توليدكنندگان كوچك در بازارهاي جهاني، كيفيت رو به افول توليد قير و اختصاص قير يارانه‌اي، 4مشكل اين محصول ايراني است كه مي‌تواند قدرت جهاني داشته باشد.
- سوبسيد به خارجي‌ها
علي احمدي، مدير بازرگاني شركت پالايشگاه تبريز در اين باره گفت: قير صادراتي ايران با قيمتي پايين‌تر از منطقه عرضه مي‌شود و اين موضوع رانتي براي خارجي‌ها به‌وجود آورده است.علاوه بر قيمت نازل اين كالاها نسبت به بازارهاي منطقه، اكثر معاملات با ريال انجام مي‌شود و به اين ترتيب همواره به خارجي‌ها يارانه داده‌ايم.
حسن تاجيك، عضو هيأت رئيسه كميسيون قير اتحاديه صادركنندگان فرآورده‌هاي نفتي هم با اشاره به اينكه كيفيت قير ايران در بازارهاي جهاني متاثر از رقابت مخرب بنگاه‌هاي كوچك در حال كاهش است، گفت: رقابت منفي بنگاه‌هاي داخلي و كوچك توليدكننده قير براي كاهش هزينه‌ها سبب شده است تا كيفيت توليد قير و قيمت محصول افت كند به‌طوري كه قيمت قير در منطقه هم‌اكنون 285تا 300دلار در هر تن است، اما قير ايران 230تا 240دلار فروخته مي‌شود.
- دلايل تصميم شوراي رقابت
در چنين شرايطي سرانجام شوراي رقابت به فكر افتاد و مصوبه‌اي را تنظيم كرد تا شايد دواي درد محصولي باشد كه رفته رفته مشتريانش را از دست مي‌دهد.براساس تصميم جديد شوراي رقابت مقرر شده است عرضه وكيوم باتوم پالايشگاه‌ها به‌عنوان ماده اوليه توليد قيراز اين پس به‌طور كامل در بورس‌كالاي ايران و با محاسبه نرخ ارز آزاد انجام شود.
شوراي رقابت اعلام كرده است: خريد وكيوم باتوم با احتساب نرخ ارز مبادله‌اي و فروش قير به نرخ ارز آزاد و صادرات آن براي واحدهايي كه مشمول خوراك وكيوم باتوم مي‌شوند امتياز بالايي ايجاد مي‌كند كه منجر به تقاضاي كاذب و اخلال در تقاضا و رقابت مي‌شود.درصورتي كه وكيوم باتوم پالايشگاه‌ها با احتساب ارز آزاد در بورس‌كالا عرضه شود قيمت قير هم واقعي خواهد شد.
- آزادسازي ارز
با اين همه آزادسازي قيمت قير همه ماجرا نيست، اين آزادسازي به‌نظر مي‌رسد بخشي از يك فرايند گسترده‌تر براي آزادسازي قيمت دلار باشد. شواهد نشان مي‌دهد كه گويا سرانجام دولت هم به فكر افتاده و همه اينها مقدمات آزادسازي قيمت ارز است. با مصوبه جديد شوراي رقابت درعين حال نخستين گام‌ها براي آزادسازي نرخ ارز هم برداشته شده به‌ويژه آنكه قرار است در گام دوم قيمت 20قلم محصول ويژه نفتي هم از اين به بعد با ارز آزاد محاسبه شود.
هفته قبل با دستور بيژن زنگنه وزير نفت، پس از آزادسازي قيمت ۲۰ قلم محصول ويژه نفتي در بازار اين محصولات نرخ ارز آزاد جايگزين ارز مبادله‌اي شد. محاسبه قيمت‌گذاري ۲۰ قلم فرآورده ويژه نفتي با ارز آزاد شامل انواع حلال‌هاي صنعتي، لوبكات، وكيوم باتوم، گوگرد گرانول و كلوخه است.
نظر شما