كودكان و نوجواناني كه مرتكب قتل شده و مسئولان جمعيت سعي مي‌كنند تا با ميانجيگري رضايت اولياي دم را جلب كرده و از طريق مشاركت‌هاي مردمي مبلغ مورد نظر خانواده مقتول را با عنوان وجه المصالحه تأمين كنند و فرد محكوم به قصاص از طناب دار رهايي پيدا كند. امسال از نخستين روز اجرايي‌شدن اين طرح 2نوجوان آزاد شده‌اند و تعدادي ديگر نيز در انتظار آزادي هستند. ميثم مددجويي است كه تا 15آذر مهلت گرفته تا درصورت پرداخت وجه المصالحه‌اي كه خانواده مقتول در خواست كرده‌اند، بتواند از قصاص رهايي پيدا كند.
از نخستين سال برگزاري اين طرح تا‌كنون 34نوجوان در معرض قصاص بخشش گرفته و آزاد شده‌اند، كه از اين تعداد 8نوجوان رضايت خانواده‌هاي مقتول را به شرط تأمين وجه المصالحه دريافت كرده‌اند و در انتظار كمك مردم و خيرين براي آزادي‌شان هستند.
البته هنوز 90پرونده در ارتباط با كودكان و نوجواناني كه مرتكب قتل شده‌اند در جمعيت امام علي(ع) در حال پيگيري است. برخي از اين پرونده‌ها حكم قصاص دريافت كرده‌اند و برخي ديگر در انتظار اعاده دادرسي هستند و برخي نيز هنوز حكمي برايشان صادر نشده اما با توجه به عمل ارتكابي نوجوان مجرم، حكم قصاص آنها قطعي است. در برخي پرونده‌ها نيز اولياي دم با وجود اينكه قضاي حكم قصاص را داده هنوز اقدامي براي قصاص يا رضايت انجام نداده‌اند و مجرم نوجوان در بلاتكليفي قصاص يا آزادي در زندان به سر مي‌برد.
آنطور كه مرتضي كي منش، عضو هيأت مديره جمعيت امداد دانشجويي امام علي(ع) به همشهري مي‌گويد: تمام بچه‌هايي كه مرتكب قتل شده‌اند، الزاما زير چتر حمايتي طرح طفلان مسلم قرار نمي‌گيرند. مددكاران و مسئولان اين جمعيت شرايطي كه كودك و نوجواني مرتكب قتل شده است را بررسي كرده و خانواده وي را نيز از جهات مختلف مثل وضعيت مالي، معيشتي، اخلاقي، محل زندگي و... بررسي مي‌كنند. اگر فرد لازم الحمايت تشخيص داده شود با هماهنگي مراجع قضايي و گرفتن اجازه نامه كتبي از مرجع قضايي، روند گفت‌وگو با خانواده مقتول شروع مي‌شود.
به گفته كي منش نحوه برخورد خانواده‌ها با افرادي كه براي رضايت گرفتن مي‌روند متفاوت است، اما نخستين برخوردها با اين گروه معمولا يكسان است، نخستين پرسشي كه خانواده مقتول از مددكاران مي‌پرسند اين است كه تا حالا كجا بوده‌اند و چرا در شرايط سختي كه اين خانواده بعد از قتل داشته‌اند هيچ‌كس در كنارشان نبوده است. « ما حق را به آنها مي‌دهيم چرا كه كمبود فعاليت‌هاي مددكاري توسط مراجع قانوني بعد از اين اتفاقات كاملا مشهود است.»
اما رضايت گرفتن از خانواده‌هاي مقتول چندان هم بي‌دردسر و ساده نيست. كي منش مي‌گويد: در بيشتر موارد هنگام مراجعه به اين خانواده‌ها خشونت كلامي بين اعضاي خود خانواده سد راه افرادي مي‌شود كه براي گرفتن رضايت پيشقدم شده‌اند. بعضي از خانواده‌ها به دليل شدت ناراحتي حتي مددكاران را روزهاي اول به خانه راه نمي‌دهند، برخي تهديد مي‌كنندكه به پليس زنگ مي‌زنند و شكايت مي‌كنند. برخي ديگر هم شديدتر برخورد مي كنند تا حرفي از رضايت زده نشود. با اين حال هستند خانواده‌هايي كه انگار منتظرند تا يكي قدم پيش بگذارد و براي رضايت درخواست بدهد و راهكاري نشان آنها دهد.»
كي منش در اين‌باره مي‌گويد: نمي‌توانيم بگوييم آنهايي كه خانواده آرام‌تري هستند و مددكاران را به خانه راه مي‌دهند حتما رضايت مي‌دهند و يا آنهايي كه با عصبانيت در ابتدا برخورد مي‌كنند درصدد قصاص هستند. مواردي داشتيم كه خانواده مقتول مددكاران ما را زخمي كرده‌اند و بعد از مدت زماني كه خشم‌شان فروكش كرده به عدم‌قصاص رضايت داده‌اند و در عوض بوده‌اند خانواده‌اي كه در ابتدا به راحتي پذيرايمان شده‌اند ولي بر خواست قصاص پافشاري كرده و در نهايت قاتل فرزندشان را قصاص كرده‌اند. اما بسياري از اين خانواده‌ها هم از روي ميل و رغبت قاتل را اعدام نمي‌كنند بلكه به‌خاطر فشار رواني كه اطرافيان به آنها وارد مي‌كنند و عنوان مي‌كنند كه اگر ديه بگيريد خون فرزندتان را فروخته‌ايد، مجبور به قصاص مي‌شوند. البته مواردي را هم داشته‌ايم كه خانواده به آزادي قاتل رضايت داده و بعد از آزادي از زندان خودشان به تلافي قتلي كه قاتل انجام داده وي را به قتل رسانده‌اند.
كي منش در پاسخ به اين سؤال كه نوع زندگي بچه‌ها بعد از آزادي رصد مي‌شود يا نه؟ مي‌گويد: براي پذيرش پرونده اين بچه‌ها در طرح طفلان مسلم شرط و شروطي را داريم اول اينكه اين بچه‌ها از كاري كه كرده‌اند بايد ابراز ندامت كنند و رفتار مناسبي در زندان داشته باشند. در مرحله بعد بايد خود و خانواده‌شان از خانواده مقتول دلجويي كنند و تعهد مكتوب و رسمي بدهند كه بعد از آزادي به شكرانه كمك‌هايي كه مردم براي آزادي‌شان كرده‌اند، براي 10سال خدمات داوطلبانه اجتماعي و خيرخواهانه داشته باشند. كارهايي مثل درخت‌كاري، پيگيري امور درماني خانواده‌هاي نيازمند وسوادآموزي به كودكان كار و خيابان محروم از تحصيل در مراكز جمعيت امام علي(ع) ازجمله اين فعاليت‌هاست.
نظر شما