اگر تهران طي قرن اخير با مهاجرت روستاييان مواجه بوده، پاريس هم در قرن پيش، اين تجربه را پشت سر گذاشته است. پاريس طي دهه‌هاي اخير با معضل بزرگي به نام ترافيك مواجه شده كه ناشي از رشد خودروها در معابر شهري است و تهران نيز اين شرايط را تجربه كرده است. آلودگي هوا ضلع سوم مثلث همانندي تهران و پاريس است. اين دو شهر طي 20سال اخير معضل آلودگي هوا را به شكل كاملا ملموسي درك كرده‌اند و به همين دليل، محدوديت‌هاي ترافيكي و كاهنده آلودگي هوا در آنها به اجرا درآمده است.
پاريس يكي از شهرهاي اروپايي است كه از سال2009 طرح كاهش (LEZ) در آن اجرا شده و توانسته طي 6سال از ميزان غلظت ذرات معلق بكاهد. اين طرح البته در تهران نيز از سال گذشته در فاز نخست به اجرا درآمده و طي يك دوره زماني مشخص مي‌تواند كاهش آلودگي هواي شهري را در پي داشته باشد. گفت‌وگوي همشهري با خانم دكتر كرين لژر ـ معاون آژانس ايرپاريف فرانسه كه از مسئولان كنترل آلودگي هواي اين كشور است ـ را در روزهاي آلودگي هواي تهران بخوانيد. وي 3بار به تهران آمده و تجربيات جالبي دارد كه مي‌تواند در كاهش آلودگي هواي تهران موثر باشد.
- در روزهاي آلودگي هوا، در پايتخت ايران مهمان هستيد. تهران را از نظر زيرساخت‌هاي محيط‌زيست شهري چگونه مي‌دانيد؟
فكر مي‌كنم مسير درازي تا رسيدن به وضعيت ايده‌آل فاصله هست. نگراني اصلي من براي شهر شما آلودگي هواست؛ همان چيزي كه روزانه توسط منابع متعدد در تهران توليد مي‌شود و سلامت مردم در گروه‌هاي مختلف حساس را تهديد مي‌كند.
- شما در مسير حل آلودگي هواي پاريس تجربيات متعددي داشته‌ايد؛ براي تهران چه راه‌حل‌هايي پيشنهاد مي‌كنيد؟
تهران به تناسب وسعت بسيار زيادي كه دارد، مسائل محيط‌زيستي متعددي هم دارد كه كليدهاي حل آنها در شلوغي‌ها گم شده است. البته شهر در حال پيشرفت است و ميليون‌ها تردد، نشان از زنده‌بودن اين شهر دارد اما كليدهاي رفع آلودگي هواي تهران در ميان ترافيك بيش از حد شما گم مي‌شود. ترافيك البته در بيشتر شهرهاي بزرگ دنيا هست اما اين حقيقت نبايد پشت صف ماشين‌ها پنهان بماند كه مي‌شود در شهر ترافيك داشت اما همزمان با آلودگي هوا روبه‌رو نشد.
- يعني در پاريس هم دامنه ترافيك مانند تهران گسترده است؟
در همه نقاط دنيا مردم هر روز سفرهايي با اهداف مختلف دارند؛ آنها به محل كار مي‌روند، به مدرسه و دانشگاه مي‌روند و... . اما شهروندان تهران براي كاستن از ترافيك، تلاشي نمي‌كنند؛ بنابراين به موازات آن، آلودگي هوا نيز زياد مي‌شود چون خودروها ترددهاي گسترده‌اي دارند و انتشار آلاينده‌هاي آنها تحت كنترل نيست. شما حتي از دوچرخه به‌عنوان يك راه‌حل استفاده نمي‌كنيد و در روزهاي آلودگي هوا باز سراغ خودرو مي‌رويد؛ حال آنكه در شهري مثل پاريس، هم دسترسي به دوچرخه آسان و فراگير است و هم مردم در روزهاي افزايش آلاينده‌هاي جوي، به‌آساني سراغ دوچرخه مي‌روند و مسئولان هم اين وحدت گروهي مردم را براي كاهش آلودگي هوا به كار مي‌گيرند.
- به نظر شما با همين وحدت گروهي مي‌شود بحران آلودگي هواي تهران را رفع كرد؟
به‌طور كامل، نه! مسئله ديگري كه شما داريد اين است كه اصرار داريدفاصله محل كار و محل زندگي‌تان را حتما با خودرو شخصي طي كنيد و به همين علت، خيابان‌هاي شما از حجم خودرو پر مي‌شود. در اين شرايط با ترافيك گسترده مواجه خواهيد بود وسايل نقليه در اندازه اتوبوس و ميدل‌باس هم از كار مي‌افتد. به همين راحتي شما همزمان به حجم ترافيك و آلودگي هوا اضافه مي‌كنيد. در اين وضعيت راه عبور وسيله مفيدي مثل دوچرخه هم بسته مي‌شود. در همه شهرهاي بزرگ اروپا، وقتي خياباني 3 لاين براي تردد دارد، دست‌كم يك راه به دوچرخه اختصاص مي‌يابد تا مسير زندگي افرادي كه از اين وسيله استفاده مي‌كنند هموارتر باشد. اين راه براي تحقق كاهش ترافيك خودرويي و همزمان آلودگي هواي كمتر، مفيد است.
- اتفاقا ما در تهران بحثي داريم درخصوص اينكه شهر در دوره گذشته خودرومحور شده و بايد به سمت انسان‌محوري پيش برويم و به جاي وسعت خدماتي كه به خودروها داده‌ايم، به عابران پياده اهميت بدهيم.
اين يك الگوي بين‌المللي است. ما بايد عابر پياده را محور تردد در شهر قرار دهيم. همچنين خودروهاي عمومي را بر خودروهاي شخصي ترجيح دهيم.
- اجازه دهيد به بحث تخصصي آلودگي هوا در تهران و پاريس بپردازيم. ميزان پيشرفت تهران در اين سال‌ها را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
خيلي خوشحالم كه ميان شركت ايرپاريف فرانسه و شركت كنترل كيفيت هواي تهران روابط خوبي برقرار شده و سطح روابط حول چارچوب سفارت فرانسه در تهران پيشرفت كرده است. تابه‌حال 3بار به دعوت شركت كنترل كيفيت هوا به شهر شما آمده‌ام. تهران و پاريس هر دو شهرهاي بسيار بزرگي‌اند كه گرفتار ترافيك و آلودگي هوا هستند و تعامل در دو شهر باعث شده كه ادبيات مشترك همكاري برقرار شود.
- از اين 3بار كه به تهران آمده‌ايد، چه خاطره برجسته‌اي در ذهنتان مانده كه براي پاريسي‌ها تعريف كنيد؟
فكر مي‌كنم ترافيك مهم‌ترين تصوير تهران در چشم يك مهمان خارجي است. شايد اگر همين ترافيك با حضور ماشين‌هاي كمترآلاينده شكل بگيرد، براي من اهميت نداشته باشد اما همزماني ترافيك و آلودگي هوا بايد توسط شما تهراني‌ها از بين برود.
البته شما هم مجموعه‌اي شبيه محله لادفانس پاريس داريد كه پر از نقاط ديدني براي جهانگردان است اما براي من كه سال‌ها روي كاهش انتشار آلودگي هوا كار كرده‌ام، تصوير خروج دود از اگزوز يك خودروي قديمي، همه تصاوير زيباي شهرتان را محو مي‌كند.
- از طرح‌هاي بازدارنده از آلودگي هوا براي ما بگوييد. اين تجربه قطعا در تهران موفق خواهد بود.
سياست‌هاي كلان صددرصد در راه كاهش آلودگي هوا مهم و اثرگذار هستند. پاريس طرح‌هايي مثل طرح كاهش (LEZ) را اجرا كرده و طبق آن محدوده‌هاي شهري منطقه‌بندي شده‌اند تا هر خودرو به ميزان انتشار آلاينده‌اي كه دارد، اجازه تردد داشته باشد و هر چه انتشار بيشتري داشته باشد، ترددش محدودتر مي‌شود و ماليات بيشتري مي‌دهد؛ به اين ترتيب خود رانندگان سراغ ماشين‌هاي كم‌آلاينده‌تر رفته‌اند تا هم آزادي بيشتري براي تردد داشته باشند و هم ماليات كمتري بدهند. ما در شرايطي كه 60درصد خودروهايمان ديزلي است، ذرات معلق را با ساختار طرح كاهش، به حد مناسب رسانده‌ايم و غلظت آن در بيشتر روزهاي سال در حد پاك و سالم و كمتر از 100ذره در ميليون (PPM) است. ارتقاي كيفيت سوخت و تكنولوژي خودروها هم مؤثر است.
- وقتي در سايت ايرپاريف درباره تجربه‌هاي سال‌هاي اخير شما مطالعه مي‌كرديم متوجه شديم كه شما طي يك دوره كوتاه توانسته‌ايد 45درصد ذرات معلق پاريس را كاهش بدهيد. اين تجربه چگونه به دست آمده است؟ آيا تهران هم مي‌تواند اين كار را به انجام برساند؟
به اين موضوع اميدوارم. در ميان شهرهاي بزرگ دنيا اين موضوع بسيار مهمي است كه ذرات معلق موجود در هواي تنفس مردم را كاهش دهند. شركت كنترل كيفيت هوا و شهرداري تهران براي اين كار، گام‌هاي مهمي برداشته‌اند و اين مي‌تواند براي پيشرفت‌هاي بزرگ‌تر اميدواركننده باشد. اين فقط گفته من نيست؛ دوستانم در ايالات متحده و چين هم به صحت راهي كه تهران در پيش گرفته اميدوارند. البته تهران، پاريس نيست و آلودگي هواي آن هم منابع گسترده‌تري دارد؛ پس بايد قدم به قدم طرح‌هايي مثل طرح كاهش را اجرا و روي كاميون‌ها و ديزلي‌ها فيلتر دوده(DPF) نصب كرد تا از انتشار كربن سياه سمي جلوگيري شود. من در هر سه سفرم به تهران گوشه‌هايي از اين پيشرفت را ديده‌ام و منتظرم تا در همايش بين‌المللي آلودگي هواي امسال كه بهمن‌ماه (ژانويه2018) در تهران برگزار مي‌شود، گزارش‌هاي پيشرفت بهتري از كاهش آلودگي هواي تهران بشنوم.
- ايرپاريف از نگاه نزديك
ايرپاريف يا همان آژانس كنترل كيفيت هواي پاريس، از سال1979فعاليت مي‌كند. اين آژانس سازماني غيرانتفاعي است كه توسط وزارت محيط‌زيست فرانسه به منظور نظارت بر كيفيت هوا در پاريس تاسيس شده است.
ايرپاريف 4مسئوليت اصلي دارد؛ نظارت بر كيفيت هوا، پيش‌بيني آلودگي هوا، ارزيابي تأثير اقدامات كاهش و اطلاع‌رساني به مقامات، رسانه‌ها و شهروندان. اين آژانس به طور مداوم بر كيفيت هواي شهر نظارت مي‌كند و به ارزيابي خطرات بهداشتي و اثرات محيط‌زيستي آلاينده‌هاي هوا مي‌پردازد.
طبق قانون هواي فرانسه كه در 30دسامبر1996مصوب شده، هيأت اداره ايرپاريف شامل 4گروه است و نمايندگان احزاب مختلف مربوط به مسائل آلودگي هوا براي آن تصميم مي‌گيرند. اين نمايندگان، مقامات دولتي ملي، جوامع محلي ايلد فرانسه، صنايع وابسته به انتشار آلاينده‌هاي نظارت‌شده و كارشناسان سازمان‌هاي حفاظت از محيط‌زيست را شامل مي‌شوند.
طبق قانون هواي فرانسه، ماموريت‌هاي ايرپاريف بر 3محور تمركز دارد كه شامل ارزيابي، پيش‌بيني و انتشار اطلاعات مي‌شود. همچنين اين آژانس مقادير غلظت آلودگي را پيش‌بيني مي‌كند تا اقدامات مسئولان براي كاهش ميزان انتشار آلودگي هوا را ساماندهي كند.
ايرپاريف هر روز 60آلاينده را مورد بررسي قرار مي‌دهد كه 15مورد آن طبق قانون هواي فرانسه بايد هر روز پايش شود. اين آژانس 60ايستگاه كنترل كيفيت هوا دارد كه 50ايستگاه آن به‌طور خودكار كار مي‌كنند. بر پايه اين تجهيزات روزانه 2پيش‌بيني از سوي اين نهاد براي مردم پاريس منتشر مي‌شود. بودجه سالانه اين آژانس 7ميليون يورو است.
نظر شما