به گزارش ایسنا، یوزپلنگ آسیایی یکی از نادرترین‌ترین گربه‌سانان جهان و بعد از شیر و ببر، سومین گربه‌سان بزرگ ایرانی است که در خطر نابودی و انقراض قرار دارد و ایرانیان حافظان آخرین بازمانده‌های یوزپلنگ آسیایی یا یوزپلنگ ایرانی در جهان هستند. این جانور در سطح مناطق بیابانی زندگی می‌کند و سال‌هاست که نسل آن در معرض نابودی کلی قرار دارد. بر اساس آخرین نظرات کارشناسی، جمعیت این گونه نادر زیر ۵۰ فرد ارزیابی می‌شود. دامداری سنتی، توسعه معدن‌کاری، احداث جاده‌ها در کنار خشکسالی و تغییر اقلیم تهدیدات اصلی بقای یوز به حساب می‌آید.
اختلاف نظر در مورد اثرگذاری اجرای پروژه حفاظت یوزپلنگ و عملکرد این پروژه بین‌المللی به یکی از سوژه‌های مهم این روزهای حوزه حیات وحش کشور تبدیل شده است. حمید ظهرابی - سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست - در آستانه روز جهانی یوزپلنگ اظهار کرد: مباحثی که در مورد پروژه حفاظت یوزپلنگ مطرح می‌شود؛ با تکیه بر مجموعه‌ای از اعداد و ارقام ارائه شده در سال‌های گذشته است و وقتی این اعداد با آمار امروزی مقایسه می‌شود، این ذهنیت را ایجاد می‌کند که همزمان با اجرای پروژه یوز، جمعیت این گونه کاهش یافته است.
وی افزود: در گذشته برآورد جمعیت یوزپلنگ از سوی کارشناسان صورت گرفته و تعداد این گونه بین ۷۰ تا ۱۲۰ قلاده اعلام شده بود و عمده مصاحبه‌های انجام شده بر ۱۲۰ قلاده تاکید داشت چراکه مصاحبه‌کنندگان عدد حداکثری را در تعداد یوز عنوان می‌کردند. مقایسه این رقم با عدد امروزی که زیر ۵۰ قلاده یوز برآورد می‌شود باعث ایجاد نوعی تشتت در ارائه آمار و داوری نامناسب از عملکرد پروژه یوز شده است.
سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: طبیعی است که مقایسه این عددها هر کسی را نگران کند و شاید این ذهنیت را ایجاد کند که همزمان با اجرای پروژه بین‌المللی حفاظت یوزپلنگ، جمعیت این گونه کاهش یافته است، در حالی که مقایسه کردن این دو عدد به این شیوه نمی‌تواند بیانگر عملکرد واقعی پروژه حفاظت از یوز باشد چون عدد ١٢٠ کلی و برآوردی است و چندان هم قابل اتکاء نیست. تلاش‌های علمی برای برآورد جمعیت یوز از سال ٩١ با دوربین‌گذاری شکل جدی‌تری به خود گرفت که آن هم به دلیل تراکم پایین جمعیت، عملا قابل استفاده در مدل‌های برآورد جمعیت نیست.
- ارزیابی مثبت از عملکرد پروژه بین‌المللی یوز
به گفته ظهرابی اگرچه پروژه بین‌المللی حفاظت یوزپلنگ نتوانسته تهدیدات جدی این گونه را طی سال‌های گذشته رفع کند اما موفقیت‌هایی نیز داشته است که نباید از آن چشم‌پوشی کرد و تمام ارزیابی‌ها نشان از عملکرد مناسب پروژه حفاظت یوز دارد البته این به معنای شرایط مناسب یوز نیست چون تهدیدات این گونه هر ساله در حال افزایش است و عواملی مثل کمبود منابع آب و خشکسالی، احداث معادن، جاده‌سازی و ... باعث تنگ شدن عرصه زندگی یوز شده است.
وی با بیان این که عدد ۵۰ برای جمعیت یوزهای کشور بر اساس حداقل برآورد کارشناسی و با تکیه بر تعداد افراد شناسایی شده داخل مناطق حفاظت شده است، گفت: پروژه حفاظت یوزپلنگ طی سال‌های گذشته مانع انقراض این گونه شده است و امیدواریم با رفع تهدیدات اساسی در زیستگاه‌های اصلی این گونه و تمرکز بر ایجاد ذخیره‌گاه به منظور اطمینان از تکثیر و احیای یوز در محیط‌های نیمه طبیعی و مصنوعی شرایط این گونه بهبود یابد.
ظهرابی با اشاره به این که عملکرد یک پروژه را باید متناسب با امکانات مالی، اجرایی و جایگاه قانونی آن بررسی کنیم، تاکید کرد: نمی‌توان خارج از ظرفیت یک پروژه از آن انتظار داشت. پروژه یوزپلنگ طی سال‌های اخیر با ارقامی مدیریت شده که نمی‌توان توقع عملکرد قابل توجه و رفع تهدیدات بزرگ مثل خروج دام از زیستگاه را از این پروژه داشت. هر چند که بر اساس گزارش‌های متخصصان داخلی و خارجی قضاوت در مورد عملکرد پروژه حفاظت یوز، مثبت است و معتقدم اگر این پروژه نبود یوز در کشور وضعیت بدی پیدا می‌کرد و شاید هم منقرض شده بود بنابر این نباید زحمات پروژه حفاظت از یوز را که با وجود محدودیت‌ها، اقدامات مثبتی نیز انجام داده زیر سوال ببریم.
سال گذشته تخصیص بودجه به حوزه محیط زیست طبیعی صفر بوده است.
سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: طی دو سال گذشته سازمان اعتباری را برای خرید آغل دام داخل مناطق توران پیش‌بینی کرده بود، اما هرگز منابعی برای اجرای این طرح تخصیص نیافت و بودجه‌ای هم در اختیار سازمان محیط زیست برای این کار قرار نگرفت. در سال گذشته تخصیص بودجه به اکثر طرح‌های ملی حوزه محیط زیست طبیعی کشور صفر بود بنابر این انتظار این که یک پروژه بدون پول بتواند کاری انجام دهد غیرمنطقی است.
- اختصاص ۵۰۰ میلیون تومان برای پروژه یوز
وی در ادامه در مورد برنامه خروج دام‌ها در منطقه حفاظت شده توران با اشاره به اینکه تمام منابع نقدی که در حوزه محیط زیست طبیعی وجود داشت؛ برای پروژه یوز کنار گذاشته شده است، گفت: تاکنون از محل طرح تنوع زیستی ۵۰۰ میلیون تومان نقد برای خرید آغل‌های دامداران و حقوق عرفی و خروج دام از منطقه توران و سایر زیستگاه‌های اصلی تخصیص داده شده است. مابقی نیاز پروژه را نیز سعی داریم با اختصاص یک و نیم میلیارد تومان وجه نقد از سازمان برنامه و بودجه تامین کنیم.
ظهرابی گفت: عیسی کلانتری - رئیس سازمان حفاظت محیط زیست- دستور داد یک میلیارد تومان دیگر از سایرطرح‌ها در اختیار طرح تنوع زیستی قرار داده شود. در این باره رئیس سازمان محیط زیست با رییس سازمان برنامه و بودجه نیز مذاکراتی در این زمینه کرده است و قول رقمی نزدیک به یک و نیم میلیارد تومان به صورت تخصیص نقدی گرفت که با هماهنگی دفتر بودجه سازمان محیط زیست در حال پیگیری این امر هستیم.
- تکثیر یوز در اسارت کار پیچیده‌ای است
سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه در مورد طرح تکثیر و پرورش یوز در اسارت با اشاره به این که تکثیر و پرورش یوز در اسارت، کار پیچیده و پرهزینه‌ای است که در صورت اجرا نیاز به منابع مالی بسیار دارد، اظهار کرد: در شرایط فعلی، در حال بررسی زیستگاه‌ها هستیم تا محدوده‌ای نسبتا وسیع را انتخاب کنیم که دارای جمعیت قابل قبولی از یوز باشد.
این محدوده به ما اطمینان خواهد داد که شرایط حفظ یوز تحت کنترل و نظارت خواهد بود. به عبارت ساده‌تر قصد داریم جمعیتی از یوز را در یک منطقه تحت مدیریت قرار دهیم و از فرد به فرد این جمعیت مراقبت کنیم و چتر حفاظتی کلی را به چتر حفاظتی فردی تقلیل دهیم. افزون بر این سعی داریم در زمینه تکثیر و پرورش یوز به شیوه تلقیح مصنوعی اقدام کنیم.
- مشارکت سازمان محیط زیست زیست در پروژه بین‌المللی یوز
ظهرابی در پایان در پاسخ به پرسشی در مورد جزییات ایجاد پروژه یوز به عنوان زیرمجموعه یکی از برنامه‌های تنوع زیستی سازمان محیط زیست با بیان این که این طرح جزو برنامه‌های معاونت طبیعی است و در حال برنامه‌ریزی برای آن هستیم، گفت: پیگیری یک و نیم میلیارد تومان از سازمان برنامه و بودجه نیز با همین هدف است چون کمک‌های بین‌المللی UNDP (برنامه عمران ملل متحد) به کشور برای پروژه‌های مختلف به دلیل تغییر دستورالعمل‌های این آژانس به شدت تقلیل می‌یابد و ادامه کار نه تنها در مورد پروژه یوز بلکه در مورد سایر پروژه‌ها نیز به شکل سرمایه‌گذاری مشترک خواهد بود و ما برای این که بتوانیم این پروژه را به عنوان یک پروژه بین‌المللی حفظ کنیم، ناچاریم از منابع داخلی سازمان حفاظت محیط زیست نیز مبالغی را پیش‌بینی کنیم و به این پروژه تخصیص دهیم.
نظر شما