فعاليت‌هايي كه در اين خانه‌ها انجام مي‌شود تقريبا شبيه فعاليت مهدهاي كودك است، در كنار اين فعاليت‌ها آموزش‌هاي شهروندي مانند اخلاق و رفتار شهروندي و سلامت شهر هم به كودكان آموخته مي‌شود.
فعاليت‌ها و آموزش‌ها در تمامي خانه‌هاي كودك طبق يك دستورالعمل پيش مي‌روند و تفاوت اندكي ميان نوع برنامه‌هاي اجرايي وجود دارد كه بخش زيادي از اين تفاوت‌ها به فرهنگ غالب در آن منطقه و علايق والديني برمي‌گردد كه كودكانشان دراين خانه‌ها ساعاتي از روز را مي‌گذرانند. نكته مهم و اساسي در مورد اين خانه‌ها همان تفاوت‌هايي است كه برخي صاحب‌نظران و فعالان حوزه اجتماعي معتقدند در راه‌اندازي و فعاليت‌هاي تعريف شده براي اين خانه‌ها درنظر گرفته نشده است.
- تفاوت پذيرش در شمال و جنوب تهران
خانه‌هاي كودك در مناطق جنوبي تهران با استقبال بسياري از سوي والدين مواجه شده‌اند. تعداد كودكان حاضر در اين خانه‌ها زياد است و مديران سراهاي محله از تمام ظرفيت خانه‌ها براي پذيرش كودكان استفاده مي‌كنند با وجود اين هميشه تعدادي از والدين نام كودكشان را در ميان رزروي‌ها ثبت مي‌كنند تا در صورت انصراف يكي از كودكان، نوبت به آنها برسد.
در شمال شهر اما داستان به‌گونه ديگري است. يكي از خانه‌هاي كودك پرمشتري در يكي از مناطق شمالي مجموع كودكاني كه پذيرش كرده حدود 20نفر كمتر از ظرفيت اصلي است و همچنان جاي خالي براي ثبت‌نام از كودكان جديد دارد. سعيده مظفري، مدير و كارفرماي يكي از خانه‌هاي كودك در منطقه3 به همشهري مي‌گويد: «تعدد مهدهاي‌كودك در اين مناطق زياد است و از طرفي ساكنان هم معمولا به‌دليل عدم‌آشنايي كافي با سراهاي محله، اعتماد چنداني به خانه‌هاي كودك ندارند.»
اين موضوع اما در مناطق جنوبي به‌گونه ديگري است، اهالي تقريبا اعضاي شوراياري و مديران محله كه مسئوليت سراهاي محله را عهده‌دار هستند، مي‌شناسند و مسائل مختلف در حوزه فعاليت خانه‌هاي كودك را با شوراياران محل در ميان مي‌گذارند. همين شناخت از شوراياران منجر به شناخت و اعتماد به خانه‌هاي كودك شده و فهرست متقاضيان را افزايش مي‌دهد هرچند كه نبايد شهريه كمتر آن در مقايسه با مهدهاي كودك را ناديده گرفت.
حسين ايماني جاجرمي، رئيس مؤسسه مطالعات و تحقيقات اجتماعي دانشگاه تهران كه آبان‌ماه گذشته در نشست تخصصي ارزيابي وضعيت مديريت محله در شهر تهران كه در خانه انديشمندان علوم انساني برگزار شد سخن مي‌‌‌گفت بر عدم‌استقبال خانه‌هاي كودك در شمال تهران اشاره كرد و گفت: راه‌اندازي اين خانه‌ها و ديگر بخش‌هاي سراي محله در شمال تهران اقدامي اشتباه و دور ريختن پول بود.
به گفته وي طي بررسي‌هاي انجام شده از يك جامعه آماري 2700نفره، 85درصد از خدمات سراي محله استفاده نمي‌كنند و 95درصد نيز مدير محله‌شان را نمي‌شناسند. الهام فخاري، عضو كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي شهر نيز در اين‌باره به همشهري مي‌گويد: «خانه‌هاي كودك نوعي رقيب كم توان و كم اقبال بخش خصوصي است و شهرداري نبايد وارد چنين فضايي شود از طرفي نگهداري و آموزش به كودكان وظيفه سازمان بهزيستي است و شهرداري به جاي اين اقدام مي‌تواند به راه‌اندازي مراكز تخصصي با مشاركت بهزيستي بپردازد.»
- فرهنگ محلي به رسميت شناخته شود
درخواست‌ها و تقاضاي والدين كودكان در اين خانه‌ها، به نسبت مناطق تفاوت دارد. عفت‌السادات ميرحسيني، مدير سراي محله در يكي از محله‌هاي منطقه19 به همشهري مي‌گويد: «تقاضاي مكرر والدين درخصوص آموزش حفظ قرآن منجر به داير كردن كلاس ويژه حفظ جز سي براي كودكان 5 تا 6ساله خانه كودك شد.»
در مقابل در همين منطقه تعدادي از والدين به حضور گروه موسيقي سنتي در مراسم ويژه روز دختر اعتراض كرده بودند. درصورتي كه در برخي خانه‌هاي كودك مناطق شمالي يك روز در هفته برنامه موسيقي براي اجراي شعرهاي كلاسي برگزار مي‌شود. از طرفي برخي برنامه‌هاي درنظر گرفته شده براي والدين اين كودكان نيز گاهي اوقات بدون درنظر گرفتن بافت فرهنگي منطقه انجام مي‌شود. اعزام دكتر روانشناس آقا براي سخنراني در جمع مادران با موضوع تربيت جنسي كودكان، يكي از همين نمونه‌هاست كه به‌دليل درنظر نگرفتن شاخصه‌هاي فرهنگي اهالي منطقه، با واكنش آنها و شوراياران مواجه شد.
اين تفاوت در برخي برنامه‌هاي خانه‌هاي كودك و همچنين تمايلات والدين ريشه در تفاوت‌هاي فرهنگي مناطق و محله‌هاي تهران دارد كه در بسياري از مواقع در حوزه برنامه‌ريزي و اجرا مغفول مانده و توجهي به آن نمي‌شود. الهام فخاري، عضو كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي شهر معتقد است گوناگوني فرهنگ محلي بايد به رسميت شناخته شود و اين يكي از مهم‌ترين محورهاي توسعه پايدار است.
وي به همشهري مي‌گويد: «طرح راه‌اندازي خانه‌هاي كودك با انگيزه مثبت انجام شد اما به‌دليل درنظر نگرفتن ساختار و فرهنگ محلي، در تمام مناطق با نتيجه مثبت همراه نشده است.» اين عضو شوراي شهر مي‌افزايد: «در مناطق شمالي با تغيير جدي ساختارهاي فيزيكي محله‌ها و تغيير در روابط افراد مواجهيم كه بايد به‌گونه ديگري عمل كرد.
در مناطق جنوبي نيز بايد از نيازها و خواست مردم به كمك شوراياران مطلع شد و نمي‌توان براي همه نسخه‌اي واحد پيچيد.» وي با بيان اينكه جلسات تخصصي شهر دوستدار كودك به‌زودي برگزار خواهد شد، مي‌گويد: «به‌طور حتم چگونگي ادامه فعاليت خانه‌هاي كودك در محله‌هاي تهران مورد بررسي و تصميم‌گيري قرار خواهد گرفت و ملاحظات و پيوست‌هاي اجرايي آن با نگاه به مسائل كودكان اجرا شده و كارايي و اثربخشي آنها سنجيده خواهد شد، ما نيازمند اصلاح و تغيير رويكرد هستيم.»
- بازي محله‌اي طراحي كنيم
الهام فخاري، عضوشوراي شهر و دبير كميته اجتماعي شورا معتقد است: سهم كودكان از فضاهاي محله و شهر نبايد به اتاق‌هاي خانه‌هاي كودك محدود شود. بايد درهاي اين مراكز به روي محله باز شود و با طراحي بازي‌ها در محله‌ها امكان حضور كودكان را در همه سطح محله و شهر فراهم كرد؛ «برپايي خيابان بازي در خيابان رودكي كه به همت شهردار منطقه10 اتفاق افتاد، اقدام ارزشمند و مهمي است هرچند كه تجربه اول بود و نيازمند اصلاحات اما مي‌توان با رويكرد محلي و دقيق آن را گسترش داده و فضايي شاد در دل محل براي كودكان طراحي كرد.»
- غافلگيري مسئولان از استقبال شهروندان
جشنواره بازي‌هاي خياباني با عنوان «خيابان در اختيار بچه‌هاست» چهارشنبه گذشته در خيابان رودكي واقع در منطقه 10برگزار شد. استقبال شهروندان از اين برنامه قابل توجه بود و مسئولان شهرداري را غافلگير كرد. سهيلا صادق‌زاده، شهردار منطقه 10در گفت‌وگو با همشهري درخصوص اجراي اين جشنواره گفت: منطقه 10بافت متراكم، فضاي كم و بوستان‌هاي كوچكي دارد. اين برنامه را در يكي از خيابان‌هاي پر رفت‌وآمد و داراي فروشگاه‌هاي مختلف برگزار كرديم و هدفمان اين بود كه اعلام كنيم همه شهروندان حق استفاده از خيابان را دارند و آنها تنها مختص خودروها و سواره‌ها نيستند.
خيابان رودكي در ايام عزاداري و سوگواري نيز يكي از خيابان‌هاي فعال منطقه است. در اين روز نيز بازي‌هاي مختلفي براي كودكان درنظر گرفته شد و تجهيزاتي نيز قرار داده شد. بخش‌هاي ديگري از خيابان نيز به فضاهاي خالي اختصاص داده شد تا برخي بازي‌هايي كه در گذشته در محله‌ها انجام مي‌شد توسط كودكان اجرا شود. لي‌لي، طناب‌كشي، مار و پله و... ازجمله اين بازي‌ها بود كه نه فقط كودكان كه بزرگسالان را هم درگير كرد. هرچند كه فضاي استراحت و خريد براي بزرگسالان نيز درنظر گرفته شده و زنان سرپرست خانوار نيز به فروش آش و عدسي مشغول بودند.
شهردار منطقه 10با اشاره به استقبال شهروندان حتي ساكنان مناطق ديگر از اين برنامه گفت: قصد داريم برنامه‌هاي خياباني كه سابقه آنها در برخي كشورهاي اروپايي وجود دارد را ادامه دهيم. البته با توجه به استقبال كودكان و والدين آنها و ايجاد روحيه شاداب و پرنشاطي كه شاهدش بوديم، مخاطبان كودكان جزو محورهاي اصلي قرار خواهند گرفت. فضاي كوچك خانه‌هاي مسكوني نيز به كودكان اجازه فعاليت‌هاي اين‌چنيني را نمي‌دهد. پليس راهور، مديريت بحران منطقه و... نيز همكاري خوبي با اجراي اين برنامه داشتند. جشنواره بازي‌هاي خياباني چهارشنبه گذشته، همزمان با روز ولادت پيامبر اكرم(ص) از ساعت 11تا 14برگزار شد.
نظر شما