نخستین همایش بین‌المللی گفتگوي فرهنگي آسيايي با حضور شخصيت‌هاي علمي و فرهيختة دانشگاهي، چهره‌هاي فرهنگي و متفكران برجسته آسيا در روزهاي 24 الی 25 دي ماه 1396 به‌منظور تقويت تفاهم و توسعة همكاري‌هاي آسيايي و مقابله با تهديدهاي فزايندة خشونت و افراطي‌گري برگزار می‌کند.
در روز افتتاحیه سخنرانی‌ها به میزبانی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در تالار حنانة این دانشکده در صبح روز یک‌شنبه 24 دی 1396، شش سخنران سخنرانی‌های افتتاحیه را به انجام رساندند.
نخست، خانم دکتر حمیده مولایی، دبیر علمی همایش و استادیار گروه مطالعات جنوب و شرق آسیا و اقیانوسیة دانشکدة مطالعات جهان، ضمن خیرمقدم به حاضران در همایش، هدف اصلی برپایی این همایش را گفتگو میان ملل آسیایی و تبادل فرهنگ و زبان، و معرفی ریشه‌های فرهنگی مشترک اعلام کرد. همچنین، دربارة نحوة گزینش مقالات علمی و ساماندهی آن‌ها در نشست‌ها افزود، تیم علمی ایشان به این نتیجه رسیدند که مقالات را در چهار نشست علمی دسته‌بندی نمایند. دو نشست از این نشست‌ها به تاریخچه و پیشینة فرهنگی و دو نشست دیگر به مسائل معاصر و امروزی آسیا اختصاص یافت.
موضوعات این چهار نشست به شرح زیر انتخاب شد:
• همگرایی فرهنگی: زمینه‌ای برای مقابله با خشونت و افراطی‌گری
• میراث فرهنگی مشترک میان ایران و کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا
• زبان، فرهنگ و تمدن
• همکاری فرهنگی و علمی میان ایران و شرق و جنوب شرق آسیا: فرصت‌ها و ظرفیت‌ها.
سخنران نخست نشست، دکتر سعیدرضا عاملی، رئیس همایش و رئیس دانشکدة مطالعات جهان، ضمن تشکر از برگزارکنندگان این همایش- دکتر ابراهیمی، دکتر مولایی، و اعضای علمی همایش- بر نقش گفتگو در داشتن جهانی بهتر آن هم در شرایطی که سایة جنگ در منطقه حاکم است تأکید ورزیدند. همچنین، به نقش گفتگو در زندگی فردی و اجتماعی در رفع ابهام و نفرت اشاره کردند و فاجعة هیروشیما و ناکازاکی را حاصل تصویر نادرستی معرفی کردند که آمریکا از ژاپن در جهان ایجاد کرده بود. گفتگو دنیایی منطقی و بدون جنگ را در برابر دنیای سرمایه‌داری فروش اسلحله و رونق‌بخش اختلاف و منازعه به ارمغان خواهد داشت. ایشان جایگزینی «گفتگوی مؤثر» را به‌جای «گفتگوی رسمی و اداری» پیشنهاد کردند. در گفتگوی رسمی و اداری چیزی عنوان می‌شود که رضایت طرف مقابل را در پی داشته باشد و لزوماً منشأ تأثیر نیست. رئیس همایش در ادامة سخنان خود به پتانسیل مهم آسیا به لحاظ جمعیت و توان اقتصادی اشاره کرد و گفت منطقة شرق آسیا و جنوبشرق آسیا منطقه‌ای پر ظرفیت و برخورداری از 40 تریلیون تولید ناخالص ملی است که بالاترین ظرفیت منطقة جهان است و با داشتن نزدیک به دو میلیارد و سیصد میلیون نفر جمعیت یک‌سوم منابع مالی و انسانی جهان را به خود اختصاص داده است و اقتصادهای مهم کشورهای جهان یعنی اقتصاد دوم، سوم و چهارم جهان متعلق به کشور این حوزة مهم جغرافیایی و سیاسی و فرهنگی است. این منطقة مهم همچنین از میراث تمدنی بزرگ برخوردار است که می‌تواند نگاه غرب به شرق و مرکز یافتن آسیا را در جهان دنبال کند. اما این مهم نیازمند فهم فرهنگی، تفاهم فرهنگی و احترام به ارزش‌های یکدیگر است. ما با پذیرش تفاوت‌های یکدیگر می‌توانیم با هم باشیم و برای احیای تمدن متعالی بشر در همة جهان گام برداریم. جهان خسته از سلطه و خشونت و به‌دنبال سازگاری و تفاهم و آرامش است.
دکتر عاملی اضافه کرد ما در جهان دوفضایی‌شدن فرهنگ‌ها زندگی می‌کنیم و به‌دلیل بزرگ‌بودن و گسترده‌بودن فضای دوم شاهد تأثیرات آن بر فرهنگ‌های ملی هستیم. در واقع ما با «همه همسایه‌شدن جهان» مواجه شده‌ایم و این همسایگی باید قاعده‌مند باشد و بر مبنای تبادل موقعیت رعایت حقوق همگان و حفاظت از استقلال فرهنگی ملت‌ها و تعریف حوزه‌های مشترک جهانی تدبیر شود. باید تلاش کنیم فضای دوم را به‌گونه‌ای مدیریت کنیم که موجب چند رگه‌ای‌شدن فرهنگ‌ها در عرصة ملی نشود. با ورود به جهان تحت وب مرزها و محدودیت‌های جغرافیایی کم‌رنگ می‌شود و با یک ارتباطات بدون ویز و بدون محدودیت‌های ملی مواجه می‌شویم. در خاتمه برپایی چنین نشست‌هایی را بسیار مفید و نیاز دنیای امروز در حل مشکلات آن دانست.
سخنران دوم نشست، دکتر ابوذر ابراهیمی ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، ضمن تشکر از دانشکدة مطالعات جهان و دکتر عاملی در برگزاری این همایش، بر ضرورت گفتگوی فرهنگی تأکید ورزید و گفتگویی ساده را عامل تبدیل نفرت و خشم به محبت دانست؛ حتی خداوند نیز در قرآن با شیطان گفتگو کرده است. ایشان هدف از گفتگو را از دو منظر «تأثیرگذاری بر طرف مقابل» یا «تأثیرگذاری نتیجة تعاملات» مطرح کردند که با هم تفاوت بنیادین دارند. هدف نباید ساکت‌کردن طرف مقابل باشد و اینکه وادار به پذیرش حرف خود نماییم. ایشان به نقل از امام غزالی که نخست خدا را از سر خوف پرستش می‌کرد و سپس در نیمة دوم عمر خویش به این باور رسید که خوف صفت خدا نیست و صفت بنده است و یک‌طرفه؛ عبادت باید عاشقانه و محبانه باشد؛ به این نتیجه‌گیری رسید که در شیوة گفتگو باید به دنبال علت بود و نه دلیل و به‌جای اثبات به اغنا روی آورد. در گفتگو باید از گوش به دل رسید و از داشتن به بودن حرکت کرد. همچنین، در گفتمان باید به‌دنبال نقطة اصلی در مشکلات فرهنگی بود. در ادامه به ابزار گفتگو اشاره کرد و به دو زبان قائل شد: یکی زبان علم که چندفهمی ندارد؛ و دیگری زبان معرفت که به تعداد افراد فهم از آن وجود دارد و وارد مباحث هرمنوتیکی می‌شود. به باور ایشان باید به‌دنبال زبان معرفت باشیم و با زبان معرفت گفتمان کنیم. ایشان در ادامه گفتگوها را در رفع خلأ گفتگوها از سر جهالت و تعصب مفید دانست و بیان داشت در گفتگوهای فرهنگی باید از نگاه عینی عبور کرد و به نگاه ذهنی و حقیقی رسید.
سخنران سوم نشست، پروفسور دین شمس‌الدین، مشاور رئیس‌جمهور اندونزی، در شروع سخنرانی خود ضمن تشکر از دکتر مولایی که به شیوایی به زبان مالایی به حاضران خیرمقدم گفتند، از اینکه به شیوایی قادر به تکلم فارسی نیستند ابراز تأسف کردند. ایشان نیز بر تمایز میان زبان علم و زبان معرفت تأکید ورزیدند. همچنین، بر نقش دین در شکل‌گیری فرهنگ و رفع نکات منفی در روند جهانی‌شدن تأکید ورزیدند که بر تمامی جنبه‌های زندگی فردی و اجتماعی افراد تأثیرگذار است. به باور ایشان فرهنگ مجازی مرز بین کشورها را از میان برداشته و در شکل‌گیری دهکدة جهانی میان فرهنگ‌ها نقش جدی دارد. دموکراسی لیبرالیسم و کاپیتالیسم دستاوردهای همین جهانی شدن‌اند. در روند جهانی‌شدن باید مراقب فردگرایی و هویت‌گرایی به‌خصوص در ملل آسیایی بود. جنگ میان دو کره نتیجة همین هویت‌گرایی بوده است. همچنین، در جوامع چند فرهنگی باید احترام و درک متقابل با گفتمان‌ها تقویت شود. به باور ایشان اسلام دین اعتدال، صلح و عشق است.
سخنران چهارم نشست، دکتر محمدرضا مجیدی، دبیرکل مجمع مجالس آسیایی، ضمن تقدیر از ابتکار جمهوری اسلامی ایران در برگزاری این همایش در ایران، چنین گفتمان‌هایی را پیش‌درآمدی بر گفتگوی میان شرق و غرب آسیا نام برد. ملل آسیایی در شرق و غرب و شمال و جنوب این قاره با تنوع فرهنگی، دینی، حکومتی و پارلمانی باید در مسیر شناخت متقابل گام بردارند تا «هویت آسیایی» را به جهان عرضه نمایند. به بیان ایشان امروز صحبت از جادة ابریشم نوین است که در عصر ارتباطات نوین باید بازتعریف شود. ایشان بر همگرایی آسیایی تأکید ورزید که باید در جهان نقش‌آفرین باشد.
سخنران پنجم نشست، دکتر حنفی بن حسین، رئیس دانشکدة هنر و علوم اجتماعی دانشگاه مالزی، دربارة روابط فرهنگی ایران و جنوبشرق آسیا از زمان ایران باستان سخن گفتند. به باور ملل شرق آسیا ایران دارای فرهنگی غنی و مهم‌ترین فرهنگ منطقه است. روابط این ملل در گذشته بیشتر تجاری بوده و از راه روابط تجاری برخی روابط فرهنگی نیز برقرار شده است. به بیان ایشان مبلغان مسلمان در انتقال اسلام به این منطقه نقش مؤثری داشته‌اند. ایشان همچنین بر نقش و اهمیت زبان فارسی، مذهب تشیع و مراسم عاشورای حسینی و فرهنگ فلکلور ایرانی در منطقه اشاره کردند.
سخنران آخر نشست، دکتر فان کوانگ مین، رئیس دانشگاه علوم اجتماعی و علوم انسانی ویتنام، در سخنرانی کوتاه، مفید و پرانرژی خود، ضمن رفع خستگی در حضار، گفتمان را بر دو مقطع زمانی پیش و پس از جنگ سرد تقسیم کرد. گفتمان پیش از جنگ سرد گفتمان جنگ و سلاح بود ولی گفتمان پس از جنگ سرد بر بسط روابط میان ملل تأکید دارد. ایشان بر سهولت گفتمان بعد از جنگ سرد تأکید ورزید. همچنین، ضمن تأکید بر ارزش‌های آسیایی، بر نقش و هویت آسیایی در تعالیم انسانی اشاره کرد.
پس از مراسم افتتاحیه، در عصر همان روز، نشست‌های تخصصی در دو سالن هم‌زمان در دانشکدة مطالعات جهان دنبال شد. در نشست «همگرایی فرهنگی: زمینه‌ای برای مقابله با خشونت و افراطی‌گری» به ریاست دکتر محمدرضا سعیدآبادی، استادیار روابط بین‌الملل دانشکدة مطالعات جهان، هشت سخنران به موضوعات زیر مقالات خود را عرضه کردند:
1. دکتر علی‌اکبر ضیایی، رایزن سابق فرهنگی ایران در مالزی، با عنوان «افراطی‌گری دینی در جنوبشرق آسیا»
2. دکتر محمدرضا سعیدآبادی، استادیار روابط بین‌الملل دانشکدة مطالعات جهان، با عنوان «همگرایی فرهنگی در آسیا: هم‌افزایی برای مقابله با خشونت و افراطی‌گرایی»
3. دکتر ارقم کاسوانجونو، رئیس دانشکدة فلسفة دانشگاه جامادا، اندونزی، با عنوان «افراطی‌گری مشکلی فلسفی»
4. دکتر محمد نواب محمد عثمان، پژوهشگر مؤسسة مطالعات بین‌المللی مؤسسة راجاراتنام، سنگاپور، با عنوان «ریشه‌های اجتماعی افراطی‌گری در مبانی اسلام معتدل»
5. دکتر احمد خلیل نورسلیم، رئیس دانشکدة ادب و علون انسانی دانشگاه محمدیة مالانگ جاوه شرقی، اندونزی، با عنوان «زیبایی هماهنگی در تنوع دینی؛ شرح جامعه‌شناختی هماهنگی مذهبی در اندونزی»
6. دکتر ابوالفضل علمایی‌فر، با عنوان «روابط تاریخی و فرهنگی، سنگ‌بنای کاستن از افراطی‌گری در آسیای میانه و شرق آسیا»
7. دکتر یودیان وحیودی، رئیس دانشگاه سونان کالیجاکا جوجکارتا، اندونزی
8. دکتر احمد فوزی عبدالرحمن، استاد علوم سیاسی دانشگاه علوم مالزی.
نشست هم‌زمان با این نشست، نشست «میراث فرهنگی مشترک میان ایران و کشورهای شرق و جنوبشرق آسیا» به ریاست پروفسور عایشه نور عبدالرحمن، استاد دانشگاه ملی سنگاپور، در تالار حنانة دانشکدة مطالعات جهان برگزار شد. سخنرانان این نشست عبارت بودند از:
1. پروفسور عایشه نور عبدالرحمن، استاد دانشگاه ملی سنگاپور، با عنوان «سنت، منازعه و تغییر: چشم‌اندازهای متناقض بین اسلام و دولت در میان مسلمانان آسیای جنوب‌شرقی»
2. پروفسور زیاد احمد، استاد فلسفه و تمدن، دانشگاه پوترا، مالزی، با عنوان «میراث و گفتمان به سوی تقویت درک فرهنگی میان ایران و آسیای جنوب‌شرقی: فرصت‌ها و چالش‌ها»
3. دکتر محمدعلی ربانی، رئیس مرکز مطالعات بین‌المللی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی؛ و دبیر گفتگوهای فرهنگی، با عنوان «عرفان، پل مشترک فرهنگی ایران و اندونزی»
4. دکتر محمود رضا اسفندیار، استادیار ادیان و عرفان تطبیقی، دانشگاه آزاد اسلامی، و دکتر فائزه رحمان، عضو هیئت علمی بخش مطالعات شبه‌قارة هند، جنوب و جنوبشرق آسیا در دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، با عنوان «تصوف: راهی برای گفتگوی میان‌فرهنگی نگاهی به تعاملات تصوف و ادیان بومی و هندو در مجمع الجزایر اندونزی»
5. دکتر نسرین دستان، استاد مؤسسة مطالعات هنر و تحقیقات علمی، با عنوان «میراث هنری مشترک میان ایران و چین»
6. پروفسور فام کوانگ مین، رئیس دانشگاه علوم اجتماعی و علوم انسانی ویتنام، با عنوان «نگاهی به سیاست ایران و روابط فرهنگی با ویتنام در قرن بیست‌ویکم»
7. دکتر لی چونفانگ، محقق پژوهشگاه تاریخ جهان، آکادمی علوم اجتماعی چین، با عنوان «تعاملات میان تمدن‌های چین و ایران در دوران جهانی‌شدن»
8. دکتر علی گل‌محمدی، استادیار دانشکدة مطالعات جهان، دانشگاه تهران، با عنوان «فروش مقام و منصب در ادو ژاپن و قاجار ایران»
نظر شما