به گزارش ایسنا، جشنواره تئاتر فجر در دوم بهمن ماه با اعلام رسمی حذف نمایش «روز عقیم» به کارگردانی حسین کیانی شروع شد. این نمایش طبق نظر شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای نمایشی به دلیل اینکه نکات اصلاحی را در کار اعمال نکرده بود، مجوز اجرا نگرفت.
مهدی شفیعی مدیرکل هنرهای نمایشی نیز در توضیح این اتفاق بیان کرد، پس از آنکه یک شب مانده به اجرا به همراه دبیر جشنواره و یکی از اعضای شورای نظارت به دیدن نمایش رفته، تصمیم گرفته است که «روز عقیم » به دلیل رعایت نکردن موارد اصلاحی از جشنواره حذف شود.
نکته قابل تامل دراین باره این است که با توجه به مضمون و داستان نمایش «روز عقیم»، شفیعی چند ماه پیش مجوز اجرای همین نمایش را در تماشاخانه «باران» صادر کرده بود و با وجود انتقادات و برخی فشارهایی هم که وجود داشت، آن را در زمان اجرای عمومی توقیف نکرد ولی بنا به دلایلی که توضیح داد دستور حذف آن را از جشنواره صادر کرد؛ دلایلی که به گفته کیانی باید بیشتر و مهم‌تر از آن‌چیزی باشد که تاکنون رسانه‌ای شده است.
کیانی روز گذشته در پاسخ به صحبت‌های شفیعی درباره حذف «روز عقیم» از جشنواره خطاب به او گفت: به راستی به دلیلی که برای کنار گذاشتن نمایش روز عقیم از جدول جشنواره فجر عنوان کرده‌اید باور دارید؟ بعید می‌دانم با صداقت ذاتی که در شما سراغ دارم، این‌گونه باشد و تصور من این است که شما از منظر ملاحظه‌کاری‌های مدیریتی و مصلحت‌بینی‌های مدیرکلی به تبیین علت توقیف نمایش پرداخته‌اید.
اشارات کیانی به برخی صحبت‌های رد و بدل شده میان خودش و مدیرکل هنرهای نمایشی و نیز تاکیدش بر نامه‌ای که به دبیر جشنواره نوشته و شرط حضور در جشنواره را عدم بازبینی و ممیزی تازه عنوان کرده بود، حاکی از این است که احتمالا اتفاقات دیگری پشت پرده رخ داده است.
در این میان سکوت فرهاد مهندس‌پور ـ دبیر سی‌وششمین جشنواره تئاتر فجر ـ که پس از انصراف اولیه کیانی از جشنواره نامه‌ای به او نوشت تا حتما دراین رویداد شرکت کند و در آستانه جشنواره هم در برابر هجمه‌هایی که علیه نمایش «روز عقیم» از سوی برخی جریان‌ها به راه افتاده بود یاداشتی حمایت‌گونه از این نمایش نوشت، بسیار قابل توجه و تامل است.
روز گذشته همچنین واکنش‌هایی نسبت به این اتفاق از سوی برخی تئاتری‌ها در شبکه‌های مجازی اتفاق افتاد، هرچند شاید آن‌طور که انتظار می‌رفت موثر و فراگیر نبود چرا که عده‌ای، نمایش «روز عقیم» کیانی را آنچنان قابل دفاع نمی‌دانند، با این حال عده‌ای هم بدون توجه به کیفیت اثر از ماهیت اتفاق رخ داده انتقاد کردند.
محمد رحمانیان در نوشتاری کوتاه حذف نمایش حسین کیانی را به جامعه تئاتر ایران و نمایشنامه‌نویسان و کارگردانان تسلیت گفت.
افسانه ماهیان نیز در یادداشتی کوتاه که در اختیار ایسنا گذاشت، نوشته است: » تکلیف چیست؟ نظارت چیست؟ ارزشیابی‌ها کدامند؟ تفاوت اجرای عمومی و اجرای جشنواره چیست؟ نیروهای بازدارنده کیستند؟ مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در باب ممیزی آثار چه می‌گوید؟ هنرمندان ما همه قوانین، مصوبات و خطوط قرمز و حساسیت‌ها را از پس دهه‌ها خلق آثارشان می‌شناسند. پس یکبار برای همیشه به صورت شفاف موضع نظارت و ارزشیابی آثار نمایشی را مشخص کنید.
همچنین محمد مساوات هم که با نمایش «این یک پیپ نیست» در جشنواره تئاتر فجر حضور دارد درنامه‌ای به دبیر جشنواره نوشت: «به عنوان سرپرست گروه تئاتر رادیکال 14 و نویسنده و کارگردان نمایش «این یک پیپ نیست» در پس اتفاق نابخردانه توقیف نمایش روز عقیم نوشته و کارگردانی اقای حسن کیانی به طور رسمی از حضور در بخش مسابقه بین‌الملل جشنواره و داوری نمایش «این یک پیپ نیست» انصراف نمی‌دهم.»
تمام این اتفاقات در حالی است که عصر روز گذشته وقتی سید عباس صالحی ـ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ برای تماشای یکی از نمایش‌های جشنواره به تئاتر شهر رفت و پس از آن در جمع خبرنگاران حضور یافت اصلا دراین‌باره مورد سوال قرار نگرفت و به جایش بیشتر درباره هجمه‌هایی که علیه تئاتر شدت گرفته، پاسخگو بود.
صالحی با بیان اینکه خوش‌بینانه نگاه می‌کند، گفت: فکر نمی‌کنم این اتفاقات به‌گونه‌ای باشد که فضا را به فضای تهدید تبدیل کند و اصلا همین که من به همراه خانواده‌ام که سنتی هم هستند، به دیدن تئاتر می‌روم نشان می‌دهد که تئاتر خوب کم نیست .
البته در کنار تمام آنچه گفته شد عده‌ای هم هستند که انگار به دنبال تسویه حساب‌اند؛ یعنی در شرایطی که تا همین چند ماه پیش از مدیران تئاتری کشور بودند و در برپایی جشنواره سال گذشته هم نقش مهمی داشتند، در همین دو سه شب گذشته واکنش‌هایی متفاوتی از خود بروز داده‌اند؛ یکبار به دبیر جشنواره و تصمیات او با ادبیات و لحنی عجیب انتقاد یا شاید بتوان گفت حمله می‌کنند و یک بار هم به دلیل تصمیمی که از سوی مدیرکل هنرهای نمایشی گرفته شده، دبیر را تشویق به استعفا می‌کنند.
با این حال آنچه انتظار می‌رود آن است که با توجه به تاکید مدیران فعلی تئاتر و شورای ارزشیابی و نظارت بر تعامل با هنرمندان، از مجوزهای صادر شده برای اجرا به طور کامل صیانت و حمایت شود.
روز پنجم جشنواره اگرچه بیشتر با همین حاشیه‌ها درگیر بود اما در بخش اجراهای صحنه‌ای و خیابانی با بیشتر شدن تعداد مخاطبان خود پایان یافت و نمایَشهای خارجی همچنان از علاقه‌مندان بیشتری برخوردار است.
در کنار نمایش‌های خارجی، آثار دیگری هم به صحنه رفتند که به اندازه خود قابل توجه بودند؛ از آن جمله به نمایش «دریازدگی» از استان البرز که میزبان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم شد می‌توان اشاره کرد که کارگردانش (مسعود بیگلریان) ایده خوبی را برای نمایش خود انتخاب کرده بود.
در این نمایش زوج جوان عاشقی تصمیم می‌گیرند به ازای سال‌های طولانی کنار هم زندگی کردن هیچ نوع ارتباطی با یکدیگر نداشته باشند و در یک خانه از خطی مرزی مابین خود عبور نکنند چرا که در شهرشان افسانه‌ای است که اگر از ان مرز عبور کنند 50 سال از عمرشان کم می‌شود، اما بعد از سال‌ها راز اصلی را متوجه می‌شوند.
این نمایش عاشقانه تا حدود زیادی رضایت تماشاگران خود را در سالن قشقایی به دست آورد و سید عباس صالحی نیز پس از تماشای آن در حساب توییتری خود نوشت: «تئاتر «دریازدگی» را دیدم. کاری از جوانان کرج با مضمون خانواده، عشق و زمان. از عشق می‌توان روایت ناب و طاهر داشت به دور از ابتذال و با جذابیت. فردوسی و نظامی این راه را رفته‌اند. این نسل، راه بزرگان را می‌پوید.»
از دیگر کارهای به صحنه رفته به «پایان بازی» به کارگردانی و بازنویسی افشین زمانی که بر اساس یک نمایشنامه خارجی به نویسندگی فردریش دورنمات است، در بخش مسابقه تئاتر ایران می‌توان اشاره کرد.
این نمایش در ۸۰ دقیقه، با زمینه‌ای کمدی و موزیکال آخرین روز حکمرانی پادشاهی را نشان می‌دهد که منتظر سقوط و انقراض حکومتش است و به عمد برای نجات آن هیچ‌کاری نمی‌کند. «پایان بازی» با دو اجرا در ساعت ۱۶ و ۱۹ در پنجمین روز از جشنواره با حدود نیم ساعت تاخیر به دلیل مشکل نور صحنه در اولین اجرای خود در تماشاخانه سنگلج روی صحنه رفت.
همچنین نمایش «جزا» به کارگردانی مهربان علی‌اکبر زاده بود از کشور آذربایجان هم یکی دیگر از نمایش‌های اجرا شده در دوم بهمن‌ماه بود که به زبان ترکی و در تالار سایه تئاتر شهر پس ازچهار اجرا در طول جشنواره به کار خود پایان داد.
تنها بازیگر این نمایش زنی بود که در لحظه مرگ خود به روایت آنچه در زندگی او گذشته است می‌پردازد و از خیانت به همسرش و حس مادری‌اش صحبت می‌کند. وجود تابوتی مشکی و متحرک در صحنه که خود به خود و به صورت کنترلی حرکت می‌کرد از نکات جالب این نمایش بود.
«جزا» که همانند «پایان بازی» بروشور نداشت، به زبان ترکی اجرا شد، ترجمه فارسی داشت و در بین تماشاچیان چند مخاطب خارجی هم حضور داشتند اما ترجمه انگلیسی برای این مخاطبان در نظر نگرفته بودند.
نظر شما