عراق؛ پل ارتباط

 از نقطه نظر حیدر العبادی، نخست وزیر عراق، 3 سال حضور داعش در کشورش به‌ویژه در مناطق سنی نشین آن کشور بیش از 100 میلیارد دلار خسارت بر جای گذاشته است.

نابودی زیرساخت‌ها از جمله نیروگاه‌ها و شبکه‌های انتقال برق، تأسیسات تصفیه و خطوط انتقال آب، پالایشگاه‌های نفت، بیمارستان‌ها، فرودگاه‌ها، مدارس، راه‌ها و حمل‌و‌نقل عمومی و حجم گسترده‌ای از مناطق مسکونی تنها بخشی از خسارت‌های حضور داعش در عراق است که نیاز به بازسازی دارند.

این حجم از ویرانی، زمانی ابعاد گسترده‌تری می‌یابد که تأکید شود حیات سیاسی عراق در 4دهه گذشته از زمان صدام حسین تا پیروزی بر داعش با جنگ و تحریم‌های بین‌المللی همراه بوده است. لذا با توجه به حجم ویرانی‌ها، خسارات و عقب‌ماندگی‌های اقتصادی بر جای مانده در عراق و تأکید نخست‌وزیر آن کشور مبنی بر عدم توانایی عراق در بازسازی مناطق و مراکز آسیب‌دیده،

حضور کشورهای دیگر جهت مشارکت در بازسازی آن کشور در اشکال و فرمول‌های مختلف اقتصادی از اهمیت بسزایی برخوردار می‌شود. در همین باره ذکر چند نکته اهمیت دارد. آنچه مشارکت ایران در بازسازی عراق و تقویت روابط دوجانبه اقتصادی با آن کشور را از اهمیت برخوردار می‌کند به‌نحو موجز در محورهای ذیل قابل احصا خواهد بود:

الف) برخورداری از مرز مشترک زمینی و آبی از استان آذربایجان غربی در شمال غرب تا آب‌های خلیج‌فارس در جنوب. عراق تنها کشور عربی است که با ایران دارای مرز مشترک زمینی و آبی است.

ب) تاریخ روابط ایران و عراق در طول قرن‌های متمادی مشخصا چه در زمانی که عراق بخشی از امپراطوری عثمانی بوده است و چه در دورانی که از استقلال برخوردار شد شاهد تعاملات گسترده فرهنگی و اجتماعی میان مردم 2کشور بوده است. در واقع، عشق به اهل‌بیت(ع) از مهم‌ترین حلقه‌های وصل میان 2کشور است. لذا با وجود 8سال جنگی که صدام و نظام بعث به کشورمان تحمیل کرد اما علقه تعاملات میان دو ملت که اوج و تجلی آن را می‌توان در ایام اربعین حسینی مشاهده کرد همواره استحکام یافته است.

ج) اختصاص 30درصد از گردشگران خارجی که از ایران دیدار می‌کنند به عراق، اختصاص حدود 20درصد از واردات عراق از ایران، عراق نخستین مقصد صادرات خدمات فنی و مهندسی کشورمان پیش از ورود داعش به آن کشور، ترانزیت نفت عراق از ایران، صادرات گاز ایران به عراق از طریق 2خط لوله انتقال گاز، اتصال شبکه خطوط انتقال نیرو میان 2کشور و صدور برق ایران به عراق و رتبه دوم کشورمان در تعاملات اقتصادی عراق از اهم دلایل منحصر به فرد بودن عراق در اقتصاد و تجارت خارجی ایران است.

لذا جایگاه ممتاز عراق در اقتصاد ایران در کنار تجربه گرانسنگ کشورمان دربازسازی مناطق جنگی، مناطق آسیب‌دیده از زلزله و بلایای طبیعی، تجربه حضور در بازسازی برخی از کشورهای منطقه و همچنین نیاز روزافزون ایران به افزایش صدور خدمات فنی مهندسی با توجه به کثرت نیروی متخصص در حوزه‌های مختلف و نیاز کشور به افزایش صادرات به‌ویژه در حوزه غیرنفتی از اهم دلایل منحصربه‌فرد بودن عراق در اقتصاد و تجارت خارجی ایران است که حضور یادشده و لزوم گسترش آن از ابعاد مختلف به‌ویژه از نقطه نظر امنیتی، سیاسی و مذهبی بسیار حائز اهمیت است.

با توجه به آمارهای رسمی، ایران در سال1395 بیش از 6میلیارد و 111میلیون دلار صادرات غیرنفتی به عراق داشته است که با احتساب صادرات گاز، برق، ورود گردشگران اعم از توریسم زیارتی و توریسم درمانی و ترانزیت کالا به بیش از 12میلیارد دلار می‌رسد و در 9ماهه نخست سال1396 صادرات غیرنفتی 4میلیارد و 628میلیون دلار بوده است. 2کشور تاکنون با برگزاری 3دور کمیسیون عالی مشترک موفق به تنظیم روابط اقتصادی شده‌اند. با توجه به کمک‌های ایران به مردم عراق در مقابل تروریسم و داعش، زمینه‌های فرهنگی، مردمی و دولتی برای گسترش روابط اقتصادی میان 2کشور بیش از پیش فراهم شده است.

لذا انتظار این است که شرکت‌های قدرتمند ایران از فرصت استفاده کنند و با حضور قوی در عراق به تحکیم روابط 2کشور همسایه کمک کنند. بدون شک خالی کردن این صحنه موجب می‌شود کشورهایی که از دوستی 2کشور نگران هستند جای خالی شرکت‌های ایرانی را پر کنند. بیان این نکته ضروری است که با توجه به سیاست‌های اقتصادی عراق، تولید کالاهای مشترک از سوی 2کشور موجب دریافت تسهیلات صادراتی از عراق می‌شود.