گوزن زرد ایرانی از گونه‌های مهم و منحصر به فرد در دنیا است که هم اکنون در خطر انقراض قرار دارد خطری که اگر چاره‌اندیشی نشود تبدیل به فاجعه زیست محیطی خواهد شد.
به گزارش مهر، گوزن زرد ایرانی از جمله گونه‌های بسیار مهم در دنیا به شمار می‌رود که این روزها حال و روز خوبی ندارد به طوری که هم اکنون طبق قوانین جزو گونه‌های در خطر انقراض و طبق لیست ارائه شده از طرف اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت که به لیست سرخ معروف است در رده EN یعنی در معرض خطر محسوب می‌شود.
گوزن زرد ایرانی به همراه شوکا کوچک‌ترین گوزن ایرانی و مرال گوزن قرمز جزو سه گونه گوزن‌هایی محسوب می‌شوند که در ایران زیست می‌کنند ولی به دلیل ترکیب رنگ و خال‌های روی بدن گوزن زرد ایرانی به عنوان زیباترین گوزن در بین گوزن‌های ایرانی و حتی دنیا معروف است.
جنس نر این گونه باارزش دارای شاخ بوده که بسیار محکم، تو پر و استخوانی است ولی هر ساله در اواخر زمستان شاخ‌ها به تدریج می‌شکند و بلافاصله شاخ جدید از محل قبلی رشد می‌کند با این تفاوت که شاخ جدید کمی بزرگ‌تر و یک شاخک نیز اضافه کرد به طوری که از روی شاخک‌های گوزن زرد سن قابل تشخیص است.
- جزیره اشک مهم‌ترین زیستگاه گوزن زرد ایرانی
در سال‌های دهه ۶۰ به منظور جلوگیری از انقراض این گونه باارزش تعدادی از آن به جزیره اشک دریاچه ارومیه منتقل شد، جزیره اشک در پارک ملی دریاچه ارومیه به مساحت دو هزار و ۵۰۰ هکتار به عنوان دومین جزیره بزرگ دریاچه محسوب می‌شود و دارای پوشش گیاهی غنی است که شرایط زیستی مناسبی برای گونه گوزن زرد دارد.
شرایط زیستی مناسب امنیت غذایی و جانی، عدم وجود بیماری‌های کشنده و دشمن‌های طبیعی در جزیزه اشک باعث شد این جزیره در حال حاضر به عنوان بهترین و مطمئن‌ترین و حتی بزرگ‌ترین زیستگاه گوزن زرد ایرانی در کشور و حتی دنیا تلقی گردد به طوری که جمعیت گونه طی سال‌های قبلی به بیش از ۳۰۰ راس افزایش یافته و تعدادی از گوزن‌های مزبور نیز در جزیره اشک زنده‌گیری و به سایر زیستگاه‌های مستعد در کشور از جمله زیستگاه اصلی آن یعنی جنگل‌های اطراف رودخانه دز معرفی شدند.
در حال حاضر و برابر آخرین سرشماری صورت گرفته در اسفند ماه سال ۹۴ تعداد این گونه در جزیره اشک ۱۶۶ راس برآورد شده است و اقدامات حفاظتی از این گونه باارزش همچنان ادامه دارد.
رئیس اداره حیات وحش محیط زیست آذربایجان غربی در خصوص آخرین وضعیت گوزن زرد ایرانی وسعت جزیره اشک دریاچه ارومیه را دو هزار و ۵۰۰ هکتار عنوان کرد و افزود: هم اکنون گوزن زرد ایرانی به این زیستگاه عادت کرده و جزیره اشک نیز به بهترین زیستگاه این گونه با ارزش تبدیل شده است.
امید یوسفی با اشاره به بحران زیست محیطی دریاچه ارومیه و تاثیر آن بر زندگی گوزن زرد ایرانی گفت: با بحران دریاچه ارومیه تأمین بخشی از مایحتاج اولیه این گونه از جمله علوفه و آب با مشکل مواجه شد.
وی اضافه کرد: محیط زیست استان برای تأمین این نیاز اقدام به احداث آبخشور و آب انبارهای لازم برای ذخیره‌سازی آب مورد نیاز گوزن زرد ایرانی کرده و در مواقع ضروری نیز برای تأمین علوفه مورد نیاز از طریق هلی‌کوپتر اقدام کرده است.
یوسفی با اشاره به ادامه بحران زیست محیطی دریاچه ارومیه افزود: با کم شدن میزان آب دریاچه ارومیه در حال حاضر شاهد متصل شدن جزایر دریاچه به هم هستیم که این امر موجب شده تعدادی گوزن زرد ایرانی به جریزه کبودان رفته و نیز قوچ و میش نیز به جزیره اشک بیایند.
- پایش مستمر روند زندگی گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک
رئیس اداره حیات وحش محیط زیست آذربایجان غربی با اشاره به پایش مستمر روند زندگی گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک ادامه داد: هر چند در سال‌های اخیر به دنبال بروز خشکسالی و عوامل دیگر شرایط زیستی در داخل دریاچه ارومیه مطلوبیت سال‌های گذشته را ندارد ولی با انجام یک سری اقدامات از طرف اداره کل محیط زیست از قبیل افزایش آب انبارها و آبشخورها انتقال آب شرب برای ادامه حیات وحش نصب دوربین‌های مدار بسته جهت پایش رفتار گونه انتقال علوفه و غیره سعی شده است تا شرایط زیستی مناسب در جزیزه اشک برای گوزن زرد ایرانی حفظ شود.
تدوین برنامه ملی عمل گوزن زرد ایرانی انجام و به ادارات محیط زیست و استانداران استان‌های مرتبط ابلاغ شده استیوسفی با بیان این که جزیره اشک دریاچه ارومیه به اعتقاد کارشناسان بین‌المللی و ملی یکی از زیستگاه‌های مناسب حیات گوزن زرد ایرانی در دنیاست عنوان کرد: هم اکنون وضعیت این گونه جانوری به دلیل اقدامات زیست محیطی استان در شرایط مناسبی قرار دارد.
وی با اشاره به تدوین برنامه مدیریت گوزن زرد ایرانی عنوان کرد: برای خروج این گونه شاخص از لیست گونه‌های در معرض انقراض این برنامه تدوین شده و مراحل نهایی را طی می‌کند و بر اساس این برنامه اقدامات حفاظتی و نیز ازدیاد جمعیت آن در کنار فراهم کردن شرایط حیات مناسب در دستور کار ویژه قرار می‌گیرد.
یوسفی تخریب زیستگاه از طریق تبدیل مراتع به اراضی دیم، چرای بی‌رویه دام و خارج از ظرفیت تعریف شده در مراتع استان، توسعه در بخش‌های صنعتی، کشاورزی، خدماتی و ... بدون ضوابط و معیارهای زیست محیطی، شکار و صید بی‌رویه و یا غیرمجاز و تغییرات محسوس اقلیمی را از مهم‌ترین چالش های پیش روی حیات وحش استان عنوان کرد.
- برنامه ملی عمل گوزن زرد ایرانی ابلاغ شد
رئیس اداره حیات وحش محیط زیست آذربایجان غربی با بیان این که برنامه ملی عمل گوزن زرد ایرانی هم اکنون به ادارات محیط زیست و نیز استانداران استان‌های مرتبط ابلاغ شده است گفت: هدف اصلی این برنامه کاهش تهدیدات زیست گونه، افزایش شرایط مطلوب از زیستگاه‌های گونه، حذف زیستگاه‌های نامطلوب و غیرقابل اصلاح و نهایتا افزایش جمعیت گونه در یک دوره چند ساله است.
یوسفی با تاکید بر تخصیص اعتبارات مورد نیاز برای اجرای کامل برنامه ملی عمل گوزن زرد ایرانی اضافه کرد: اجرای کامل نیازمند تخصیص اعتبارات کافی از منابع ملی و استانی است.
پارک ملی دریاچه ارومیه شامل ۱۰۲ جزیره بزرگ و کوچک که مهم‌ترین آن‌ها جزیره کبودان یا قویون داغی به مساحت ۳۱۲۵ هکتار و زیستگاه قوچ و میش ارمنی و جزیره اشک به مساحت ۲۵۷۰ هکتار زیستگاه اصلی گوزن زرد ایرانی است.
وی با بیان این که هم اکنون ۵۰ درصد از تعداد گوزن زرد ایرانی کشور در ارومیه و در جزیره اشک دریاچه ارومیه زندگی می‌کند ادامه داد: به دلیل انتقال علوفه، ایجاد آب انبار، راه‌اندازی پاسگاه محیط بانی در جزیره اشک این گونه جانوری در شرایط مساعدی زندگی می‌کند.
نظر شما