علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی شهر کتاب، در آغاز این نشست به پیشینه‌ی ارتباطی ایران و ترکیه اشاره کرد و گفت: فرهنگ ایرانی در آسیای صغیر ریشه‌های کهنی دارد. با فروریختن دیوار روم مسیحی، سیل مهاجران ایرانی نیز همراه سپاه سلاجقه به آسیای صغیر جاری شد. آسیای صغیر یک محیط چندفرهنگی است. زبان فارسی در هفتصد سال گذشته در این دیار رواج داشته و شاعران و عارفان فارسی‌گوی بسیاری در آسیای صغیر زیسته‌اند.
محمدخانی با اشاره به اینکه در صد سال گذشته ایران‌شناسی و زبان فارسی در شکلی جدید در ترکیه مورد توجه قرار گرفته یادآور شد: امروز در دانشگاه‌های استانبول، آنکارا، ارزروم، سلجوق و کیرک‌قلعه رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی تدریس می‌شود و چهره‌هایی چون قیرلانغیچ، تمیزال، گوزل‌یوز، اسماعیل‌اوغلو، چیچکلر و کانار در این دانشگاه‌ها تدریس می‌کنند.
کاآن دیلک، رئیس انجمن ایران‌شناسی ترکیه، در ابتدای سخنانش گفت: ایران‌شناسی در ترکیه یک مسأله نو و در حال شکل‌گیری است. ریشه‌های ایران‌شناسی ترکیه را باید در تاریخ روابط فرهنگی و ادبی و در تاریخ زبان فارسی در آسیای صغیر جست‌وجو کرد و برنامه‌های توسعه ایران‌شناسی را هم باید در چارچوب بررسی این روابط دید. فعالیت‌ها و اقدامات علمی و پژوهشی در رابطه با ایران‌شناسی ترکیه، در عین حال زمینه‌ای بسیار مناسب برای گفت‌وگوی فرهنگی بین ایران و ترکیه است.
مدیر انتشارات «ایرانیات» در ترکیه به چشم‌اندازهای مطالعات ایران‌شناسی در ترکیه اشاره کرد و افزود: در زمینه ایران‌شناسی، به‌خصوص در موضوع تاثیر زبان‌های ایرانی در زبان‌هایی که در جغرافیای ترکیه به آنها تکلم می‌شود، پژوهشگران ایرانی و ترکیه‌ای می‌توانند همکاری‌های بسیاری داشته باشند. این موضوع زمینه‌ای است برای تبادل نظر و انجام کارهای مشترک. در زمینه تاریخ و روابط ایران و ترکیه هم طرفین می‌توانند به تبادل اسناد و منابع تاریخی ازجمله میکروفیش و میکروفیلم‌های نسخ خطی بپردازند. در این خصوص نیاز داریم که به فهرست نسخ خطی یکدیگر دسترسی داشته باشیم.
دیلک در ادامه به سایر زمینه‌های همکاری‌های متقابل پرداخت و تصریح کرد: در عرصه باستان‌شناسی متخصصان ایرانی می‌توانند با انجام مامویت‌های علمی به ترکیه بیایند و بر روی کتیبه‌های ایرانی یافته شده در جغرافیای ترکیه با باستان‌شناسان ترکیه‌ای همکاری کنند. در زمینه ادبیات فارسی هم می‌توان به جست‌وجو و بررسی نسخه‌های تازه پرداخت. در عرصه فرهنگ‌شناسی محققان ایرانی و ترک باید به تاثیر متقابل ملت‌ها به فرهنگ و ادب یکدیگر توجه کنند. برای نمونه می‌توان به آداب ویژه نوروز و آلات مشابه موسیقی اشاره کرد. انجام این کارها نیازمند همکاری‌های تنگاتنگ و متمادی محافل علمی و دانشگاهی دو کشور است. در راستای این تحقیقات باید همایش‌ها و میزگردهای علمی برای تبادل اطلاعات و تجربه انجام شود.
وی به موضوع آموزش زبان نیز پرداخت و گفت: در زمینه آموزش زبان فارسی طرفین باید برای تدوین روش‌های جدیدتر و بهتر آموزش زبان فارسی در ترکیه همکاری‌های نزدیک و هماهنگی‌های پی‌درپی داشته باشند. در این عرصه می‌توان به تدوین کتاب‌های آموزشی و کمکآموزشی با توجه به خصوصیات زبان‌شناختی ساکنان ترکیه اشاره کرد.
مدیر مسئول مجله «ایرانیات» به آسیب‌شناسی زبان فارسی و مطالعات ایران‌شناسی در ترکیه نیز پرداخت و یادآور شد: آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌ها با واسطه زبان ترکی انجام می‌گیرد که این وضعیت ناشی از مسلط نبودن استادان به زبان فارسی است. مساله دیگر عدم استفاده از منابع معتبر آموزشی و کمکآموزشی ادبیات فارسی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی و استفاده استادان به جای کتاب‌های معتبر، از جزوه‌های خود است. همچنین کرسی‌های زبان فارسی به تجهیزات سمعی و بصری و منابع جدید دسترسی ندارند. فقدان نظام ارزشیابی هماهنگ در فرآیند آموزش و سنجش مهارت‌های دانشجویان فارسی‌زبان هم از دیگر مشکلات ما است. موضوع دیگر توجه نکردن دانشگاه‌ها به طور مناسب به مکالمه است. دانشجویان زبان را با تکیه بر متن‌ها می‌‌آموزند و در گفت‌وگو ضعیف می‌مانند. باید یادآور شوم کتاب‌های تهیه شده برای زبان‌‌آموزی با نیازهای فارسی‌آموزان ترک هماهنگ نیست. تکیه بر متون کهن و عدم توجه به ادبیات معاصر ایران هم یکی دیگر از آسیب‌های ساختار آموزشی ما است.
دیلک همچنین به عدم توجه مراکز علمی و پژوهشی ایران به مراکز ایران‌شناسی ترکیه هم اشاره کرد و خواستار توجه بیشتر ایران به این مراکز شد.
او در بخشی دیگر از سخنان خود به تاریخچه مطالعات ایران‌شناسی در ترکیه اشاره کرد و گفت: پس از تشکیل جمهوری در ترکیه تا فروپاشی شوروی، ما در ترکیه مرکز یا مؤسسه‌ای علمی ـ پژوهشی که در آن به جز تدریس زبان فارسی، ایران‌شناسی هم مورد توجه قرار بگیرد، نداشتیم. علاقه‌مندان به ایران‌شناسی سال‌ها ناچار بودند برای پیگری علائق‌شان ترکیه را ترک کنند. امروز در شش دانشگاه ترکیه رشته زبان و ادبیات فارسی برای هفتصد تا هشتصد دانشجو تدریس می‌شود و در ۲۰ دانشگاه دیگر نیز فارسی به عنوان درس اختیاری ارائه می‌شود و ۸۰۰ نفر در این درس اختیاری شرکت می‌کنند.
رئیس انجمن ایران‌شناسی ترکیه در ادامه گفت: انجمن ایران‌شناسی در سال ۱۳۹۴ تاسیس شد. کلاس‌های آموزش زبان فارسی در سه سطح تعریف شده است. همچنین در این دوره کلاس‌های آمادگی آزمون زبان فارسی برای علاقه‌مندان و کارکنان نهادهای دولتی ترکیه برگزار می‌شود. این دوره‌ها سه ماهه و در قالب دو ترم و سه سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته و به صورت سه روز در طول هفته برگزار می‌شود. علاوه بر دوره‌های آموزشی، این مرکز دوره‌هایی را نیز با عناوین آموزشی ـ فرهنگی در برنامه دارد و تا کنون چندین دوره را برگزار کرده است که از آن میان می‌توان به کارگاه آموزش فنون و اصول مترجمی زبان و ادبیات فارسی، کارگاه شعر و ادب فارسی، کارگاه فیلم ایرانی و نیز سلسله نشست‌های ادبی با هدف معرفی مشاهیر ادبی ایران اشاره کرد.
دیلک در پایان به ترجمه شاهکارهای ادب فارسی به زبان ترکی اشاره و تصریح کرد: این شاهکارها مکرر به زبان ترکی ترجمه شده‌اند و در شکل‌گیری بنیاد فرهنگ ترکی نقش مهمی داشته‌اند. به طور مثال شاهنامه فردوسی اثری است که در فرهنگ ترکی مقام والایی داشته است. این کتاب نه‌تنها در ادبیات کلاسیک ترکی که در بین مردم نیز اثر فراوانی داشته است. در مجالس ما شاهنامه خوانده می‌شد و قاریان شاهنامه را «شاهنامه‌خوان» می‌نامیدند. این شاهکار چند بار به ترکی ترجمه شده است. کلیله و دمنه هم در ادبیات ترکی جایگاه والایی دارد و چند بار ترجمه شده است. قابوس‌نامه پنج بار به ترکی ترجمه شده و آثار شیخ سعدی هم تاثیرات عمیقی بر ادبیات ترکی گذاشته شده است. کتاب گلستان کتاب درسی مدرسه‌های عثمانی بود و ترجمه‌های متعددی از این گلستان و بوستان سعدی ارائه شده است.
نظر شما