روکم‌کنی‌های چشماغی‌ها و کله‌کفگیری‌ها

نیلوفر شهسواریان: داستان از چه قرار است؟ «دستور‌العمل گیج‌بازی» مجموعه‌ا‌ی چهار جلدی است که شخصیت‌های اصلی‌اش دو طایفه به نام‌های چشماغی‌ها و کله‌کفگیری‌ها هستند.

اين دو طايفه مدام با يک‌ديگر لج‌بازي و روکم‌کني‌ دارند. چشماغي‌ها چشمشان در دماغشان است و کله‌کفگيري‌ها شبيه نان بربري‌اند. در کتاب اول اين مجموعه «به كيلكاها رحم كنيد»، دو طايفه براي عرضه‌ي کنسرو کيلکا در رقابت با هم، حيات اين ماهي‌ها را به خطر مي‌اندازند.

در کتاب دوم، «آبي بسازيم آبستان»، دعوا بر سر فروش آفتابه‌اي است که بتواند مردم را به مصرف بيش‌تر آب تشويق کند و بيش‌ترين سود را براي خودشان داشته باشد؛ همين مسئله باعث بحران‌هاي جدي مي‌شود.

در كتاب سوم «مصيبتي به نام دود»، براي از بين بردن حشره‌هاي به‌وجود آمده از خشک‌شدن درياها، کله‌کفگيري‌ها حشره‌کش توليد مي‌کنند و چشماغي‌ها هم براي عقب نماندن از آن‌ها، آفتابه‌ي يک‌بار‌مصرف! در جلد آخر «شهري كه ديگر شهر نبود» هم رئيس دو طايفه با هم دستورالعملي براي برخورد مناسب با طبيعت مي‌نويسند.

چرا بخوانيم؟ چرا نخوانيم؟

نخست اين‌كه، با خواندن اين مجموعه، علاوه بر اين‌که داستاني طنز را دنبال مي‌کنيم، با محيط‌زيست و كارهايي آشنا مي‌شويم که باعث ايجاد مشکلات گوناگون در حيات انسان و ديگر موجودات مي‌شود.

دوم اين‌كه، ريتم داستان کند نيست و مخاطب را با خودش همراه مي‌کند. لحن داستان هم طنزگونه است و نويسنده توانسته در تمام جلدها يک‌دستي لحن را حفظ کند.

سوم اين‌كه، ماجراهاي «دستورالعمل گيج‌بازي» در واقعيت هم وجود دارند؛ مانند سدسازي‌هاي مضر، اما در اين مجموعه به شکل داستان‌هايي هيجان‌انگيز با شخصيت‌هايي که پيش از اين در هيچ داستاني آن‌ها را نديده‌ايم، روايت مي‌شود.

چهارم اين‌كه، اين مجموعه ارتباط اقتصاد، سياست و اجتماع را با محيط‌زيست نشان مي‌دهد. مثلاً اين‌که بعضي كارهاي سودآور و کوتاه‌مدت بر حفاظت از محيط‌زيست اولويت پيدا مي‌کند، اما به سختي مي‌توان آسيب‌هاي ناشي از آن‌ را ترميم کرد.

در آخر هم اين‌كه شايد وجود شخصيت‌هاي زيادي كه فقط خراب‌كاري مي‌كنند، باعث شود جاي خالي يك قهرمان را در دل داستان‌ها بيش‌تر حس كنيم، قهرماني که بتواند مشکلات را حل و دعواي دو طايفه را تمام کند. اما نويسنده براي اين مسئله هم از قبل فكر كرده است.

اگرچه در جلد اول و دوم خبري از قهرمان نيست، در جلد سوم و چهارم سر و کله‌ي سلطان ملخ پيدا مي‌شود که با وجود کوچکي‌اش مي‌خواهد قهرمان باشد و نقش تأثيرگذاري هم در داستان دارد.

ويژگي مجموعه

اين مجموعه تقديرشده‌ي جايزه‌ي محيط‌زيستي سپيدار است. هم‌چنين انتشارات فني ايران سعي کرده با تهيه‌ي كاغذ كتاب‌هايش از جنگل‌هاي صنعتي پايدار، کم‌ترين آسيب را به محيط‌زيست برساند.