این طرح در شرایطی ارائه شده که هنوز بسیاری از جوایز صادراتی معوق سال‌های گذشته صادرکنندگان با مشکل تأمین اعتبار مواجه و پرداخت نشده است. با علینقی خاموشی رئیس سابق اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران گفت‌وگو کرده‌ایم.
- پرداخت سهام شرکت‌های دولتی به جای جوایز صادراتی صادرکنندگان تا چه حد قادر به تحقق اهداف پرداخت این جوایز خواهد بود؟
پرداخت سهام شرکت‌های دولتی به جای جوایز صادراتی تأثیر چندانی در بهبود شیوه پرداخت و اثر گذاری پرداخت جوایز صادراتی به صادرکنندگان نخواهد داشت. در واقع اعمال این شیوه پرداخت جوایز صادراتی اقدامی بیهوده محسوب می‌شود.
این سهام قابل نقد کردن نیست چرا که اگر این امکان میسر بود، اکنون مشتریان بسیاری برای سهام مذکور وجود داشته و دولت ناگزیر به اتخاذ چنین روش‌هایی در واگذاری سهام شرکت‌های دولتی نبود.
مشکل اصلی صادرکنندگان، تأمین نقدینگی مورد نیاز برای صادرات کالا و خدمات بوده و پرداخت جوایز صادراتی نیز در این چارچوب و برای تشویق صادرکنندگان به صادرات بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
با وجود این به‌نظر نمی‌رسد این شیوه قادر به تحقق اهداف پیش‌بینی شده برای پرداخت این جوایز باشد و واگذاری سهام شرکت‌های دولتی بتواند مشکلات کنونی صادرکنندگان را مرتفع کند؛ چرا که صادرات نیازمند نقدینگی است و به این شکل نمی‌توان نیاز صادرکنندگان به نقدینگی را بر طرف کرد.
با این روند، سهام شرکت‌های دولتی در ظاهر نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای پرداخت جوایز صادراتی باشد. در این شیوه پرداخت جوایز صادراتی، صادرکنندگان به شکل سهامداران جزء وارد مجامع این شرکت‌ها شده و قدرت تصمیم‌گیری چندانی در زمینه سهام شرکت‌های مذکور نخواهند داشت.
مگر آن که سهام به تعداد خیلی زیادی در چارچوب جوایز صادراتی به صادرکنندگان پرداخت شده و آنها قادر به تصمیم‌گیری برای واگذاری سهام و حتی تأمین نقدینگی مورد نیاز خود از این طریق باشند.
- آیا این شیوه واگذاری سهام شرکت‌های دولتی راهکاری برای خصوصیسازی این شرکت‌ها محسوب می‌شود؟
گرچه در نظر است تا سهام این شرکت‌ها به جای مطالبات صادرکنندگان از محل جوایز صادراتی واگذار شود با وجود این پس از انتقال مالکیت این شرکت‌ها به بخش غیردولتی در واقع نوعی خصوصیسازی صورت گرفته‌است؛ چرا که مالکیت این شرکت‌ها به بخش غیردولتی منتقل شده‌است.
حال‌این که این شیوه خصوصیسازی تا چه حد با اهداف پیش‌بینی شده برای واگذاری سهام شرکت‌های دولتی همخوانی دارد، موضوع دیگری است.
- شیوه کنونی پرداخت جوایز صادراتی تا چه حد قادر به تشویق صادرکنندگان و تحقق جهش صادراتی بوده است؟
پرداخت جوایز صادراتی به شکلی که صادر کنندگان، با گذشت چند سال این جوایز را دریافت کنند، کمک مؤثری برای تشویق صادرکنندگان نخواهد بود.
بهترین شیوه پرداخت جوایز صادراتی آن است که صادرکنندگان بلافاصله پس از ارائه ارز صادراتی به بانک، این جوایز را دریافت کنند.
درصورتی که شیوه کنونی پرداخت جوایز صادراتی قادر به رفع مشکلات صادرکنندگان بود این امر تا کنون تأثیر مطلوبی بر گسترش روند صادرات کالاهای غیر‌نفتی داشت که این گونه به‌نظر نمی‌رسد و دست‌اندرکاران امر صادرات نیز به این موضوع معترف هستند.
