...باید مروری به حوادث 4 سال اخیر در این کشور داشت. در نوامبر سال 2003 با وقوع انقلاب مخملی در گرجستان دوره سیاسی جدیدی در این کشور شروع شد.
در واقع این کشور اولین کشوری در جهان بود که انقلاب مخملی، که مجریان آن نهادهای غیردولتی غربی نظیر بنیاد سوروس و آمریکا بود، تجربه کرد و براثر آن میخائیل ساکاشویلی رهبر انقلاب مخملی با دادن وعدههای زیادی نظیر مبارزه با فقر، فساد مالی، حل معضل تجزیه طلبی در آبخازیا و اوسیتیای جنوبی با کسب 96 درصد آرا در انتخابات ریاستجمهوری سال 2003 به قدرت رسید و به سرعت بعد غربگرایی در سیاست گرجستان که توسط ادوراد شوارد نادزه رئیسجمهوری سابق پایه گذاری شده بود، را تقویت کرد.
بهطوریکه علاوه بر همگرایی گسترده با ناتو، دولت ساکاشویلی در حال حاضر با اعلام افزایش تعداد نظامیان گرجی در عراق به دوهزار نفر، به یکی از متحدان اصلی آمریکا در عراق تبدیل شده است.
اما این سیاست گره از مشکلات اقتصادی، سیاسی و امنیتی گرجستان نگشود. از اینرو نیز از اکتبر گذشته گرجستان شاهد ناآرامی سیاسی و تظاهرات اعتراض آمیز مردمی بود و این تظاهرات در نوامبر گذشته به اوج خود رسید. بهطوریکه دولت گرجستان بعد از دیدار دو هیات آمریکایی از گرجستان، ضمن تعطیلی چندین روزنامه و شبکه تلویزیونی ایمدی، 15 روز حالت فوق العاده اعلام کرده و در جریان درگیری صدها نفر از مردم زخمی شدند.
مخالفان،ساکاشویلی را به خودکامگی، دست داشتن اطرافیان وی در فساد مالی و ناتوانی در تحقق وعدههای خود متهم ساخته و خواهان استعفای وی شدند.
جدا شدن برخی از متحدان ساکاشویلی رئیس جمهوری گرجستان، نظیر سالومه زورابیشویلی وزیر خارجه سابق گرجستان و آکرواشویلی وزیر دفاع گرجستان، اوضاع را هر چه بیشتر برای ساکاشویلی سخت کرد و نهایتا وی با استعفا مسئله برگزاری انتخابات زودهنگام را پذیرفت و البته موعد انتخابات، پنجم ژانویه مشخص شد که با توجه به جشنهای ژانویه عملا مردم در این مقطع از فضای سیاسی دور میشوند.
بدین ترتیب با کاهش نسبی بحران، در تاریخ پنجم ژانویه انتخابات زودهنگام با مشارکت میخائیل ساکاشویلی ، لوان گاچچیلادزه نماینده مجلس و بازرگان و نامزد اتحاد احزاب مخالف، گئورگی ماییساشویلی، شالوا ناتلاشویلی رهبر حزب کارگران و بادری پاتارکاسیشویلی کارفرمای اقتصادی یهودیتبار این کشور برگزارشد. اما تحولات بعد از انتخابات نشان داد که این انتخابات پایان بحران در گرجستان نیست.
رئیس کمیسیون انتخاباتی گرجستان، یکشنبهشب اعلام کرد که ساکاشویلی با کسب 8/52درصد از آرا، بار دیگر به سمت رئیسجمهوری گرجستان برگزیده شد.براساس قوانین گرجستان، اگر نامزدی در دور اول انتخابات بتواند بیش از۵۰ درصد آرا را کسب کند، برنده انتخابات خواهد بود. این در شرایطی است که مخالفان دولت گرجستان با زیر سؤال بردن نتایج رسمی انتخابات ریاستجمهوری در این کشور خواستار برگزاری دور دوم این انتخابات شدند. مخالفان تأکید دارند که رأی دادن مکرر یک نفر، جلوگیری از حضور ناظران مخالف در برخی از حوزهها و تخلف در شمارش آرا از جمله تخلفات انتخاباتی است. احزاب مخالف، مدعی پیروزی لوان گاچچیلادزه در این دوره از انتخابات هستند. تظاهرات هزاران نفر از هواداران احزاب مخالف در میدان ریکه تفلیس و در سرمای شدید این شهر نشان میدهد که احتمال ناآرامیهای سیاسی در این کشور وجود دارد.
واقعیت این است که اگر نتیجه انتخابات گرجستان آنگونه هم که کمیسیون مرکزی این کشور رسما اعلام کرده، صحیح باشد نشان میدهد که محبوبیت ساکاشویلی نسبت به دور قبل حدود 40 درصد کاهش یافته است و این به معنای آن است که درصورت ادامه این روند تیم ساکاشویلی در دور آتی هیچ شانسی نخواهد داشت. در واقع نتایج انتخابات نشان میدهد که بخش اعظمی از مردم گرجستان از انقلاب مخملی سرخورده شده و از آن رویگردانی کردهاند. از اینرو نیز در شرایطی که 3 میلیون 400 هزار واجد شرایط رأی دادن بودند تنها حدود 2 میلیون نفر رأی دادند. پیروزی ساکاشویلی نیز در این انتخابات عمدتا بهدلیل نبود رقبای جدی و نیز تشتت در صف مخالفان بوده است.
مخالفان نتوانستند نامزد واحدی ارائه دهند. ضمن اینکه عملکرد برخی از آنها نیز برای مردم گرجستان قانعکننده نبوده ،بهویژه برنامه مشخصی برای حل معضلات گرجستان نداشتند. در شرایطی که بسیاری از روزنامهها و شبکههای تلویزیونی مخالف، بسته شده بود، اما مخالفان معتقدند که ساکاشویلی از امکانات دولتی بهطور گسترده برای پیروزی در انتخابات استفاده کرده است. مجمع حقوقدانان جوان گرجستان نیز ساکاشویلی را به دادن وعدههای غیرقابل اجرا و فریب مردم متهم و علیه وی در دادگاه تفلیس اقامه دعوی کرده است.
در این میان بهنظر میرسد بحران در گرجستان ابعاد گستردهای خواهد یافت ولو اینکه تظاهرات مخالفان علیه نتایج انتخابات، نتایج مورد نظر آنها را در پی نداشته باشد، اما ساکاشویلی در دور دوم ریاستجمهوری با مشکلاتی بیشتر از دور اول مواجه خواهد شد. چرا که تیم ساکاشویلی با برگزاری همه پرسی عضویت گرجستان در ناتو که همزمان با انتخابات ریاستجمهوری زودهنگام صورت گرفت، دچار اشتباه راهبردیی شد که نتیجه آن تبدیل شدن گرجستان به عرصه تقابل شدید امنیتی روسیه و آمریکاست. ا
ز نظر محافل روسی ایده برگزاری همه پرسی عضویت گرجستان در ناتو که حدود 60 درصد مردم گرجستان به آن رأی مثبت دادند، در واقع پاسخ آمریکا به اقدامات روسیه در گرجستان است. برخی از محافل نیز معتقدند که برگزاری همه پرسی عضویت گرجستان درناتو همزمان با انتخابات ریاستجمهوری، ترفندی برای جلوگیری از احتمال انتقاد برخی از نهادهای غربی از نحوه برگزاری انتخابات ریاستجمهوری بود. چرا که غرب علاقهمند به عضویت گرجستان در ناتو است و اگر نهادهای غربی انتخابات ریاستجمهوری را غیردمکراتیک عنوان کنند به معنای آن خواهد بود که همه پرسی عضویت در ناتو نیز غیردمکراتیک بوده و این مطلوب آمریکا و غرب نیست.
با وجود این سؤال مهمی که مطرح است اینکه موضع روسیه در این خصوص چه خواهد بود ؟ از نظر محافل روسی رأی مثبت مردم گرجستان به ناتوگرایی نتیجه تبلیغات گسترده دولت ساکاشویلی درخصوص تهدید آمیز نشان دادن مسکو برای گرجستان میباشد. شکی نیست که عضویت گرجستان در ناتو که آمریکا به صراحت از آن با تصویب مصوبهای در کنگره و اختصاص کمک مالی حمایت میکند، با دکترین امنیتی روسیه همخوانی ندارد.
روسیه از سال 2001 تاکنون 4 پایگاه خود شامل سوخومی، گودائوتا، وازیانی و باتومی را در گرجستان تعطیل کرده و در مقابل گرجستان وعده داده که ناتو در این کشور مستقر نخواهدشد. حال آنکه گرجستان دقیقا خلاف این وعده گام بر میدارد.
از اینرو شکی نیست که روسیه از همه امکانات خود برای جلوگیری از این روند استفاده خواهد کرد. در این میان نوعی ساماندهی در جبهه مخالفان در روزهای اخیر مشاهده میشود و جدا شدن برخی از متحدان ساکاشویلی نظیر گئورگی خاییندراوا وزیر سابق امور حل مناقشات این کشور و پیوستن آنها به مخالفان معناداراست.
جالب اینکه پاتارکاسیشویلی که درجریانانقلاب مخملی سال 2003 میلادی، کمکهای شایانی بهمیخایل ساکاشویلی برای رسیدن وی به قدرت انجام داده بود، اکنون از تأمینکنندگان مالی مخالفان ساکاشویلی است.
پیوستن کشورهای بالتیک به ناتو به شدت مناسبات آنها با روسیه را بحرانی کرد و سیاست اوکراین نیز درخصوص ناتو گرایی مشکلات زیادی در داخل این کشور و در مناسبات با روسیه ایجاد کرد. گرجستان بعد از به قدرت رسیدن ساکاشویلی در سال 2003، شاید یکی دو ماه نیز روابط مطلوبی با روسیه نداشته است و اکنون با برگزاری همه پرسی عضویت در ناتو و نیز مشخص شدن تضعیف موقعیت ساکاشویلی در میان مردم، وضعیت بدتر خواهد شد و برآیند این روند هیچ کمکی به حل معضلات امنیتی مردم گرجستان نخواهد کرد.
چنانچه سیاست ناتوگرای گرجستان از سال 1994 و با وقوع انقلاب مخملی دراین کشور نه تنها به جدایی طلبی در آبخازیا و اوسیتیای جنوبی پایان نداد بلکه شرایط تجزیه طلبان تقویت نیز شده است. در واقع بهنظر میرسد ریشه عمده این مشکلات عدم تعادل در سیاست خارجی گرجستان است.
موقعیت راهبردی گرجستان بهعنوان دروازه ورود قفقاز از سمت اروپا و بهعنوان بالکن اروپا ایجاب میکند که این کشور مناسبات متعادلی با همه قدرتها داشته باشد، اما سیاست خارجی گرجستان در حال حاضر تک بعدی و به سوی غرب میباشد. در حال حاضر عمدهترین نگرانی محافل سیاسی گرجستان این است که این کشور در شرایطی که تنش در مناسبات آمریکا و روسیه در حال افزایش است به یکی ازجبهههای مقدم درگیری دو طرف تبدیل شده و هزینههای آن متوجه مردم گرجستان است.