بررسی راه‌های نجات فروشگاه شهروند

مجید فراهانی، رئیس کمیته بودجه شورای شهر تهران در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد وضعیت فروشگاه شهروند، با بیان این‌که براساس برنامه توسعه دوم شهرداری تهران، شهرداری موظف بوده که تمام تلاش خود را در جهت عدالت توزیعی و کمک به رساندن خدمات و کالاها و اقلام مورد نیاز مردم با قیمت مناسب در سطح شهر تهران انجام دهد، اظهار کرد: دو مجموعه شهروند و میادین میوه و تره بار در راستای این اهداف فعالیت می‌کنند.

يکی از شرکت‌هایی که می‌تواند با درآمد پایدارش حال خوبی را برای شهر به ارمغان آورد، «فروشگاه شهروند» است اما آن هم، آن‌گونه که مجيد فراهاني می‌گوید، حال خوشی ندارد و خودش هم نیازمند به‌روز شدن است.

فراهاني با تأکید بر این‌که وضعیت نیروی انسانی شهروند نیازمند تحول جدی است، ادامه داد: نزدیک ۶۰ درصد کارکنان بیش از ۱۰ سال سابقه کار دارند و حدود ۳۷ درصد آنها رسمی هستند و تحصیلات ۶۰ درصد از کارکنان دیپلم و زیر دیپلم است و این در حالی‌ست که باید از نیروهای جوان بر اساس نظام مدیریت "فروشگاه داری مدرن" استفاده کرد.

او با بیان این‌که فروشگاه شهروند می‌تواند منبع درآمد پایدار برای شهر تهران باشد اما با چالش‌های جدی مواجه است، گفت: باید مدیریت شهری فعلی فکری به حال نجات فروشگاه شهروند کند تا بتوانیم از درآمدهای پایداری که این فروشگاه برای شهر تهران به ارمغان می‌آورد، اتفاقات خوبی را در سطح شهر رقم بزنیم.

فراهاني افزود: تأسیس شرکت کالای خدمات شهروند در سال ۷۳ براساس ضرورت ایجاد نظام توزیع و خرده فروشی مدرن بود که اتفاق افتاد که برای اولین بار با افتتاح فروشگاه بیهقی محقق شد و درحال حاضر با ۳۸ فروشگاه حضوری و یک فروشگاه مجازی، این شرکت به ارائه خدمات کالایی خود می‌پردازد، اما پیش‌بینی برنامه دوم توسعه شهرداری تهران این بود که تعداد فروشگاه‌های شهروند، در انتهای برنامه به ۶۶ فروشگاه برسد و در این برنامه پیش بینی شده بود که سهم شهروندان از استفاده این فروشگاه‌ها نسبت به کل جمعیت باید به ۹ درصد برسد که حالا باتوجه به وضعیت موجود این عدد ۷درصد است.

• سهم ۶درصدی شهروند از بازار سوپرمارکتی

فراهانی با بیان این‌که تعداد کل خانوارهای مستقر در تهران سه میلیون و ۸۵۰ هزار خانوار است که برای هر خانوار حدود ۵۰۰ هزار تومان، هزینه خدمات سوپرمارکتی تعیین شده است، ادامه داد: این عدد در سال معادل ۶ میلیون تومان برای هر خانوار می‌شود و در واقع هزینه‌ای که در تهران برای خریدهای سوپرمارکتی خود انجام می‌دهد سالانه ۲۳ هزار میلیارد تومان است، حالا بودجه سهم شهروند از این میزان در سال ۹۶، ۱۴۰۰میلیارد تومان بوده یعنی از ۲۳ هزار میلیارد سهم کمی دارد و باید گفت که شهروند سهم ۶ درصدی از بازار سوپرمارکتی و خرده فروشی شهر تهران را دارد.

رئیس کمیته بودجه شورای شهر تهران با بیان این‌که تعداد نیروی انسانی این فروشگاه حدود ۲۲۳۱ نفر است که بیشتر مشاغل توسط خانم‌ها اداره می‌شود و بیشتر از ۳۵ درصد کارمندان قرار داد رسمی دارند، افزود: همچنین ۵۷ درصد کارکنان بیش از ده سال سابقه کار دارند و این مسئله نشان می‌دهد که میزان ترک شغل در این فروشگاه بالا نیست و این مسئله باید بررسی شود تا متوجه شویم که آیا افراد مجرب هستند و حالا این افراد مجرب در کدام بخش‌ها مشغول به فعالیت هستند، از طرفی دیگر نوع مشاغل فروشگاهی خواهان نیروهای جوان و با انگیزه است که این مسئله نشان می‌دهد لازم است، بررسی‌های لازم انجام شود.

فراهانی با بیان این‌که درصد فروش و هزینه پرسنلی مناسب نیست، گفت: یکی از دلایلی سود پایین شهروند که حدود ۱۰ میلیارد تومان در سال است، هزینه‌های پرسنلی بالا است که باید این مسئله مدیریت شود.

او با بیان این‌که تحلیل بهره‌وری نیروی انسانی این فروشگاه نشان می‌دهد که سرانه فروش توسط نیروی انسانی نسبت به سایر فروشگاه‌های مشابه اندک است، گفت: این در حالی‌ست که نسبت هزینه پرسنلی به فروش بیش از دو برابر استاندارد است که نشان می‌دهد باید بازنگری جدی در نظام نیروی انسانی انجام شود.

فراهانی با بیان این‌که با در نظر گرفتن تعداد پرسنل نسبت به هزینه پرسنلی و فروش می‌بینیم که این روابط درست و مناسب نیست، گفت: این مسئله نیز یکی از دلایل کاهش سود شرکت است و از سوی دیگر مقایسه افزایش هزینه و شتاب گرفتن هزینه‌ها از سود، نگران کننده است به گونه‌ای که بیم آن داریم که همین ۱۰ میلیارد تومان سود سالیانه هم در آینده دچار مشکل شود.

• سود ۴۰ فروشگاه شهروند به اندازه دو مغازه است

فراهانی در مورد سود مالی شهروند با بیان اینکه در سال ۹۵، از مجموع ۴۸ میلیارد و ۴۷۶میلیون تومان بودجه، سود این شرکت فقط ۹میلیارد و ۱۹۲میلیون تومان بوده است، تصریح کرد: این رقم حاصل از سود عملیاتی است؛ اما بخش عمده شامل سود غیرعملیاتی است که درآمد آن شامل ۳۵میلیارد و ۱۶۱ میلیون تومان سود سپرده بانکی و ۴میلیارد و ۱۲۲میلیون تومان از محل سایر درآمدها همچون تبلیغات است، یعنی فروشگاه شهروند با حدود ۴۰ فروشگاه تنها سالیانه ده میلیارد تومان از سود عملیاتی عایدی دارد که بسیار عجیب است؛ چراکه میزان سودش به اندازه دو مغازه وسوپرمارکت در کنار خیابان‌های پر تردد یا یک پاساژ است و نشان دهنده وضعیت نابسامان آن است.

• سپرده ۱۲۰ میلیارد تومانی شهروندان منبع اصلی سودآوری

او با بیان این‌که سپرده ۱۲۰میلیارد تومانی شهروندان منبع اصلی سودآوریش است، گفت:یعنی شهروند از محل سود سپرده بانکی اداره می‌شود و این نقدینگی هنگفت در عملیات اصلی فروشگاه یعنی فروشگاه داری، وارد نمی‌شود و این مسئله نیز باید بررسی شود.

فراهانی در مورد روند فروش در این فروشگاه نیز با بیان این‌که از سال ۹۲ به بعد که ما شاهد تورم هستیم میزان فروش فروشگاه افت کرده است، افزود: اما از سال ۹۴ در پی دستور قالیباف مبنی بر این‌که وسایل مورد نیاز شهرداری باید از فروشگاه شهروند تأمین شود شاهد رشد دوباره فروش شرکت بوده‌ایم.

فراهانی اظهار کرد: شهروند برای افت فروش سال‌های ۹۴ و ۹۵ پیرو تصمیم شهردار نسبت به ارائه کالاهای مورد نیاز مناطق و ...، اقدام کرده که این موضوع موجب رشد فروش شده است.

• روند رشد هزینه از روند نرخ تورم بیشتر بوده است

فراهاني با بیان این‌که تحلیل هزینه‌ها نشان می‌دهد که روند رشد هزینه از روند نرخ تورم بیشتر بوده است، گفت: به عنوان مثال در سال ۹۲ رشد هزینه ۴۰ درصد بوده اما رشد تورم ۳۴ درصد بوده است و یا در سال ۹۳ رشد هزینه‌ها ۲۰ درصد بوده اما تورم ۱۵ درصد رشد داشته است و این نشان می‌دهد همه ساله رشد هزینه‌ها در داخل شهروند از تورم موجود کشور بیشتر بوده است و هزینه‌های شرکت نیز عمدتا پرسنلی است.

• جانمایی نامناسب فروشگاه‌های شهروند 

او با بیان این‌که تقریبا تمام فروشگاه‌های جدید شهروند زیان ده هستند و مهم‌ترین دلیل آن نیز کاهش فروش است، گفت: از ۳۸ فروشگاه موجود بیش از نیمی از آنها ضرر ده هستند که نشان می‌دهد با توجه به مطالبات، بیم آن وجود دارد که املاک با قیمت پایین در اختیار شهروند است؛ اما سود ندارد و حتی باعث کاهش بازدهی زمین هم می‌شود و این درحالی‌ست که موقعیت‌یابی نامناسب فروشگاه بدون توجه به توسعه فنی و تجاری سبب بروز این مشکل شده است.

فراهانی  گفت: اکثر فروشگاه‌های موفق شهروند مستأجر کلیدی سازمان میوه و تره بار هستند و آمارها نشان داده است فروشگاه‌هایی که داخل میادین هستند عملکرد مثبتی دارند. علی رغم این‌که هم شهروند و هم میوه و تره بار متعلق به شهرداری تهران است اما در برخی مکان‌ها منافع شهرداری در این حوزه‌ها لحاظ نشده است. به عنوان مثال در یکی از مراکز میوه و تره بار، فضای مشابهی جنب فروشگاه شهروند به یک فروشگاه دیگر بخش خصوصی اجاره داده شده است و این رقیب‌تراشی سبب شده است که فروشگاه ضربه بخورد.

او با بیان این‌که یکی از مخاطرات بزرگ فروشگاه، عدم وصول مطالبات از شهرداری‌های مناطق و سازمان‌ها و شرکت‌های زیرمجموعه شهرداری است که باید برای وصول این مبالغ زیاد چاره اندیشی کرد، گفت: البته یکی از راه حل‌ها تهاتر است اما دقت داشته باشید که در فروشگاه‌ داری مدرن میزان نقدینگی یک امتیاز است و حبس کردن اموال در قالب املاک قدرت ریسک را کاهش می‌دهد.

این عضو شورای شهر تهران گفت: از ۳۸ فروشگاه شهروند در ۸ ماهه سال ۹۶ تنها ۱۰ فروشگاه سود ده بودند و سه چهارم فروشگاه‌ها ضرر ده بودند.

فراهانی با بیان این‌که ۵۰ درصد فروشگاه‌های موجود تاریخ تاسیس‌شان به قبل از سال ۸۰ باز می‌گردد و تجهیزاتشان فرسوده شده است، گفت: برای نوسازی فروشگاه‌های فرسوده نیازمند ۴۰ میلیارد تومان اعتبار هستیم.

• سهم پایین شهروند از فروش لباس و لوازم خانگی

او با بیان این‌که ۳۶ درصد فروشگاه‌های شهروند در اختیار پوشاک و لوازم خانگی است اما شاخص فروش آنها بسیار پایین است، تصریح کرد: از آنجایی که درصد فروش این اقلام در شهروند پایین است باید تجدید نظری در نحوه عرضه و فروش این وسایل انجام شود.