تهدید کن امتیاز بگیر

رئیس‌جمهور آمریکا در گفت‌وگو با بلومبرگ گفته که این سازمان جهانی، با آمریکا عادلانه برخورد نمی‌کند. او به بلومبرگ گفته است: «اگر آنها تغییر نکنند، من از سازمان تجارت جهانی کناره‌گیری می‌کنم.»

این نخستین‌بار نیست که دونالد ترامپ تهدید می‌کند کشورش را از سازمان‌های جهانی و منطقه‌ای خارج کند. آمریکا حتی به عضویت خود در سازمان‌های زیرنظر سازمان ملل هم پایبندی ندارد و دولت ترامپ، ‌از یونسکو و شورای حقوق بشر سازمان ملل خارج شده است. در موارد پیمان‌های تجاری، ترامپ با این گفتمان تهدیدآمیز، بیشتر به‌دنبال کسب منافع بیشتر بوده است.

ترامپ در گفت‌وگو با بلومبرگ گفته است: سازمان تجارت جهانی معمولا علیه آمریکا عمل می‌کند. این نخستین‌بار نیست که ترامپ علنا علیه سازمان تجارت جهانی موضع‌گیری می‌کند. به گزارش بی‌بی‌سی، او اوایل سال‌جاری میلادی به شبکه فاکس گفته بود که سازمان تجارت جهانی برای اینکه «همه به‌جز آمریکا از آن نفع ببرند» تنظیم شده است؛ «ما تقریبا در همه دعواهای حقوقی در سازمان تجارت جهانی بازنده می‌شویم».

این ادعای دونالد ترامپ، البته پیش‌تر به‌صورت مستند رد شده است. بر اساس گزارشی که فوربس در ‌ماه مارس منتشر کرده، سازمان تجارت جهانی به پرونده‌های حقوقی آمریکا در سازمان تجارت جهانی‌ مانند دیگر کشورها رسیدگی می‌کند و تفاوتی در این زمینه وجود ندارد.

صحبت‌های ترامپ در حالی مطرح شده که واشنگتن اخیرا انتخاب قضات جدید بخش حل اختلاف سازمان تجارت جهانی را بلوکه کرده است. چنین کاری می‌تواند سازوکار سازمان تجارت جهانی برای رسیدگی به پرونده‌های تجاری کشورهای عضو را فلج کند.

روبرت لایت‌زینگر نماینده آمریکا در سازمان تجارت جهانی هم این سازمان را به دخالت در امور داخلی آمریکا متهم کرده است.

• آمریکا، علیه پیمان‌های جهانی

تهدید به کناره‌گیری از سازمان تجارت جهانی، آخرین نشانه تقابل جدی بین سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه دولت ترامپ و سیستم تجارت آزاد جهانی است که نظارت بر آن به‌عهده سازمان تجارت جهانی است. این سازمان، در سال1995 تاسیس شده و کارش تهیه قوانین برای تجارت جهانی و حل معضلات حقوقی بین کشورهای عضو است.

پیش‌ از این، ترامپ نشان داده که با دیگر پیمان‌های تجاری منطقه‌ای و جهانی هم مشکل دارد. او پیش از اینکه به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا انتخاب شود، از توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) به‌شدت انتقاد کرد و آن را قاتل مشاغل در آمریکا خواند. او در همان زمان، به پیمان فراسوی اقیانوس آرام (تی‌پی‌پی) هم که پیمانی متشکل از 12کشور بود حمله کرد و در یکی از نخستین اقدامات خود بعد از ورود به کاخ سفید، ‌از آن پیمان خارج شد.

فراتر از اینها، البته جنگ تجاری‌ بزرگی است که ترامپ عملا علیه دنیا به راه انداخته است. رئیس‌جمهوری آمریکا به بهانه حمایت از صنایع داخلی، تعرفه‌های سنگینی بر واردات کالاهای بخصوصی ازجمله فولاد و آلومینیوم به راه انداخته و از چین و اروپا گرفته تا کانادا، شرکای تجاری بزرگی را به چالش کشیده است.

دعوای تجاری آمریکا به‌صورت ویژه با چین بالا گرفته و بلومبرگ خبر داده که قرار است به‌زودی دور سوم تعرفه‌ها علیه کالاهای چینی به ارزش 200میلیارد دلار اجرایی شود. ترامپ در گفت‌وگو با بلومبرگ در واکنش به این ادعا گفته که «این خبر نادرست نیست». چین در اقدامی متقابل، روی کالاهای آمریکایی تعرفه وضع کرده و علیه این کشور در سازمان تجارت جهانی شکایت کرده است.

این رفتار حتی در سیاست خارجی ترامپ هم مشاهده می‌شود؛ هم‌پیمانان آمریکا هنوز نگران خروج یکباره این کشور از پیمان نظامی ناتو هستند. و در مشهورترین مورد، ترامپ با وجود مخالفت سرسختانه هم‌پیمانان نزدیکش مانند آلمان، فرانسه، بریتانیا و همین‌طور چین و روسیه، از برجام کناره‌گیری کرد و تحریم‌ها علیه ایران را دوباره به جریان انداخت.

• استراتژی یا بی‌مبالاتی؟

رفتارهای خارج از عرف دولت ترامپ، در ابتدا به‌عنوان رفتارهای خارج از عرف یک دولت جدید و یک رئیس‌جمهور بی‌تجربه قلمداد می‌شد اما به‌نظر می‌رسد این استراتژی دولت ترامپ است که با تهدید، به امتیازهای بیشتر دست پیدا کند. دست‌کم در مورد دو پیمان بسیار مهمی که ترامپ از مخالفان سرسخت آنها به‌شمار می‌رود، می‌توان این سودجویی را مشاهده کرد.

ترامپ که آنچنان علیه پیمان نفتا موضع‌گیری کرده بود، هفته گذشته اعلام کرد که با مکزیک برای احیای این پیمان به توافق رسیده است. آمریکا همچنین تا دیروز به کانادا مهلت داده بود که به این پیمان بپیوندد. درباره پیمان تی‌پی‌پی هم ترامپ بارها گفته است که اگر این پیمان «اندکی بهتر» شود، امکان دارد دوباره به آن ملحق شود.

این کشور، در مناقشه تجاری با اروپا هم رویکرد مشابهی را پیش کشیده و امیدوار است با عقب‌نشینی اروپا از برخی اقدامات متقابل، دست بالا را در روابط تجاری با اروپا به‌دست بیاورد. ترامپ‌ ماه جولای در واشنگتن با ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپایی ملاقات کرد و دو طرف توافق کردند از اعمال تعرفه‌های جدید دست بردارند. دولت ترامپ در آن زمان تلاش کرد این توافق را به‌عنوان یک پیروزی برای دولتش معرفی کند اما صحبت‌های اخیر او درباره اعمال مجدد تعرفه بر واردات خودرو از اروپا، با موضع‌گیری سخت اتحادیه اروپا مواجه شد و به‌نظر می‌رسد فضای مثبتی که بین دو طرف شکل گرفته بود، عملا از بین رفته است.

براساس گزارش بلومبرگ، ترامپ پیشنهاد اروپا برای حذف تعرفه خودرو را رد کرده و گفته است سیاست‌های تجاری اروپا، «به اندازه سیاست‌های چین بد هستند». این صحبت‌ها، موضع‌گیری تند اتحادیه اروپا را به همراه داشته و کمیسیون اقتصادی این اتحادیه آخر هفته گفت که اتحادیه اروپا هیچ وعده‌ای به آمریکا نداده و قرار است دو طرف صرفا برای رسیدن به یک راه‌حل با هم همکاری کنند.