پس از 16سال این روزها پرسشی پدید آمده که چرا شهرداری نباید به هیئت‌ها کمک کند و آیا رسم سال‌های اخیر باید برچیده شود یا خیر؟
سال81 بود که شورای شهر و شهرداری تهران به این نتیجه رسیدند که کمک به هیئت‌های پایتخت باید ضابطه‌مند شود. بدین‌ترتیب بحث کمک‌های بلاعوض به هیئت‌های تهران در نمایشگاه عطر سیب مطرح شد؛ موضوعی که در شورا حسن بیادی طلایه‌دار آن بود و در شهرداری محمود احمدی‌نژاد. با تصویب این امر، سنگ اول بودجه رسمی در هیئت‌های مذهبی گذاشته شد و حالا که این رویه کمک 16ساله تا ثریا رسیده، سخت می‌شود افکار عمومی را برای کمک‌نکردن شهرداری به هیئت‌ها همراه کرد.
شکل‌گیری هیئت‌های عزاداری، برآمده از اعتقادات مردمی است و نهادهای عمومی نباید در آن مداخله کنند. از دیرباز مشارکت مردم در برپایی تکایا و حسینیه‌ها، متکی بر نگرش‌های فردی و بدون دخالت نهادهای حاکمیتی بود و بر آن پایه شهرداری تلاش دارد مداخله در امور مذهبی را به حداقل برساند.
تکرار رویه
رویه کمک به هیئت‌ها در قالب نمایشگاه عطر سیب در دوره‌های مختلف تکرار شد. در میان هیئت‌هایی که کمک بن خرید دریافت می‌کردند، اسامی‌ای نظیر حسینیه مکتب الزهرا، حسینیه امام‌حسن مجتبی، هیئت عشاق‌العباس، حسینیه ائمه اطهار و حسینیه احرار‌الحسین دیده می‌شود که البته ازجمله هیئت‌های قدیمی و نام‌آشنای پایتخت بودند.
بسیاری از هیئت‌های قدیمی تهران سنگ‌بنای خود را در سال‌های پیش از انقلاب و در زمان حکومت پهلوی گذاشته بودند و ماهیت حضور مردم در این محیط‌ها، علیه حکومت فاسد بود. این رویه موجب شده بود مردم نذرها و هدایای خود را هر‌چند کم، به هیئت‌ها سرریز کنند.
ماهیت غیرحکومتی هیئت‌ها البته در دهه 60 و بعد از انقلاب اسلامی نیز ادامه داشت و کمتر نهاد حکومتی خود را شایسته تولی‌گری در هیئت‌های مذهبی می‌دانست. طی 16سال اخیر اما با اهدای بن‌های تخفیف در نمایشگاه‌های عطر سیب، کمک‌های بسیاری از جانب حکومت محلی تهران به این نهادهای مردمی مذهبی صورت گرفته است.
- کمک میلیاردی یا میلیونی؟
اعداد طی سال‌های اخیر بسیار مختلف بوده است. برخی از رقم 8میلیاردی نوشته بودند که بودجه نمایشگاه عطر سیب بود. برخی کمک‌های 700میلیونی به برخی هیئت‌ها را اعلام کرده بودند که گاه در خصوص تعمیرات ساختمانی و مناره و گنبدسازی بوده است.
در پرونده اعداد کمک شهرداری تهران حتی گاهی سخن از 10میلیارد تومان بودجه ساخت مسجدی در غرب تهران هست که شهرداری خود ساخت. پیش‌تر یکی از مداحان طی گفت‌وگویی درخصوص اینکه شهرداری تهران، حدود 8 میلیارد تومان به هیئت‌های مذهبی کمک کرده، اعلام کرد که 8میلیارد تومان پول زیادی نبوده و نیست چراکه فقط در تهران حدود 100هزار هیئت مذهبی است که جریان‌ساز هستند.
اگر در هر کدام از این هیئت‌ها 100نفر بیایند و برای ارتقای تفکر آنها هزینه شود، امر مبارکی است. کمک‌های شهردار پیشین نیز در حد اقلام مورد نیاز از قبیل سنج و زنجیر و روغن و برنج بود و آن هم به هیئت‌هایی که ثبت سازمان تبلیغات اسلامی هستند. اینها یکسری هیئت‌های کلان و شناسنامه‌دار در تهران هستند و بازده فرهنگی و اعتقادی دارند.
- مدیریت شهری باید فرهنگ را تقویت کند
محسن هاشمی، رئیس شورای شهر
عزاداری سرور و سالار شهیدان مراسمی است که از جهات مختلف در پوست و گوشت ما نفوذ کرده است. از بعد دینی، اقامه عزای سیدالشهدا برترین اعمال معنوی محسوب می‌شود و هیچ فضیلتی بالاتر از حسینی‌شدن نیست. در بعد ملی، فرهنگ ایران، عزاداری حسینی را در خود تنیده است.
در بعد اجتماعی کهن‌ترین نهادهای مدنی در جامعه ایران، هیئت‌های مذهبی محسوب می‌شوند و حتی قومیت‌ها نیز در کلانشهری نظیر تهران براساس عزاداری حسینی شکل گرفته‌اند. اقتصاد عزاداری نیز در جامعه وجود دارد و باید این اقتصاد مردمی بماند و دولتی و حکومتی نشود. بنابراین جهت‌گیری مدیریت شهری نیز باید تعمیق و تقویت فرهنگ عزاداری اصیل حسینی باشد.
- به جای دادن بن، تخفیف گرفتیم
ولی‌الله شجاع‌پوریان، معاون اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران
نمایشگاه عطر سیب با اعتبار یک میلیارد تومان آغاز و از 3سال پیش تا سال 96 نیز عدد اعتبارات کمک به هیئت‌ها و مساجد به 7میلیارد و 100میلیون تومان رسیده بود. البته در سال‌جاری بودجه شهر انقباضی بسته شد و شاهد کاهش در این حوزه بودیم. بدین‌ترتیب سرفصل لایحه نمایشگاه عطر سیب در بودجه97 حذف شد و جایگزین آن نیز کمک به برگزاری تکریم و بزرگداشت آیین عاشورا و اربعین عنوان شد که مبلغ آن 2میلیارد و 360میلیون تومان تعیین شد. امسال در شکل جدید نمایشگاه از غرفه‌داران متعدد حق ورودی دریافت نکردیم در عوض از تولید‌کنندگان انبوه خواستیم 30 تا 40درصد تخفیف برای اجناس خود درنظر بگیرند.
- توجه ویژه شورای دوم به مسائل زیست فرهنگی و زیست محیطی
حسن بیادی، نایب‌رئیس شورای دوم و سوم شهر تهران
از سال 1382که وارد شورای شهر شدیم، براین باور بودیم که شورا، شورای شهر است نه شورای شهرداری. از این‌رو تصمیم گرفتیم با ورود شورا به همه شاخص‌های فرهنگی، در ارتقای فرهنگ شهر هم مشارکت کنیم. در همان زمان به‌خاطر دارم که از هیئات به‌خاطر بنرها و تمثال‌هایی که آن زمان استفاده می‌شد، شکایت می‌شد و برخوردهای نامناسبی با این افراد صورت می‌گرفت. برهمین اساس مجبور شدیم وارد این موضوع شویم و هیئت‌هایی که مخاطبان مردمی مخلص داشتند و عضوی از خانواده شهر بودند را مورد توجه قرار دهیم.
چرا که این هیئت‌ها برای بالا بردن مسائل معنوی و گسترش دین در بین جوانان جامعه تأثیر فراوانی داشتند. مثلا یکی از کارهایی که شورا به آن پرداخت مسائل زیست‌فرهنگی و زیست‌محیطی بود. به یاد دارم که نیروی انتظامی بنرهای سطح شهر را جمع‌آوری می‌کرد. برای اینکه بتوانیم این مسائل را برطرف کنیم، برپایی نمایشگاهی در این زمینه نخستین راه‌حلی بود که به ذهن اعضای شورا رسید. نمایشگاه عطرسیب در همین راستا راه‌اندازی شد؛ با این هدف که بتوانیم به‌دنبال آن کمک حداقلی در حد 100هزار تومان به هر هیئتی که سازمان تبلیغات اسلامی معرفی می‌کرد، بکنیم. اتفاقا همین موضوع موجب شد سازمان تبلیغات اسلامی به فکر ساماندهی هیئت‌ها بیفتد.
از طرف دیگر شورا با انتشار بنرهای متناسب با حال و هوای محرم و عاشورا، چالش‌هایی که پیش از آن در جامعه درباره بنرها و تمثال‌های نامناسب در برخی هیئت‌های شهر منتشر می‌شد را برطرف کردیم. مثلا بنرهای عاشورا اثر تأثیرگذار و ماندگار استاد فرشچیان، حرم امام حسین(ع) و حرم حضرت ابوالفضل(ع) را با کیفیت بالا منتشر و بین هیئت‌های مذهبی توزیع کردیم. با این اقدام، خودبه‌خود بنرهای نامناسب جمع و این آثار جایگزین آنها شد.
به موازات این کارها، نمایشگاه یاد یارمهربان را با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی راه‌اندازی کردیم. همچنین ظروف‌رویی که سرطان‌زا بودند را با ظروف استاندارد عوض کردیم و ظروف یکبار مصرف قابل بازیافت را جایگزین ظروف‌پلاستیکی یکبار مصرف کردیم.
نظر شما