سایه خالکوبی روی گواهینامه‌ رانندگی

خالکوبی و تتو‌های مشهود و برخی زخم‌های مشکوک روی بدن حالا برای برخی افراد که می‌خواهند برای نخستین بار گواهینامه رانندگی دریافت کنند یا کسانی که متقاضی تمدید گواهینامه رانندگی‌شان هستند؛ داستان شده است پلیس راهنمایی و رانندگی بعد از بررسی‌های کمیسیون پزشکی یا صلاحیت آنها را برای دریافت گواهینامه رد می‌کند و یا اینکه به آنها گواهینامه مشروط می‌دهد.

بررسی‌های همشهری و صحبت با افراد مختلف نشان می‌دهد از چند‌ماه قبل افرادی که برای صدور یا تمدید گواهینامه رانندگی خود به پزشک مراجعه می‌کنند، چنانچه دارای خالکوبی و یا آثار زخم و خراشیدگی (ناشی از خودزنی و جای چاقو) در بدن‌شان باشند به کمیسیون پزشکی ناجا ارجاع داده می‌شوند تا در کمیسیون پس از معاینات لازم مشخص شود که مشمول دریافت گواهینامه می‌شوند یا خیر. این اقدام راهور ناجا بدون هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی عمومی و حتی در آموزشگاه‌های رانندگی انجام می‌شود و حتی در دستورالعمل انجام معاینات رانندگی نیز به خالکوبی و تتو اشاره‌ای نشده است.

خانم حسینی، مسئول یکی از آموزشگاه‌های رانندگی با بیان اینکه در سال‌های اخیر انجام خالکوبی و تتو در بین جوانان خصوصا پسران زیاد شده است، به همشهری گفت: مشکلی که پسران برای دریافت گواهینامه با آن روبه‌رو می‌شوند همین داشتن تتو و خالکوبی است که به‌دلیل آن باید به کمیسیون پزشکی مراجعه و هزینه زیادی را متحمل شوند. او در ادامه گفت: تتو و خالکوبی‌های مشهود بیشتر در بین پسران دیده می‌شود اما بعضی از دختران نیز که خالکوبی‌هایی دارند برای گرفتن گواهینامه با مشکل روبه‌رو شده‌اند و به آنها اعلام می‌شود که باید به کمیسیون پزشکی مراجعه کنند تا رفتارهای آنها و شرایط روحی و روانی‌شان سنجیده شود.

آقای منصور‌زاده نیز که در شمال شهر و در آموزشگاه رانندگی مشغول به‌کار است به همشهری گفت: معمولا خانم‌هایی که روی دست‌شان خالکوبی دارند مشکل زیادی برای گرفتن گواهینامه ندارند، کافی است هنگام مراجعه به پزشک معتمد راهنمایی و رانندگی با پوشیدن ساق دست و جوراب ضخیم خالکوبی‌ها را پنهان کنند تا پزشک معتمد متوجه خالکوبی نشود آن وقت می‌توانند به راحتی گواهینامه بگیرند. اما پسرانی که روی گردن یا دست‌هایشان خالکوبی کرده‌اند و یا جای بریدگی ناشی از خودزنی دارند به‌طور حتم باید به کمیسیون مراجعه کنند و هزینه معاینات را نیز علاوه بر هزینه آموزش رانندگی و پزشک معاینه‌کننده پرداخت کنند.»

در این بین نکته مهم این است که در قوانین مربوط به صدور گواهینامه به بررسی‌های اعصاب و روان اشاره شده است و بررسی انواع خودزنی و یا آثار چاقو روی بدن افرادی که می‌خواهند گواهینامه دریافت کنند، امری طبیعی و قانونی می‌تواند باشد ولی داشتن خالکوبی و تتو رفتاری فردی است که نمی‌تواند ملاک انگ از سوی پزشکان معتمد راهنمایی و رانندگی قرار بگیرد و باعث شود که افراد به کمیسیون پزشکی ارجاع شده و از نظر روحی و روانی مورد سنجش قرار بگیرند.

• صدور گواهینامه برای تتوداران مشروط به‌نظر کمیسیون پزشکی است

اما با وجود این، سرهنگ عین‌الله جهانی، معاون اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهور ناجا به همشهری گفت: افرادی که برای معاینه پزشکی گواهینامه رانندگی نزد پزشک معتمد پلیس راهور می‌روند چنانچه روی بدنشان آثار مشهود خالکوبی، تتو و یا آثاری از جای زخم و بریدگی داشته باشند، به کمیسیون پزشکی ارجاع داده می‌شوند. به گفته او، معاینات رانندگی در بین افراد جامعه به معاینه چشم پزشکی معروف است ولی پزشک معتمد ناجا برای متقاضیان گواهینامه غیر از معاینه چشم، معاینه شنوایی ، معاینات حرکتی و اندامی و... را نیز انجام می‌دهد تا صلاحیت آنها برای رانندگی تأیید شود.
جهانی به همشهری گفت: برخی از افراد دارای مشکلات روحی و روانی هستند و رانندگی کردن‌شان برای خود و دیگران مضر است بنابراین پلیس راهور ناجا در اقدامی می‌خواهد تا این افراد گواهینامه دریافت نکنند و یا اینکه اگر پیش از این گواهینامه داشته‌اند، تمدید نشود. بر این اساس چنانچه طبق نظر پزشکان معتمد و متخصصان کمیسیون پزشکی ثابت شود فرد خودزنی کرده و دارای مشکلات روحی و روانی است و یا خالکوبی‌هایی که انجام داده به‌دلیل مشکلات روانی است که او دارد، بسته به نوع و شدت بیماری برای بیمار یا گواهینامه مشروط برای 2 سال صادر و یا تمدید می‌شود و اگر هم مشکلات حادی داشته باشد از داشتن گواهینامه منع می‌شود.

• خالکوبی جرم نیست

بهمن کشاورز، ‌حقوقدان در پاسخ به این سؤال همشهری که آیا در قوانین مربوط به دریافت گواهینامه، به خالکوبی اشاره‌ای شده است، گفت: صدور گواهینامه رانندگی برای افراد، مشروط به داشتن ویژگی‌ها و رعایت شروطی شده است؛ از آن جمله احراز سلامت جسمی و روانی فرد بر مبنای گواهی مراکز صلاحیت‌دار پزشکی است. همه افرادی که قصد دریافت گواهینامه را دارند باید مرحله معاینه جسمی و روانی را لزوما طی کنند، اما گمان نمی‌رود که مطالبه گواهی سلامت روان و جسم منحصر به کسانی باشد که یا خالکوبی‌های فراوان و غیرمتعارف و یا جای زخم‌های مربوط به‌خودزنی دارند، زیرا از یک سو خالکوبی از دیرباز بین مردم ایران- البته در تیپ اجتماعی خاص- مرسوم بوده و از دیگر سو مسئله خالکوبی به شکل فعلی لزوما دال بر وجود انحراف روانی و عصبی در افراد و جرم نیست.

کشاورز تصریح کرد: وجود جای زخم علل متعددی می‌تواند داشته باشد که خودزنی یکی از آنهاست و مضافا اینکه ورود به ویژگی‌های زندگی خصوصی افراد با توجه به قاعده منع تجسس جایز نیست؛ نتیجه اینکه متقاضی دریافت گواهینامه رانندگی را به صرف وجود نشانه‌های مورد بحث نمی‌توان مشکوک به داشتن مشکلات روانی تلقی کرد، اما از طرف دیگر با توجه به اینکه خودرو درصورتی که در اختیار افرادی با اعصاب و روان بیمار قرار گیرد و به آلت قتاله خطرناکی تبدیل ‌شود، مطالبه گواهی تندرستی از نظر روانی و جسمی از همه افراد داوطلب نه‌تنها مجاز بلکه واجب است.

این حقوقدان گفت: با توجه به متداول بودن خالکوبی به‌ویژه بین جوانان و اینکه این اقدام لزوما بر اشکال روانی دلالت ندارد ارجاع اینگونه افراد به کمیسیون صرفا به این خاطر و نه به استناد ضوابط کلی مربوط به لزوم احراز سلامت جسمی و روانی، صحیح به‌نظر نمی‌رسد و اگر این اقدام مستند به دستورالعمل یا بخشنامه‌ای باشد، ذی‌نفع می‌تواند ابطال آن را از دیوان عدالت اداری بخواهد.

• سختگیری باید روی رانندگان پرخطر باشد

همچنین سیدکاظم ملکوتی، روانپزشک نیز با بیان اینکه داشتن خالکوبی و تتو دلیلی بر داشتن مشکلات روحی و روانی نیست، به همشهری گفت: البته ممکن است این افراد جزو افرادی باشند که تیپ‌های شخصیتی خاص همچون رفتارهای تکانشی و عصبی دارند و در دسته افراد پرخاشگر و عصبانی قرار می‌گیرند اما نمی‌توان با قاطعیت گفت هر کس دارای خالکوبی و یا تتو است مشکلات روحی و روانی نیز دارد و باید مورد بررسی روحی و روانی قرار گیرد.

به گفته ملکوتی، این روزها بسیاری از جوان‌ها به‌دلیل پیروی از مد و یا مطرح کردن خود و خودنمایی، خالکوبی‌هایی روی قسمت‌هایی از بدنشان که اتفاقا هم مشهود است انجام می‌دهند. او تأکید می‌کند: بهترین کار این است که پلیس راهور در مورد افرادی که دارای سابقه رانندگی پرخطر هستند سختگیری‌های بیشتری کند؛ به‌عنوان مثال چند‌ ماه گواهینامه آنها را توقیف کرده و خیلی جدی‌تر آنها را جریمه کند. این بازدارنده بودن جریمه‌ها خیلی مهم‌تر از داشتن تتو و خالکوبی است؛ افرادی که بارها به‌دلیل رانندگی بد، جان خود و دیگران را به خطر می‌اندازند ولی در موردشان سختگیری صورت نمی‌گیرد.