همشهری آنلاین: این تالاب دائمی در موقعیت جغرافیایی ۳۷۰۰ و E۴۵۳۳ با مساحت حوضه آبریز ۲۱۰۰ هکتار در ارتفاع ۱۲۸۰ متری از سطح آب‌های آزاد واقع است. منبع تامین آب آن روان‌آب‌های فصلی ناشی از بارندگی، مازاد جریان آب انهار، سنتی منشعب از رودخانه گدارنقده، جریان چشمه‌ها و نشت آب‌های زیرزمینی می‌باشد. این تالاب از شمال به رشته کوه‌های سنگی و از مغرب و جنوب غربی به اراضی چمن‌زار و پست و شور با شیب ۰ تا ۵/۰ درصد منتهی می‌شود. این اراضی با افزایش میزان آب به زیر آب می‌رود و از شرق و جنوب به ارتفاعات نیمه سنگی تا سنگی با خاک کم منتهی می‌شود. مساحت این تالاب حدود ۳۸۰ هکتار است. عمق متوسط این تالاب ۱۰۰ سانتی‌متر و حداکثر ۱۶۲ سانتی‌متر است.
پوشش گیاهی قابل توجه در بخش جنوبی تالاب، تنوع و کثرت فیتوپلانکتون‌ها و گونه‌های جانوری بی‌مهرگان در آب این تالاب نظیر انواع بنتوزها و زئوپلانکتون‌ها، زیستگاه بسیار مناسبی را برای پرندگان آبزی و کنارآبزی بوجود آورده است. از پرندگان شاخص این تالاب می‌توان به فلامینگو، اردک سرسفید، انواع مرغابی‌ها، چنگر اشاره نمود.
این تالاب در محور جاده ارومیه به مهاباد واقع شده و از کنار جاده قابل رؤیت است. بعد از رسیدن به سه‌راهی محمدیار و پیمودن یک جاده خاکی ۲۰۰ متری به طرف شمال شرقی به روستای دورگه سنگی می‌رسیم که تالاب در حاشیه آن قرار دارد. این تالاب در بالای جاده نقده ـ مهاباد قرار دارد و از نظر زمین‌شناسی شامل نهشته‌های زیر است:
- پرمین
رسوبات پرمین در این منطقه شامل آهک، آهک دولومیتی و ماسه سنگ که گاهاً نوع کوارتزیتی است. رنگ رسوبات از روشن تا تیره حتی نوع صورتی متمایل به قرمز رنگ نیز دارد که در سنگ‌های آهکی و ماسه سنگی نیز دیده می‌شود که دلیل ناخالصی‌های اکسید آهن و بعضاً کانی‌های رسی می‌باشد، همراه این نهشته‌ها در بعضی از نقاط کنگلومرا، شیل و سیلتستون نیز دیده می‌شود که ضخامت آنها نسبت به رسوبات نوع اول از اهمیت کمی برخوردار است.
- میوسن
نهشته‌های میوسن شامل آهک به رنگ‌های خاکستری و صورتی رنگ می‌باشد که گاهاً ذرات ریزی از سنگ با جنس‌های متفاوت توسط همین آهک‌ها که نقش سیمان را دارند به همدیگر چسبیده و سنگ‌های برشی را تشکیل داده‌اند. با توجه به این که این سنگ‌ها تحت تاثیر عوامل تکنونیکی قرار گرفته‌اند، لذا شکستگی‌های فراوان باعث شده است که میزان نفوذپذیری این سنگ‌ها زیاد و به علت هوازدگی‌های فیزیکی و شیمیایی خرده‌سنگ‌های آهکی رد پای دامنه برونزده‌ها دیده شوند و همچنین در نقاطی تشکیل پرتگاه‌هایی را دهند که به علت ضخامت کم این نهشته‌ها در این مناطق دارای ارتفاع کم می‌باشند. در بعضی از نقاط این سنگ‌ها بر روی رسوبات جوان‌تر بصورت ناپیوسته قرار گرفته‌اند.
- الیگومیوسن
این تشکیلات شامل رسوبات مارنی به رنگ خاکستری تا سبز که گاهاً به علت زیاد بودن مواد رسی و ترکیبات آهن‌دار متمایل به قرمز تا آجری هم می‌باشد. همراه این نهشته‌ها کنگلومراها و گاهاً لایه‌های نازکی از آهک به ضخامت چند سانتی‌متر تا چندین متر در بین این لایه‌های آهکی دیده می‌شود که از نظر وجود ماکروفسیل‌ها بسیار بوده و دارای نفوذپذیری زیاد و این نهشته‌ها در بعضی از مناطق بسیار ناپایدار می‌باشند، بطوری که در قسمت‌هایی به صورت واریز به طرف سرازیری‌ها ریخته و بر روی همدیگر انباشته شده‌اند. ضخامت این رسوبات در بعضی از قسمت‌ها چندین متر خصوصاً در کناره جاده تا بیش از ۱۰۰ متر می‌رسد.
- کواترنری
این رسوبات شامل تشکیلات کواترنری می‌باشد که به صورت رسوبات آبرفتی و مخروط افکنه‌ها سیستم قدیمی در ارتفاع بالاتر قرار گرفته‌اند و شامل کنگلومراهائی می‌شوند که با توجه به عدم دیاژنتیکی موثر است و غالباً بصورت واریزهای پایین سرازیر شده‌اند.
- هیدرولوژی
تالاب دو رگه سنگی یک تالاب دائمی است و آب آن از بارش مستقیم و آب‌های جاری سطح که از ارتفاعات اطراف به پایین سرازیر می‌شود و از دو چشمه که در ضلع جنوبی و از کنار وارد تالاب می‌شود، تأمین می‌شود. هنگام افزایش آب چمن‌زارهای سمت غرب و جنوب غربی تالاب به زیر آب می‌رود و مساحت تالاب را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
دوچشمه ذکر شده آب لب شور دارند و از زیر صخره‌ها و کف زمین می‌جوشد و برای شرب انسان به علت شوری مناسب نیستند. روستائیان دورگه سنگی از آب این چشمه‌ها برای شستشوی ظروف و لباس و گاهی شستن خودشان استفاده می‌کنند بخصوص که در زمستان آب چشمه‌ها نیمه گرم است.
دبی تقریبی آب چشمه‌ها عبارتند از: چشمه بزرگ ۸ لیتر در ثانیه و چشمه کوچک ۴ لیتر در ثانیه، آب چشمه‌ها دائمی و در همه فصول است.
- منبع: کویرها و بیابان‌های ایران
نظر شما