وارونگی دما ۴ روز قبل از وقوع قابل پیش‌بینی است

به گزارش ايرنا، وارونگی دما یا وارونگی گرمایی یا اینورژن به پدیده‌ای گفته می‌شود که در آن برخلاف حالت طبیعی با افزایش ارتفاع دما نیز زیاد می‌شود و در این شرایط درجه حرارت پايین جو کمتر از طبقه فوقانی می‌باشد. این پدیده آلودگی هوا در کلانشهرها را تشدید می‌کند.

با تصویب قانون هوای پاک و تصویب آیین‌نامه‌های اجرایی آن وظایف هر دستگاه در راستای کاهش آلودگی هوا مشخص شد و بر اساس آیین‌نامه اجرایی تبصره (3) ماده (3) قانون هوای پاک در خصوص "اقدامات مربوط به مواقع شرایط اضطرار آلودگی هوا"، سازمان هواشناسی باید 96 ساعت قبل از وقوع پدیده اینورژن آن را پیش‌بینی و به سازمان‌ها و نهادهای مربوطه اعلام کند.

احد وظیفه مدیرکل پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور روز سه‌شنبه درباره توانایی سازمان هواشناسی برای اجرای تبصره (3) ماده (3) قانون هوای پاک اظهار داشت: مقیاس پدیده اینورژن در محدوده شهرها و کلانشهرها است؛ وقتی از محدوده شهر خارج شویم دیگر شرایط تغییر می‌کند و آلودگی وجود ندارد، بروز آن هم کاملا وابسته به شرایط جوی مانند باد است، یعنی با بودن باد آلودگی کاملا از بین می‌رود و نبود آن انباشت آلایندگی را به همراه دارد.

وی افزود: بنابر این برای انجام این کار نیاز به یک سری مدل‌های عددی در مقیاسی که طول موج آنها در حد ابعاد شهرها باشد داریم از سوی دیگر هم نیازمند یک سری ابزارهایی هستیم که بتوانیم پایش را انجام دهیم.

وظیفه ادامه داد: یک سری از ابزارها به ایستگاه‌های سطح زمینی که شهرداری تهران، سازمان حفاظت محیط زیست در اختیار دارد، مربوط می‌شود. همچنین سازمان هواشناسی نیز در هشت کلانشهر از جمله تهران، اصفهان و تبریز این ایستگاه‌های اندازه‌گیری را دارد.

وظیفه گفت: شهرداری تهران بیش از 20 ایستگاه و همین تعداد هم سازمان محیط زیست دارد، سازمان هواشناسی نیز علاوه بر این ایستگاه‌ها یک سری امکانات دیگر مانند رادیو سوند sonde یا گمانه‌زنی در اختیار دارد، در واقع اطلاعات را از آنها می‌گیریم و از داده‌های خودمان هم استفاده می‌کنیم بعد در قالب مدل‌های عددی پیش‌بینی را انجام می‌دهیم.

مدیرکل پیش‌بینی سازمان هواشناسی افزود: این پیش‌بینی به یک سري مدل‌ها و تحلیل وابسته است یعنی توان کارشناس است که بتواند از این اطلاعات و تجربه استفاده کند تا شدت، سطح و ارتفاع اینورژن را تخمین بزند که این کار در سازمان هواشناسی انجام می‌شود.

وی ادامه داد: البته باید بگویم که به آخرین فناوری روز دنیا مجهز نیستیم و نیازمند مدل‌های عددی بهتری هستیم الان مدل‌های عددی داریم که آلودگی را در کلانشهر تهران تخمین می‌زند اما نیاز به ارتقا دارد تا در شرایط مختلف با صحت بیشتری این کار انجام گیرد و غلظت‌ها را بهتر نشان دهد در واقع از نظر پایش ایستگاه‌های موجود در شهرداری، سازمان محیط زیست و هواشناسی باید به شکل بهینه‌ای کالیبره شوند تا تطبیق خوبی بین مدل و داده‌های واقعی انجام شود و این ارتباط معنادارتر شود.

وظیفه درباره رادیو سوند توضیح داد: این رادیو وسیله‌ای است که یک سنسور هواشناسی دارد و توسط بالن پر از باد هلیوم به هوا می‌رود که نمایه دما، رطوبت، باد و فشار در جو به دست می‌آید که مهم‌ترین مولفه برای تعیین اینورژن باد، دما و رطوبت است زیرا وقتی اینها را داشته باشیم به راحتی می‌توان وقوع اینورژن را پیش‌بینی کرد.

وی گفت: یک رادیو سوند در تهران در فرودگاه مهرآباد فعال است اما کافی نیست، برای بالا بردن دقت در پیش‌بینی‌ها باید تعدادی برج داشته باشیم، در کشورهای مختلف دنیا برج‌هایی به ارتفاع 500 متر و به فاصله 10 متر از هم وجود دارد که سنسورهای هوا روی آنها نصب شده و شرایط جوی را به صورت مداوم اندازه‌گیری می‌کند و بر اساس آن وارونگی دما محاسبه می‌شود.

وظیفه تصریح کرد: در ایران حتی یکی از این برج‌ها را هم نداریم شاید اگر برج میلاد را تجهیز کنیم یک نقطه از شهر تهران را بتوان به این روش اندازه‌گیری کرد.

مدیرکل پیش‌بینی سازمان هواشناسی اظهار داشت: همچنین از طریق مدل هم شرایط را محاسبه می‌کنیم یعنی بدون این که رادیو سوند را به بالا بفرستیم از طریق مدل‌های زیرین جو می‌توانیم تخمین بزنیم که در 24 ساعت یا 5 روز آینده چه شرایط جوی در پیش داریم.

وی گفت: پیش‌بینی‌ها بر اساس استانداردهایی که سازمان محیط زیست و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی مشخص کرده است، انجام می‌شود، مثلا اگر پارامترهای تعیین شده مانند ذرات معلق کم‌تر از 2.5 میکرون زیر 50 PPM باشد هوا پاک است که ما هم بر این اساس اندازه‌گیری می‌کنیم.

وظیفه درباره درصد خطا در پیش‌بینی‌ها اظهار داشت: هر قدر بازه‌های زمانی کم‌تر باشد درصد خطا در پیش‌بینی کم‌تر می‌شود، مثلا درصد خطای پیش‌بینی در 24 ساعت بسیار کمتر از 96 ساعت است برای 24 ساعت اول میزان صحت پیش‌بینی بالای 90 درصد است البته بستگی به نوع پدیده نیز دارد.

وی به تعداد ایستگاه‌های هواشناسی در سراسر کشور اشاره کرد و گفت: سازمان هواشناسی بیش از 400 ایستگاه هواشناسی در سراسر کشور دارد که نیروی انسانی در آنها فعال است، تعدادی هم ایستگاه خودکار و حدود چهار هزار ایستگاه باران‌سنجی دارد که میزان بارش‌ها را اندازه‌گیری می‌کنند.

وظیفه ادامه داد: سازمان هواشناسی در نظر دارد تعداد ایستگاه‌ها به خصوص ایستگاه‌های خودکار را افزایش دهد، دنیا هم به سمت ایستگاه‌های خودکار در حرکت است، البته این ایستگاه‌ها گران هستند و هزینه نگه‌داری آن‌ها نیز بالا است و چون کشوری هستیم که فناوری‌های ما معمولا وارداتی است از این رو برای ما گران‌تر تمام می‌شود اما سیاست ما این است که برای ایستگاه‌های حساس مانند فرودگاه، ایستگاه‌هایی را که نیروهای انسانی در آنها فعال است حفظ کنیم و به تدریج در سراسر کشور ایستگاه‌های خودکار راه‌اندازی کنیم.

مدیرکل پیش‌بینی سازمان هواشناسی تاکید کرد: هر چقدر حجم اطلاعات بیشتر باشد دقت پیش‌بینی هم بالا می‌رود و میزان خطا کمتر می‌شود بنابر این باید به فناوری روز دنیا مجهز شویم.

وی گفت: البته یکی از منابع خطای مدل‌های عددی در دنیا از روی دریاها است چون تعداد ایستگاه‌ها در دریاها کم است مثلا در قطب جنوب و اقیانوس‌ها تعداد ایستگاه‌های کمی وجود دارد و این داده‌ها معمولا محدود به اطلاعاتی است که از کشتی‌ها و یا هواپیماهای عبوری به دست می‌آید.

وظیفه افزود: نگه‌داری این بویه‌ها گران و دشوار است، امواج آنها را دور می‌کند، گم می‌شوند و از دست دزدان دریایی هم در امان نیستند از این رو تعداد زیادی در دریاها و اقیانوس‌ها نصب نمی‌شوند.

وی گفت: سازمان هواشناسی 7 تا از این ایستگاه‌ها را در خلیج فارس از جمله در بنادر جنوب مانند هرمزگان، قشم، بوشهر و چابهار دارد، البته تعدادی را هم آب با خود می‌برد، مثلا چندی پیش یکی از آنها را در دریای عمان پیدا کردیم، در دریای خزر نیز دو ایستگاه یکی در بندر امیرآباد و یکی هم در بندر کیاشهر داریم.

وظیفه اظهار داشت: این ایستگاه‌ها در واقع بویه‌های دریایی هستند که جهت باد، سرعت باد روی سطح آب، فشار هوا، رطوبت و مقدار باران را اندازه‌گیری می‌کنند که عمدتا ارتفاع موج، سرعت باد و جهت باد از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا اگر قرار باشد توفانی رخ دهد از این پارامترها می‌توان فهمید.

مدیرکل پیش‌بینی سازمان هواشناسی گفت: این ایستگاه‌ها انواع مختلف دارند تعدادی روی آب غوطه‌ور هستند و تعدادی هم در کف دریاها و اقیانوس‌ها نصب شده‌اند.