به گزارش همشهری آنلاین این دانشنامه 14 جلدی که در مجموعه موسسه نشر پارپیرار تدوین شده است، شامل 80 درصد تحقیق میدانی و 20 درصد تحقیقات کتابخانه‌ای است و تمام فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌های موسیقایی فلات ایران را تحت پوشش قرار می‌دهد.
جهانگیر نصری اشرفی، سرمولف و بنیانگذار تهیه دانشنامه در این زمینه به همشهری آنلاین گفت:« مجموعه فعالیت‌های تهیه این دانشنامه از سال 63 با یک برنامه ریزی نسبتا مدون آغاز شد و ما حوزه کار را موسیقی نواحی فلات قاره ایران قرار دادیم. در واقع کشورهایی مثل افغانستان و تاجیکستان نیز در این تقسیم بندی قرار می‌گرفتند. ما کار خود را با تمرکز بر 32 فرهنگ و 17 پاره فرهنگ موسیقایی آغاز کردیم. این دانشنامه فرهنگ های موسیقایی: همچون ترکی، لری و کردی خراسانی و پاره فرهنگ‌هایی مثل مندائیان، صاحبان بلوچ و چوله‌های قزاق را شامل می‌شود.»
وی اضافه کرد: «کارجمع آوری متن، صدا، تصویر، عکس و مصاحبه با 11 هزار نفر از اصلی ترین حافظان فرهنگی موسیقی ایران زمین از همان سال 63 آغاز شد. این افراد شامل نوازندگان، نقالان، قوالان، جنگ خوان ها، تعزیه خوان ها، شاهنامه خوان ها، سازسازان و آهنگسازان محلی ایران بود. مرحله تحقیقات میدانی که با سفرهایی به تمام این مناطق برای جمع آوری اطلاعات دست اول بود؛ سال 81 به پایان رسید.»
اشرفی عنوان کرد: «از سال 76 به موازات انجام تحقیقات میدانی، ما با کمک دانشجویان علاقه‌مند مشغول به تحصیل در دوره‌های کارشناسی ارشد، کار تحقیقات کتابخانه‌ای را آغاز کردیم. این مرحله با فیش برداری از رساله ها، پایان نامه‌ها و تحقیقات دانشجویی و محلی درخصوص موسیقی نواحی ایران آغاز شد که موارد انجام شده براساس نظام الفبایی از یکدیگر تفکیک شد و همزمان با تحقیقات میدانی به پایان رسید.»
سرمولف دانشنامه موسیقی ایران با بیان اینکه پس از مرحله جمع‌آوری داده‌ها وفیش‌برداری، هم اکنون مشغول تدوین این داده ها هستیم، ادامه داد: «حدود 700 تن اتنوموزیکوموژیست (قوم موسیقی پژوه)، محقق، موسیقدان محلی و بومی، مهندس ساز و صدا و یک گروه ویراستار نیز برای تهیه این تحقیق با ما همکاری دارند. برخی از متخصصان همکار در این پروژه نیز در خارج از کشور حضور دارند.»
اشرفی با بیان اینکه 20 هزار قطعه عکس نیز برای استفاده در دانشنامه تهیه شده است، گفت: «بخشی از این عکس ها در زمان انجام تحقیقات میدانی و همزمان با اجرای مراسم و مناسک در مناظق مختلف کشور تهیه شده .برخی دیگر نیزاز خود سازها، نحوه نواختن آنها و تفاوت های منطقه ای آنها تهیه شده است. طرحهایی نیز درخصوص ابعاد فنی و مهندسی سازها، اکوستیک و صدا دهی آنها، چگونگی قرارگیری پرده‌ها و فواصل توسط مهندسان بخش ساز و صدا تهیه شده است که در هر بخش مورد استفاده قرار خواهد گرفت.»
وی به توضیح درخصوص نحوه تدوین این اثر پرداخت و افزود: «تمام فیش‌ها براساس نظام الفبایی کدگذاری شده است و پس از آنکه متخصصان هر بخش آنها را بررسی کردند، توسط من تایید نهایی می شود و پس از زدن مهر تایید نهایی به آن در بخش آماده چاپ قرار می‌گیرد. البته اگر در زمان بررسی یک فیش متوجه بشویم که به طور ناقص فیش برداری شده، دوباره تحقیق میدانی در آن خصوص انجام می شود، همانطور که همین اواخر مجبور شدیم به منطقه شوشتر برای تکمیل یک سری از فیش ها سفر دوباره‌ای انجام دهیم.»
این متخصص حوزه موسیقی ادامه داد:« این دانشنامه شامل 14 جلد یک هزار صفحه ای است که 100 سی دی پیوست نیز دارد و مثلا هر نغمه ای که در دانشنامه به توضیح آن پرداخته شده، به صورت صوتی نیز در دسترس خواهد بود.»
اشرفی در پاسخ به این سوال که چه نهادی از انجام این پروژه حمایت می کند، عنوان کرد:« متاسفانه هیچ نهاد دولتی از انجام این طرح حمایت نکرد، درحالیکه تهیه این دانشنامه دقیقا در راستای وظایف برخی از آنها بود. بسیاری از مدیران ما ترجیح می دهند که تنها در صورتی از یک پروژه حمایت مالی داشته باشند که آن طرح در دوره مدیریت خود آنها جواب بدهد، بنابراین چنین طرح های بلند مدتی هیچ حمایتی نمی شود و تنها هزینه های شخصی برای آغاز و ادامه طرح ها وجود دارد.»
وی اضافه کرد: «تنها نهادی که به طور گسترده که تا کنون حمایت معنوی از ما داشته است، فرهنگستان هنر بود که ما را برای ادامه کار بسیار دلگرم کرد و قرار شد در چاپ دانشنامه به ما کمک کند؛ زیرا خود فرهنگستان هم بودجه محدودی در اختیار دارد. البته اساتید و متخصصانی که با ما مشغول همکاری هستند با علاقه و لطف خود این کار تا به اینحا رسانده‌اند. وزارت امور خارجه و رایزنان فرهنگی ما در کشورهای حوزه فرهنگی ایران نیز برای انجام این تحقیق و تسهیل ارتباط با آن کشورها کمک بسیاری به ما کردند که من در همین جا از آنها تشکر می کنم.»
دانشنامه موسیقی ایران مجموعه‌ای است که هم به لحاظ روش کار و هم از نظر دامنه تحقیق نه تنها در کشور بلکه در سایر کشورها نیز کم نظیر است و به همین دلیل می تواند الگویی برای تدوین دانشنامه‌های مشابه باشد.
گزارش همشهری آنلاین حاکیست که مدیر انتشارات پارپیرار هم در نخستین نمایشگاه موسیقی تهران با آوردن کتابچه ای حاوی اطلاعات درباره این دانشنامه و ارائه آن به برخی مقامات دولتی (از جمله وزیر ارشاد) و نیز هنرمندان موسیقی آنها را در جریان پیشرفت این کار سترگ قرار داد.
پیش از این محمدرضا درویشی به کمک انتشارات ماهور دو جلد از دائره‌المعارف سازهای ایران را تدوین و انتشار عمومی داد و آنچنان که خود در مقدمه کتاب‌های اول و دوم اشاره کرده بود ، قرار است این مجموعه دانشنامه‌ای را تا 10 جلد ادامه دهد.
