پاسخ ایران بار دیگر اروپا را ناامید کرد. پاسخ 21 صفحه‌ای و پیچیده ایران دیپلمات‌های کشورهای 1+5 را مات و مبهوت کرد و آن‌ها را برآن داشت تا بار دیگر درباره نظرات ضدونقیض و همچنین اطلاعات موجود درباره پرونده هسته‌ای ایران، تجدیدنظر کنند. ایران سعی کرده است پاسخی جامع و فراگیر به بسته پیشنهادی بدهد. پاسخی که مقدمه‌ای برای شروع بی درنگ گفت‌وگوهای جدی است. اما با تمام این تفاصیل نکته واضح و روشن در پاسخ ایران به بسته پیشنهادی، عدم‌پذیرفتن تعلیق غنی‌سازی اورانیوم تا پایان‌ماه آگوست، پایان ضرب‌العجل تعیین‌شده از سوی شورای امنیت است.
در واقع ایران تقاضای اصلی گروه 1+5 را که شورای امنیت نیز بر آن مهر قانونی زد، نپذیرفت. یکی از مقامات عالی‌رتبه آمریکایی دراین‌باره می‌گوید: «ایرانی‌ها می‌خواهند بازهم درباره مشوق‌ها گفت‌وگو کنند نه مجازات‌ها».
این رویکرد نقطه آغازی برای دولت بوش و اروپایی‌ها بود تا سرانجام رای مثبت شورای امنیت را برای تحریم ایران به‌دست آورند. یکی از مقامات بلندپایه آمریکایی معتقد است که گروه 1+5 تا رسیدن به اعمال تحریم علیه ایران راه درازی در پیش دارد. تحریم‌ها ممکن است شامل عدم فروش تجهیزات مورد نیاز در تکنولوژی هسته‌ای به ایران، عدم صدور ویزا برای مقامات رسمی ایرانی و مسدودکردن برخی دارایی‌های ایران در بانک‌های خارجی باشد.
اما به‌دست آوردن رای موافق شورای امنیت تنها تلاشی برای متوقف کردن ایران از حرکت در مسیری است که در پیش گرفته است. حتی اگر گفته‌های مقامات آمریکایی را درباره نظر مساعد روسیه و چین برای تحریم ایران -در صورت عدم توقف غنی‌سازی از سوی این کشور تا پایان آگوست- بپذیریم، باز هم نمی‌توان گفت که اعمال تحریم علیه ایران به این سادگی‌ها قابل‌اجراست.
روسیه و چین زمانی موافقت خود را اعلام کردند که جرج بوش پیشنهاد مذاکره با ایران را درباره مسایل تجاری و امنیتی به شرط توقف غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران پذیرفت.
در حالی‌که آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان پاسخ ایران را به بسته پیشنهادی ناکافی دانسته و اعلام کرده‌اند این پاسخ خواسته‌های غرب را برآورده نمی‌کند، روسیه و چین از جامعه‌جهانی خواسته‌اند تا در مواجهه با بحران ایران از خود شکیبایی بیش‌تری نشان دهند و پاسخ ایران را با موشکافی بیش‌تری بررسی کنند. چین و روسیه روابط قابل‌توجهی با ایران در زمینه‌های تجاری و انرژی دارند و از درگرفتن جنگ دیگری در خاورمیانه به رهبری آمریکا واهمه دارند.
از آن‌جا که نشانه‌هایی در اخبار غیر رسمی مبنی بر پذیرش توقف غنی‌سازی از سوی ایران، البته نه به عنوان پیش‌شرط، وجود دارد چین و روسیه در تلاش‌اند تمام گزینه‌ها را در راستای ممانعت از تحریم ایران مورد بررسی قرار دهند. یکی از مقامات اروپایی دراین‌باره می‌گوید:« یکی از اصول دیپلماسی ایرانی‌ها این‌است که مواردی را که به ضررشان تمام می‌شود از موارد دیگر جدا می‌کنند.»
با تمام این تفاصیل، واشنگتن و متحدان اروپایی‌اش در تلاش‌اند تا نشان دهند که با جدیت مساله برنامه هسته‌ای ایران را دنبال می‌کنند. البته آمریکا و متحدانش به خوبی می‌دانند که با توجه گسترش احساسات ضد‌غربی در جهان‌اسلام که با حمله اسراییل به لبنان شدت بیش‌تری نیز گرفته است و همچنین نفرت از حضور نیروهای آمریکایی در عراق، واردآوردن فشار بیش‌تر بر ایران موجب تحریک بیش‌تر این احساسات می‌شود.
از سوی دیگر به نظر می‌رسد که قیمت هفتاد‌دلاری نفت و توانایی غیر‌منتظره حزب‌الله در مقاومت چند‌هفته‌ای در برابر حملات اسراییل باعث شده تا ایران در مسیری که در پیش گرفته است با اطمینان بیش‌تری گام بردارد. «صنم وکیلی» یکی از تحلیلگران متخصص در حوزه ایران در دانشگاه جان‌هاپکینز با بیان این مطلب که فاتح اصلی جنگ حزب‌الله با اسراییل، ایران است؛ می‌گوید:« به نظر من حزب‌الله معتقد است که محمود احمدی‌نژاد پرچم پیروزی را برافراشته است.»
به نظر می‌رسد ایران براساس شرایط موجود، دست به عمل می‌زند. در چند روز اخیر ایران چند موشک را آزمایش کرده است. همچنین از ورود بازرسان به تاسیسات هسته‌ای نطنز که مهم‌ترین مرکز فعالیت‌های هسته‌ای ایران است، جلوگیری کرده است.
برخی مقامات ایرانی معتقدند تعیین ضرب‌العجل سازمان ملل باعث می‌شود که ایران فعالیت‌های هسته‌ای‌اش را به طور مخفیانه دنبال کرده و درهای مراکزی را تاکنون به روی بازرسان باز بوده را نیز ببندد. از سوی دیگر ایران خود را برای مقابله با تحریم آماده می‌کند. حتی پیش‌نویش لایحه قطع یارانه‌ها نیز توسط دولت ایران تهیه شده است. صنم‌وکیلی که اخیرا تحقیقش را درباره تحولات ایران به پایان رسانده معتقد است:«چشم‌انداز کلی این است که ایران از پس تحریم‌ها بر‌می‌آید.»
این اطمینان وکیلی از آن‌جا سرچشمه می‌گیرد که ممکن است تحریم‌های سازمان ملل شامل صادرات نفت و گاز ایران نشود. قیمت هفتاد‌دلاری نفت و تولید نسبتا زیاد ایران به این معناست که تحریم خرید و فروش نفت ایران به طور جدی موردتوجه قرار نخواهد گرفت. از سوی دیگر، برخی مقامات رسمی ایران پیشنهاد تحریم بازارهای نفتی را از سوی ایران، با هدف وارد آوردن شوک به کشورهای غربی، مطرح کرده‌اند. حتی اگر این‌کار از درآمدهای نفتی ایران بکاهد.
در حالی که ایران خود را برای مقابله با تحریم آماده می‌کند، ممکن است بخواهد در ادامه برنامه غنی‌سازی اورانیوم در تاسیساتش تجدیدنظر کند. ایران اعلام کرده بود که ردیف دوم و سوم آبشار 164سانتریفیوژی‌اش را به زودی راه‌اندازی خواهد کرد، اما تاکنون هیچ خبری مبنی بر راه‌اندازی آن‌چه که پیش از این اعلام کرده بود، منتشر نشده است.
«مارک فیتز‌پاتریک»، یکی از دیپلمات‌های سابق آمریکایی که در حال حاضر از تحلیلگران انستیتو بین‌المللی تحقیقات استراتژیک لندن است، معتقد است: « این مساله می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که آن‌ها در جریان نصب راه‌اندازی سانتریفیوژ‌ها با مشکلاتی مواجه شده‌اند.»
البته شکی وجود ندارد که ایران با گذشت زمان بر مشکلات فایق آمده و موفق به تولید سوخت هسته‌ای خواهد شد. [حضرت] آیت الله سید علی‌خامنه‌ای، رهبر ایران، هفته گذشته اعلام کرد ایران مصمم است تا راه خود را با قدرت تمام ادامه دهد.
با اعتماد به نفسی که ایران دارد، مخالفت در برابر فعالیت‌های هسته‌ای این کشور کاری سخت و دشوار است.
یکی از دیپلمات‌های بلندپایه اروپایی می گوید: «موفقیت غرب در این راه چیزی نیست که بتوان تضمینش کرد، اما می‌توانم بگویم که با رویکرد دیپلماتیکی که اروپا در پیش گرفته است، موفقیت چندان دور از ذهن نخواهد بود.»
اما سوال این‌جاست که این کشمکش چه‌قدر طول خواهد کشید؟
منبع: یو.اس.نیوز/ 4سپتامبر2006
