همین چند هفته قبل وقتی معاون دادستان کل کشور اعلام کرد که مدعی‌العموم اقدام به شکایت از محمدجواد آذری‌جهرمی کرده رئیس‌جمهور در سخنرانی خود گفت: او (وزیر ارتباطات) نمی‌ترسد، کار خود را می‌کند و به دستورهای بی‌ربط اهمیت نمی‌دهد.
مدت کوتاهی پس از این ماجرا هم وزیر ارتباطات بار دیگر درحالی‌که می‌توانست سکوت کند با ارائه گزارش‌های فنی درباره دستکاری آرای مردم در جشنواره صدا و سیما یک تنه وارد مسئله‌ای مهم شد. او در گفت‌وگوی اختصاصی با همشهری اعلام کرده که از شکایت ترس و نگرانی ندارد. حرفش را می‌زند و تابع قانون است. جهرمی درباره ماجرای اخیر هم می‌گوید هر چند اختلاف‌های کاری با صدا و سیما وجود دارد اما این مسئله ربطی به این اختلاف‌ها نداشته و ورودش به‌خاطر حق‌الناس بوده است.
یکی از اختلاف‌های مهم وزارت ارتباطات با صدا و سیما مسئله باندهای فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ است که صدا و سیما آنها را تخلیه نمی‌کند و به گفته وزیر ارتباطات این مسئله می‌تواند افزایش تعرفه ارتباطات مردم را به‌دنبال داشته باشد. او تأکید دارد عده‌ای تعبیرشان از شبکه ملی اطلاعات این است که باید دور خودمان دیوار بکشیم. به گفته آذری‌جهرمی اما استقلال، معنایش قطع ارتباط با دنیا نیست.
- ماجرای دستکاری آرای مردم در نظرسنجی صداوسیما هنوز هم جنجالی است. برخی این ماجرا را به اختلاف‌نظرهای شما با صداوسیما مرتبط کرده‌اند، آیا اختلاف‌نظرها در این رابطه نقش داشته است؟
مسئله این ماجرا اختلاف‌نظر سیاسی نیست، بحث بر سر حق‌الناس است. فکر می‌کنم که مدیریت کلان صداوسیما یا سازمان صداوسیما هم در این مسئله خودش شاکی است. ممکن است یک گروهی در صداوسیما اقدامی کرده باشند اما اینکه مدیریت کلان در صداوسیما چنین نیتی داشته باشد، من چنین چیزی را تاکنون در این ماجرا ندیده‌ام و این موضوع خیلی به اختلاف‌نظرهای ما و صداوسیما ارتباطی پیدا نمی‌کند. موضوعی پیش آمده و مردم خواسته‌اند که ماجرا را بررسی کنیم. چرا؟ چون بسترش فنی بوده است. ما هم چیزی که عین واقعیت است را به مردم گزارش کرده‌ایم.
- فارغ از این قضیه، چه اختلاف‌نظری میان شما و صداوسیما وجود دارد؟ در دوره‌ای شما در شبکه‌های اجتماعی از گزارش‌هایی که علیه وزارت ارتباطات پخش می‌شد، انتقاد می‌کردید.
طبیعتا ما اختلاف‌های کاری با مجموعه صداوسیما داریم. یکی از این اختلاف‌نظرها در عرصه فضایی است، چون ما معتقد نیستیم که صداوسیما باید ماهواره بسازد و به فضا بفرستد، چراکه تشکیلاتی به اسم سازمان فضایی در کشور داریم. در دنیا هم هیچ شبکه تلویزیونی نداریم که خودش ماهواره ساخته باشد. اعتباراتی که به صداوسیما داده می‌شود، به‌صورت طبیعی باید در زمینه مسائل فرهنگی هزینه شود. چند سال است که فیلم یا سریال مؤثر و ماندگاری که قبل‌ترها ساخته می‌شد، ندیده‌ایم! چقدر در حوزه محتوا توانسته‌ایم قوی عمل کنیم؟ به این دلیل که اعتبارات صداوسیما تبدیل می‌شود به چارچوبی که ماهواره بخرد.
- این بخشی از مسائلی است که باعث شده ما هنوز ماهواره‌ای در مدار بالای زمین نداشته باشیم؟
ماهواره دو بخش دارد؛ بخشی از آن برای پخش برنامه یا Broadcasting است و بخش دیگر آن مربوط به دیتاست. صداوسیما اجازه فعالیت در حوزه دیتا را ندارد. ما اعتقادمان بر این است که این فعالیت را باید آزادسازی کنیم. یک ماهواره متمرکز در مدار قرار دهیم که هم خدمات دیتا داشته باشد و هم خدمات تصویری. در این مسئله حتی اعلام کرده‌ایم اگر صداوسیما آمادگی داشته باشد، می‌توانیم کل ماموریت حوزه فضایی را به آنها واگذار کنیم.
آن چیز که واضح است، این است که انسجام داخلی نظام اثرات مثبت بیشتری دارد و به همین علت بهتر است مسائل را در جایگاه قانونی خود حل کنیم و نه در فضای رسانه‌ای. دعوای صنفی نداریم. ساختار، ساختار غلطی است.
- درباره شبکه ملی اطلاعات چطور؟ به‌نظر می‌رسد در این بخش هم اختلاف‌هایی وجود دارد.
شبکه ملی اطلاعات لایه‌های زیرساخت، خدمات و محتوا دارد. در شبکه‌های ارتباطی و اطلاع‌رسانی دنیا بیشتر از ۷۰درصد ترافیک شبکه متعلق به ویدئوست. ویدئو به‌عنوان پلتفرم است و محتوای صوتی و تصویری روی آن سوار می‌شود. در واقع محتوای صوتی و تصویری است که یکی از نیازهای مهم امروز مردم را تشکیل می‌دهد. ما اعتقاد داریم که سازمان صداوسیما از طرفی مطالبه شبکه ملی اطلاعات می‌کند و از طرف دیگر خودش بزرگ‌ترین مانع در لایه خدمات است.
وقتی شما مطالبه شبکه ملی‌اطلاعات می‌کنید، اول باید به بدهی خودتان بپردازید. همان بخش‌هایی که انجام شده هم درست اطلاع‌رسانی نمی‌کنند. شبکه ملی‌اطلاعات زمانی یادشان می‌آید که بخواهند یک بحث سیاسی را پیش ببرند. این اختلاف هم از جنسی است که صداوسیما اعتقاد دارد خودش باید به‌طور کامل ورود کند و همه این مسائل را باید خودش حل کند. اعتقاد ما اینگونه نیست و این هم یک اختلاف صنفی دیگر است. مانند وزارت ارتباطات که گزارش اقدامات توسعه لایه زیرساخت شبکه ملی اطلاعات می‌کند، بیایند و گزارش لایه محتوا را به مردم و شورای‌عالی فضای مجازی بدهند.
- مسئله باندهای فرکانسی هم مدت‌هاست که محل اختلاف است و مقام‌های وزارت ارتباطات بارها اعلام کرده‌اند که صداوسیما حاضر به تخلیه باندهای ۷۰۰ و ۸۰۰ مگاهرتزی نیست.
بله، باندهای فرکانسی هم اختلاف دیگری است. ما با صداوسیما اختلاف‌های زیادی در حوزه کاری داریم که به هر حال باید حل شود. ممکن است مدیران قبل از من خیلی به این مسائل ورود نمی‌کردند، چون مطالبه‌ای از آنها در این حوزه نبود. اما اکنون ما با بحران ارزی روبه‌رو هستیم. درآمد بخش ICT کشور ۱۰۰ درصد ریالی است اما ۷۰ درصد هزینه بخش تلکام ما ارزی است. زمانی که ۷۰ درصد هزینه ارزی باشد و ارز ۳برابر شده باشد،
چه بلایی سر اقتصاد بخش می‌آید؟ ما باید بتوانیم کنترل هزینه کنیم. یا باید تعرفه را بالا ببریم یا باید کنترل هزینه صورت بگیرد. برای کنترل هزینه باید هزینه‌ها و مخارج توسعه را پایین آورد. وقتی هزینه توسعه باند ۷۰۰ یا ۸۰۰ نصف هزینه توسعه در باند فرکانسی ۲۱۰۰ است، ما نباید به‌دنبال این قضیه برویم؟ وقتی باند ۷۰۰ و ۸۰۰ را صداوسیما نگه می‌دارد، به‌معنای آن است که ما باید برای توسعه دست‌مان را در جیب مردم کنیم. درصورتی که باندهای مورد نیاز براساس پالایش‌های ما بلااستفاده است.
ما با این چارچوب مواجه هستیم که استفاده از باند ۷۰۰ و ۸۰۰ برایمان تبدیل به یک موضوع حیاتی شده است و ماجرایی مستحب نیست. اگر نتوانیم به هر شیوه‌ای از باند ۷۰۰ و ۸۰۰ استفاده کنیم، اتفاقی که در نهایت می‌افتد افزایش تعرفه‌های ارتباطات مردم است. من باید به مردم جواب دهم. می‌توانیم بیاییم و بگوییم دلار بالا رفته و من هم هزینه را افزایش دادم. می‌توانیم هم کنترل هزینه کنیم. این کاری است که تابه‌حال کرده‌ایم و اجازه نداده‌ایم هزینه ارتباطات مردم بالا برود. با اینکه اپراتورهای کشور دچار بحران‌های جدی نقدینگی هستند، خودشان می‌توانند بیایند گزارش دهند که وضعیت‌شان چیست.
- تلاش‌تان برای استفاده از این باندهای فرکانسی برای جلوگیری از افزایش تعرفه ارتباطات مردم ادامه خواهد داشت؟
من می‌توانم مثلا به‌خاطر ملاحظات سیاسی یا شخصی خودم سکوت کنم و بگویم صداوسیماست و نباید به آنها «تو» گفت و این مسئله برای آدم هزینه دارد. می‌شود هم واقعیات را گفت. آنچه وظیفه ما بود، پیگیری کرده‌ایم و موضوع را به ستاد اقتصاد مقاومتی ارجاع داده‌ایم. ستاد اقتصاد مقاومتی تصویب کرده که این فرکانس به ما بازگردد. موضوع را به دولت و مجلس بردیم اما تا الان این فرکانس‌ها را به ما نداده‌اند.
فردا اگر تعرفه ارتباطات بالا رفت، کسانی که این تصمیم را گرفته‌اند باید خودشان به مردم پاسخ دهند. من به مردم می‌گویم که دودوتا چهارتای معادلات اقتصادی این است. این اتفاق هم رخ داده و من هم تلاش‌ها و وظایفم را انجام داده‌ام اما تاکنون در معادلات کشور این مسئله به سرانجام نرسیده است. این شیوه‌ای است که من در کار به آن اعتقاد دارم. حرفم را می‌زنم و نهایتا از قانون تبعیت دارم.
- مشکل دستگاه قضایی با شما چیست؟ معاون دادستانی گفته‌اند شما متهم به زیر پاگذاشتن مصوبات شورای‌عالی فضای مجازی شده‌اید. به‌نظر خودتان چه مصوباتی را زیر پا گذاشته‌اید؟
ما با دستگاه قضایی مشکلی نداریم و همواره مطابق قانون احترام گذاشته‌ایم. اما سؤالی که خودم دارم، این است که حداقل بگویند چه مصوباتی را زیر پا گذاشته‌ام. اگر ادعا درباره پیام‌رسان‌هاست، تکالیف سند مصوب و دستگاه‌های مسئول مشخص است و قابل ارزیابی است. خیلی از دستگاه‌ها هستند که در انجام تکالیف مصوب شورای‌عالی فضای مجازی در رابطه با پیام‌رسان‌ها هیچ کاری نکرده‌اند. یعنی دقیقا هیچ!
ما اعتقاد داریم مصوبات شورای‌عالی فضای مجازی و خود این شورا برای ما فرصت است. چون ما در تحول دیجیتال در موضوعات مختلف تعارضات و مسائل بین‌بخشی داریم. جای حل این مسائل به تدبیر مقام معظم رهبری همین شوراست. شورا مصوبه دارد و این مصوبه باید اجرایی شود. بخشی از وظایف مصوبات به‌عهده وزارت ارتباطات است که وظیفه اصلی را بر دوش دارد. اما متأسفانه می‌بینیم وجهه موضوع این می‌شود شورایی که قرار است بیاید مساعدت کند و مسائل را پیش ببرد، از دید عده‌ای تبدیل به مسئله‌ای علیه ما می‌شود. این مصوبه ۶ دستگاه مسئول داشته است. ۵ دستگاه مسئول دیگر که قرار بوده کار کنند، مسئولیت‌هایشان کجاست؟
- برخی اما بارها شما را متهم کرده‌اند که زیرساخت‌ها و امکانات لازم را در این حوزه فراهم نکرده‌اید.
اگر پایه زیرساخت فنی است، این همه اپلیکیشن ایرانی امروز چطور دارند فعالیت می‌کنند؟ ۳۰ میلیون مشترک دارند و با وجود پیچیدگی بیشتر از پیام‌رسان بدون مشکل کیفیتی مشغول کار هستند.
پس مشکل از زیرساخت، سرور، امکانات و وام نیست. مشکل از جای دیگری است. بیایند مشکل را حل کنند. ۵ دستگاه دیگر مسئول بودند این مشکل را حل کنند. حل نشده اما زبان مطالبه دارند. ما زبان مطالبه و نقدکردن را خوب می‌دانیم. آن را هم برای خودمان فرصت می‌دانیم، اما خوب‌تر آن است که در یک چارچوبی مشخص و عینی این مطالبات انجام شود. به‌تازگی دیدم فردی مصاحبه کرده و گفته است دولت و وزارت ارتباطات باید پیام‌رسان راه بیندازند.
شما در حوزه اپلیکیشن یک مورد درست و درمان که دولتی‌محور باشد، نشان دهید. اصلا جنس اداره این فعالیت‌ها می‌تواند دولتی باشد و مثلا کارمند ۸ صبح بیاید و ۲ بعداز ظهر برود؟ اگر قرار است بخش خصوصی فعال باشد و دولت حمایت کند، این کار هم نیاز به قانون دارد. مگر دولت می‌تواند همینطور برود به بخش خصوصی پول بدهد. بودجه مصوب نیاز دارد. نمی‌شود گفت یکجانبه وزارت ارتباطات برود همه این مسائل را حل کند. در امور کسب‌وکارها، هر جا با واقع‌نگری به نیازهای جامعه و به دور از سیاست‌زدگی عمل کنیم، موفق خواهیم بود. امیدوارم مسئولان مرتبط هم این نگرش را داشته باشند.
- یک بخشی از ماجرا هم البته به‌نظر مربوط به فیلترینگ است. مثلا معاون دادستان کل کشور چند وقت پیش گفته بودند که مردم و علما نگران استفاده از اینستاگرام هستند. شما در مصاحبه قبلی‌تان با من تأکید داشتید که وزارت ارتباطات نقشی در تصمیم‌گیری برای فیلترینگ ندارد. چرا شما در این موضوع مورد خطاب قرار می‌گیرید؟
صدور دستور برای انسداد هر نرم‌افزاری نیاز به رأی کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه یا حکم قضایی دارد. ما نه در کمیته تعیین مصادیق رأی داریم و نه حکم قضایی در این رابطه صادر شده است. اینکه دوستان در این رابطه چه می‌فرمایند، من نکته‌ای درباره‌اش ندارم.
- تشکیل جلسات کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه به کجا رسید؟ ۲سال است که این جلسات تشکیل نشده است. از سوی دیگر مقام‌های قضایی می‌گویند نظام آنلاین کنونی که برای فیلترینگ صورت می‌گیرد، براساس آیین‌نامه این کمیته قانونی است.
یک سؤال را اگر جواب دهند، این مسئله حل می‌شود. فرض کنیم رأی‌گیری آنلاین برای فیلترینگ سایت‌ها و پلتفرم‌ها قانونی باشد. نظام رأی‌گیری چگونه است؟ باید اکثریت کمیته برای رأی‌گیری حاضر باشند؛ یعنی از ۱۲ عضو، ۷عضو حاضر باشند که جلسه تشکیل شود. در جلسه باید اکثریت هم برای گرفتن تصمیمی رأی دهند. این مسائل در آیین‌نامه است. پس چگونه می‌شود که ۵ یا ۶ دستگاه پسوردشان را نگرفته‌اند. مثل این است که شما جلسه حضوری بخواهید برگزار کنید و کسی نیاید.
مگر می‌شود جلسه را تشکیل داد؟ اینها مسائل قانونی دقیق دارد. قانون و حقوق دقیق چارچوبش مشخص است. رأی‌گیری آنلاین در کمیته‌ای مصوب شده و آیین‌نامه دارد. برای موارد خاص و کاربردهای خاص بوده است. چندین‌بار ما نامه داده‌ایم که بیایید جلسه تشکیل دهید. اصلا آیین‌نامه است بیایید آن را اصلاح کنید. این چرخه و شیوه مدیریت مطلوب نیست. هرچند به اصل برگزارشدن آنلاین جلسات هم معاونت حقوقی ایراد گرفته است.
- این قضیه فیلترینگ اکنون فشارش بر کسب‌وکارها هم زیادشده است. نمونه اخیرش پلتفرم‌های خرید و فروش هستند که اعلام شده به‌خاطر کلاهبرداری‌ها باید فیلتر شوند. رئیس سازمان فناوری اطلاعات بارها گفته‌اند فیلترینگ باید آخرین راه‌حل باشد. چه کارهایی باید در این رابطه صورت بگیرد؟ فیلترینگ راه‌حل است؟
انتقادها را گفتیم، باید تشکر هم بکنیم. انصافا از زمانی که آقای جاویدنیا(معاون فضای مجازی دادستان کل کشور) آمده است، نگاه دادستانی پس از چالش‌هایی که درباره فیلترینگ کسب‌وکارها مطرح شد، تغییراتی داشته است. من در دوره جدید این نوع نگاه که به روال سابق با کسب‌وکارها برخورد کنند را کمتر دیده‌ام. طبیعتا پلیس، ضابط قضایی است و شکایتی از یک سایت خرید و فروش بابت تخلفات رخ داده و این سایت باید سازوکاری برای کنترل تخلفات داشته باشد. اینکه در گام‌اول درخواست فیلتر شود،
ما اعتقاد داریم عجولانه است. طبیعتا اگر مشکلی وجود دارد، باید جلساتی با حضور ما، پلیس و نماینده کسب‌وکار برگزار شود. کسب‌وکاری که می‌خواهید ببندید باید حداقل فرصت دفاع از خودش را داشته باشد. همین که شما اکنون می‌بینید به‌جای فیلتر، تذکر می‌دهند، پدیده مثبتی است.
این گام رو به جلویی محسوب می‌شود. موضوعی هم که ما برای این مسئله پیشنهاد دادیم، این بود که مسئولان این سایت با رعایت نکات حفاظت از داده‌های شخصی مردم، در مواقع لزوم بتوانند متخلفان را شناسایی کنند. وزارت ارتباطات نیز برای هر کمکی آماده است. آنها می‌توانند از امکانات سامانه شاهکار استفاده کنند تا بعدا بتوانند بگویند پلتفرم کاربرمحور است و اگر کسی هم آگهی کلاهبرداری گذاشته، این فرد قابل شناسایی باشد. این پیشنهاد را داده‌ایم و در حال پیگیری است.
- یعنی تغییر در روند فیلترینگ کسب‌وکارها را مثبت می‌بینید؟
در دولت کمیته‌ای تشکیل داده‌ایم که جلوی شکایت دستگاه‌های دولتی از کسب‌وکارها گرفته شود. بخشی از فیلترینگ مربوط به شکایت خود دولتی‌ها و بخشی هم مربوط به پلیس بود. در هر دو بخش شاهد پیشرفتی هستیم. این پیشرفت باعث شده مقداری این نگاه که سایت را ببندیم و بعد فکر کنیم، تغییر کند. پلمب‌کردن کسب‌وکار نباید کار راحتی باشد. مگر ایران خودرو تخلف کند، سریع می‌روند و آن را می‌بندند؟
حالا کسب‌وکاری که در حوزه خدماتی است و تعداد زیادی آدم از آن ارتزاق می‌کنند را نباید به راحتی توقیف کرد. این دیدگاه به‌نظرم اکنون جا افتاده و دادستانی هم در این مسیر حرکت می‌کند و باید مورد تشویق و تقدیر قرار گیرد.
- برخلاف گفته‌های مسئولان این سایت‌ها که می‌گویند مثلا مسئولیت آگهی را ندارند و کاربران باید خودشان تحقیق کنند، شما عقیده دارید که آنها هم مسئول هستند؟
بله، اصل مسئله خودشان هستند. شما نمی‌توانید قانون نداشته باشید. یک نفر می‌آید و روی بستر سایت شما کلاهبرداری می‌کند. وقتی سابقه بد دارد، دیگر نباید بتواند از این پلتفرم استفاده کند. وقتی در بانک هم چک برگشتی دارید، دیگر بانک به شما دسته‌چک نمی‌دهد چون بدحساب بوده‌اید. آیا وقتی زندگی مرد روی این پلتفرم‌ها می‌آید، نباید به مسائل مردم فکر کرد؟ اما معتقدیم راه‌حلش توقیف نیست. باید راهکار پیدا کرد، سعه‌صدرها بالا برود و پلیس هم همکاری کند.
- شما به مسئله احراز هویت برای جلوگیری از تخلفات اشاره کردید. چندی پیش آقای فیروزآبادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی در گفت‌وگو با من از مدل جدیدی از اینترنت گفته بودند. ایشان نظرشان این بود که در کنار اینترنت کالیفرنیایی و چینی، باید مدل جدید اینترنت داشته باشیم که پایه آن شبکه ملی‌اطلاعات متصل به اینترنت باشد و در آن همه کاربران احراز هویت شوند. آیا چنین طرحی برای اینترنت کشور وجود دارد؟
به‌نظرم گفته ایشان برگرفته از صحبت‌های آقای مکرون(رئیس‌جمهور فرانسه) است. این دیدگاه وجود دارد که یکجانبه‌گرایی در فضای مجازی از سوی آمریکا در حال رشد است. نه به‌زور بلکه با سرمایه‌گذاری. ۴۳درصد کل هزینه‌های پژوهش درباره AI (هوش مصنوعی) در دنیا و ساب‌تکنولوژی‌ها آن را آمریکا می‌دهد. براساس گزارش خود مرکز ملی فضای مجازی ۲۶درصد کل هزینه ICT در دنیا را ایالت متحده می‌دهد. کشوری است که در حوزه تکنولوژی پیشرو است، کار کرده و در حال خدمات دادن است. وقتی خدمات می‌دهد پس اکثریت بازار را متعلق به‌خودش کرده است.
به واسطه این اکثریت هم مقررات خود را از طریق شرکت‌هایش به بازار تحمیل، نقش شرکت‌ها را پررنگ و نقش دولت‌ها را کمرنگ می‌کند. چین هم مدل خودش را دارد که آن هم یکجانبه‌گرایی است اما چین تفاوتی دارد و باید به آن توجه کرد. دیده‌ام که در برخی تریبون‌ها می‌گویند ما هم باید مثل چین باشیم. هر وقت ما هم بیشتر از یک میلیارد نفر جمعیت داشتیم، می‌توانیم ادعا کنیم می‌خواهیم مثل چین باشیم.
چین ارزش افزوده بزرگی دارد که بازار یک میلیارد و ۳۰۰میلیونی جمعیتش است و بخش مهمی از آن را هم جوان‌ها تشکیل می‌دهند. چون اگر بخواهید مثلا یک موتور جست‌وجو با مدل اقتصادی مثل «گوگل» یا «بایدو» داشته باشید، باید ۵۰۰میلیون کاربر جذب کنید. شما وقتی می‌خواهید موتور جست‌وجوی ایرانی یا بومی راه‌اندازی کنید، باید ۵۰۰ میلیون مشترک داشته باشید؛ اقتصاد این را می‌گوید. کل جمعیت ایران ۸۰میلیون نفر است که نهایت ۷۰میلیون نفر از اینترنت و موتور جست‌وجو استفاده کنند. پس یک پروژه موفق اقتصادی نخواهید داشت مگر سهم بین‌المللی کسب کنید. این مشکلی است که اکنون روسیه درباره یاندکس دارد. ۲۰۰میلیون مشترک هم گرفته است اما یاندکس به‌عنوان موتور جست‌وجو به مدل موفق اقتصادی نرسیده است.
- پس عقیده دارید که چین و آمریکا هر دو به‌دنبال یکجانبه‌گرایی خاص خودشان هستند و برخلاف گروهی الگو گرفتن از چین را هم درست نمی‌دانید؟
چین و آمریکا هرکدام به نوعی به‌دنبال یکجانبه‌گرایی هستند. در اروپا آقای مکرون می‌گوید ما یکجانبه‌گرایی را در اینترنت قبول نداریم و باید چندجانبه‌گرایی باشد. چندجانبه‌گرایی ابزار و لوازمی نیاز دارد. اول باید صحبت کنیم که ما در داخل کشور چندجانبه‌گرایی بین‌المللی را به لحاظ مبنایی قبول داریم یا نداریم. آیا در فضای رسانه‌ای که تب و تاب فضای مجازی است، چندجانبه‌گرایی را قبول دارند یا خیر؟ اینکه ما باید برای خودمان مدل داشته باشیم و پشت توسعه فضای مجازی ایدئولوژی داشته باشیم که اسیر یکجانبه‌گرایی آمریکایی‌ها در این فضا نشویم، حرف درستی است.
پیشنهاد شما چیست؟ ما باید ایدئولوژی خودمان را در توسعه فضای مجازی داشته باشیم که کلیدواژه آن می‌شود شبکه ملی‌اطلاعات. خود شبکه ملی اطلاعات و تعبیر آن را به‌عنوان یک خبرنگار از آقایان دست‌اندرکاران موضوع بپرسید. عده‌ای تعبیرشان از شبکه ملی اطلاعات این است که باید دور خودمان دیوار بکشیم. استقلال را با قطع ارتباط با دنیا مساوی می‌دانند. استقلال معنایش این نیست که ارتباطمان را با دنیا قطع کنیم. هر وقت از شبکه ملی اطلاعات صحبت می‌کنند، کلمات فیلترینگ و حذف وابستگی به سرویس‌های خارجی را کنارش می‌آورند. این تعبیر غلطی است.
- توسعه شبکه ملی اطلاعات را خودتان چطور ارزیابی می‌کنید؟
مثالی در این رابطه بزنم. اپل ایران را از چند سال پیش تحریم کرد. اخیرا قواعدش را تغییر داد که دوباره باعث محدودیت‌هایی برای شرکت‌های ایرانی شد. شما یادتان هست که سابق بر این اگر چنین اتفاقی می‌افتاد، چه وضعی پیش می‌آمد. سابقه تحریم اپل به سال۹۱ برمی‌گردد. در آن دوره بازار اپل در ایران نه‌تنها کم نشد، بلکه رشد کرد. چرا؟ چون مردم می‌خواستند به شبکه اجتماعی دسترسی داشتند باشند، سایت‌های وب را ببینند یا بازی کنند.
استفاده‌شان اکثرا از گوشی این موارد بود. اپل هم تحریم می‌کرد در نهایت مردم با یک وی‌پی‌ان وصل می‌شدند و مسئله خود را برطرف می‌کردند. امروز اما می‌بینیم وقتی اپل کاربران ایرانی را تحریم می‌کند، تعداد دستگاه‌های خاموش‌شده اپل در کشور روزبه‌روز در حال افزایش است. من این روند را می‌بینم و آمارش هم ارائه می‌شود، چون شما دیگر روی گوشی تنها از اینستاگرام یا چند شبکه اجتماعی دیگر استفاده نمی‌کنید. حالا مردم با گوشی می‌خواهند کارهای بانکی‌شان را انجام دهند، می‌خواهند حمل‌ونقل‌شان را پیش ببرند، سفارش غذا دهند، خدماتی که برای مسافرت می‌خواهند را با اپلیکیشن‌ها می‌گیرند و سلامت‌شان را هم با اپلیکیشن‌های ایرانی روی گوشی‌شان تأمین می‌کنند.
میزان وابستگی مردم ما به خدمات فضای مجازی به‌شدت رشد پیدا کرده است. اینقدر رشد کرده که گوشی ۱۰ میلیون تومانی‌شان را می‌گذارند کنار و گوشی دیگری می‌خرند. این یعنی اینکه ما در لایه خدمات که مهم‌ترین لایه شبکه ملی اطلاعات است، به حدی توسعه داشته‌ایم که مردم به خدمات داخلی وابسته‌اند.
- شما در سالی که گذشت تأکید زیادی در گسترش دسترسی به اینترنت پهن‌باند و رسیدن نسل سوم و چهارم تلفن همراه به مناطق دورافتاده داشتید. به‌تازگی نوید ۵G را دادید. می‌توان امیدوار بود که سرعت و میزان دسترسی مردم به اینترنت پرسرعت در سال جدید افزایش پیدا کند؟
ما طی همین یک سال رشد قابل توجهی در سرعت اینترنت داشتیم. از رتبه‌های حدود ۱۰۰ که من به خاطر دارم و ۸۰ در ابتدای دولت دوازدهم، آمده‌ایم به رتبه ۴۶ دنیا. این رشد قابل توجهی است. درباره ۵G مطلبی که نوشته بودم درباره این بود که باید به سوی ۵G پیش برویم و به سمت این نسل جدید حرکت کنیم. ۵G ملزوماتی دارد. از ملزومات اولش مقررات‌گذاری است، اصلاح باندهای فرکانسی است، توسعه فیبرنوری است.
۵G دیگر با رادیو نمی‌تواند کار کند. در همه نقاط برای کارکردن نیاز به فیبرنوری دارید. ما برنامه اساسی‌مان برای سال۹۸ این است که زیرساخت لازم برای توسعه ۵G در کشور را آماده کنیم. تلاش می‌کنیم پایلوت ۵G را هم در سال۹۸ در کشور داشته باشیم اما اصل مطلب و مهم‌ترین نکته تهیه زیرساخت‌های لازم برای این عرصه است. برای توسعه فیبرنوری در شهرها و بین شهرها کار آغاز شده و صحبت‌های ما با وزارت نیرو به جای خوبی رسیده است و از ظرفیت شبکه وزارت نیرو هم برای توسعه فیبرنوری استفاده می‌کنیم.
مخابرات هم مدل خود را مقداری تغییر داده است. طبیعتا همه برنامه‌های ما در سال۹۸ به این سمت خواهد رفت که پیش‌نیازهای شبکه ۵G را در کشور آماده کنیم. حتما دیده‌اید که به‌تازگی نخستین جراحی از راه دور با استفاده از ۵G انجام شد، چون میزان تأخیر دستور تا صادرشدن در این شبکه یک میلی‌ثانیه است. این از مزایا و تفاوت ۵G است. اگر ما می‌خواهیم پزشکان‌مان در دورترین نقاط بتوانند از راه دور جراحی انجام دهند و جان انسان‌ها نجات پیدا کند، باید به سمت این تکنولوژی برویم.
- سرعت اینترنت ثابت چطور؟ بهتر می‌شود؟ چون به هر حال این ماجرا مدت‌هاست با وجود افزایش سرعت اینترنت موبایل یکی از ضعف‌ها به‌حساب می‌آید.
کار را شروع کرده‌ایم. در دزفول و پردیس به سرانجام رسیده است. در شهرهای بزرگ ازجمله تهران هم سرویس‌ها در حال واگذاری است اما در منازل چون فیبرنوری وجود ندارد، مقداری هزینه‌هایش شاید زیاد به‌نظر برسد.
- شما از هشتگ گزارش به مردم بارها استفاده کرده‌اید و بارها این حس وجود داشته که نقش مهمی در اطلاع‌رسانی اتفاق‌ها داشته‌اید. از سوی دیگر با فشارهای زیادی ازجمله همین جریان شکایت جمع‌کردن علیه‌تان در سال گذشته روبه‌رو بوده‌اید. بعضی‌ها می‌گویند پشت شما به جایی گرم است و به همین‌خاطر توجهی به این فشارها ندارید. بعضی‌ها حتی شما را یکی از مقاوم‌ترین یا به تعبیری شجاع‌ترین وزیران کابینه می‌دانند. پشت‌تان به کجا گرم است؟
(چند ثانیه سکوت). نمی‌دانم این تحلیل درستی است یا نه. در این کشور و نظام اینگونه نیست که اگر مسئولی به مردم گزارش بدهد تحت فشار قرار گیرد. دوم این است که این نظام و انقلاب همه‌چیزش براساس مردم است. شما وقتی به مردم گزارش می‌دهید، پشت‌گرمی‌تان خود مردم هستند. کل نظام هم خود مردم پشت‌گرمی‌شان است. یک گروه‌هایی در کشور هستند مثل همین مافیاهای واردات مختلف که وقتی شما درباره‌شان صحبت می‌کنید و گزارش می‌دهید و افشاگری دارید،
برای شما هزینه ایجاد می‌کنند. وقتی با گروه‌هایی درگیر می‌شوید که به لحاظ سیاسی قدرت دارند و می‌خواهید حرفی که واقعا فنی است بزنید هم همین مسئله پیش می‌آید. در این میان شما باید بین اینکه منافع خودتان را ترجیح دهید یا اصول کار را پیش ببرید، یکی را انتخاب کنید. من ترجیح خودم این بوده که رزومه‌ام را در مقابل برآوردن انتظاراتی که مردم از وزارت ارتباطات دولت جمهوری اسلامی دارند با ملاحظات سیاسی که ناصحیح است، خراب نکنم. باید با مردم صادق باشیم. این یک فرهنگ است. بایستی بتوانیم به مردم گزارش دهیم تا به ما اعتماد داشته باشند. در این صورت خود مردم بزرگ‌ترین پشتوانه‌اند و پشت‌مان به مردم گرم است.
- اما شما را به انفصال از خدمات دولتی تهدید کرده‌اند.
اشکال ندارد. این مسئله ترسی ندارد. چرا باید ناراحت باشم؟ اگر من خلافی کرده‌ام که طبق قانون به آن رسیدگی کنند. این موضوع جای نگرانی ندارد.
- در سال۹۸ اقدامات جدیدی برای ادامه مقابله با تخلفات در حوزه ارزش افزوده صورت می‌گیرد؟ قرار است کاری ریشه‌ای مثل اقداماتی که برای مقابله با پیامک‌های تبلیغاتی صورت گرفت، انجام شود؟
طبیعتا باید این مسائل را حل کرد چون مهم است. با کارهایی که در این مدت انجام دادیم، تلاش کردیم تا جلوی تخلفات و کلاهبرداری‌های این حوزه گرفته شود. * ۸۰۰# را راه‌اندازی کردیم تا مردم از سرویس‌هایی که عضوش هستند بتوانند آگاه شوند، به آنها پیامک دادیم و اعلام کردیم عضو چه خدماتی هستند. چندین پرونده قضایی تشکیل دادیم تا با تخلفات برخورد شود، ۳۳میلیارد تومان را هم به مردم بازگرداندیم، سامانه۱۹۵ را راه انداختیم که مردم بتوانند شکایت کنند و ما بتوانیم پیگیری کنیم.
قوانین را تغییر دادیم به‌طوری که اپراتورها ملزم به تأیید دومرحله‌ای شدند. خیلی اتفاقات در این بازار افتاد و بر اثر این اقدامات این بازار در سال۹۷ اندازه‌اش ۲۵درصد کاهش پیدا کرد. این ۲۵درصد جنس ناجور این فضا بود. اما آیا تخلفات در این فضا هنوز هست؟ بله هست. آیا آن اختاپوس هنوز فعالیت دارد؟ بله دارد. و مطمئن باشید که ما از حق‌الناس کوتاه نخواهیم آمد.
- برنامه‌تان برای آینده چیست؟
باید این ماجرا را به سمت مسیر اقتصادی ببریم که کسب‌وکارهای حلال بتوانند کار کنند و جلوی تخلفات گرفته شود. یکی از مباحث جدی که در سال۹۸ حتما به کمیسیون تنظیم مقررات خواهد آمد و درباره‌اش صحبت خواهیم کرد، ساماندهی نهایی بازار ارزش افزوده است و حتما این مسئله را براساس یک برنامه اقتصادی دقیق پیش خواهیم برد.
با وجود الزام تأیید دومرحله‌ای اما بدافزارها و روش‌هایی برای دورزدن این ماجرا استفاده شده است. برنامه‌ای برای حل این ماجرا هم دارید؟
پیرو شکایتی که شد، با شرکتی که ۵۰۰ اپلیکیشن اینچنینی تولید کرده بود، برخورد شد. رئیس پلیس فتا در گزارشی به من اعلام کرد که ماجرا در واقع ۱۰۰۰ اپلیکیشن بوده که به‌صورت فنی ما تنها به ۵۰۰موردش رسیده بودیم. بیش از ۱۰۰ میلیون تومان روزانه این شرکت‌ها درآمد داشتند. اکنون در حال بررسی‌های نهایی هستند که میزان کلاهبرداری چقدر بوده است تا آن پول هم به مردم بازگردانده شود.
- نمی‌شود کاری کرد که مثلا طی پیامی در دوره زمانی مشخصی مثلا ماهانه به مردم سرویس‌هایی که در آن عضو هستند و هزینه روزانه آن ارسال شود؟
این اتفاق در دوره‌ای افتاد اما اکنون پیشنهادهایی روی میز داریم که در حال بررسی است. یکی از موارد این است که حساب ارزش‌افزوده را از شارژ و قبض موبایل مردم جدا کنیم.
- این سؤال را هم خیلی‌ها از شما دارند و علاقه‌مند هستند از شما پرسیده شود. برنامه‌ای برای سال۱۴۰۰ دارید؟
بارها گفته‌ام که برنامه‌ای ندارم. دیگر نمی‌دانم باید به چه شکل بگویم؟ (با لبخند) خسته نباشید.
