اما این به معنای این نیست که هیچ نقصی در نظام سلامت در این سال‌ها وجود نداشته است. به گفته کارشناسان، مهم‌ترین نقص موجود توزیع ناعادلانه خدمات در حوزه سلامت است.
دکتر مسعود پزشکیان، وزیر سابق بهداشت و درمان، در گفت‌وگو با همشهری دراین باره می‌گوید: استمرار طرح پزشک خانواده تحول بسیار بزرگی در تأمین سلامت جامعه ایجاد می‌کند وایده آل پزشک خانواده این‌است که هر ایرانی براساس عدالت سهم خودش را از سلامت به تساوی دریافت کند و مسئولیت‌ها براساس مدیریت عملکرد تقسیم شود.
به گفته وی، اگر به‌دنبال عدالت و پاسخگویی هستیم جز این راهی نداریم و باید توزیع عادلانه سلامت را نهادینه کنیم.
دکتر پزشکیان تأکید می‌کند: رمز موفقیت انقلاب بزرگ ما، استفاده از نیروهای مردمی و حضور گسترده مردم در صحنه بود، بنابراین در کارهای بهداشتی نیز اگر بخواهیم موفق شویم بایستی برای مردم جایگاه ویژه‌ای قائل‌باشیم.
پزشک خانواده انقلاب دوم در نظام سلامت
به گفته کارشناسان، اجرای طرح پزشک خانواده و سامانه ارجاع در کشور، انقلاب دوم در نظام سلامت ایران پس از ایجاد نظام شبکه خدمات بهداشت شهری و روستایی در دهه 60 است.
پزشکیان می‌گوید: نظام شبکه بهداشت کشور که با حضور بهورزان در روستاها از سال 63 راه اندازی شد ناموس وزارت بهداشت است که توانست تغییر اساسی در شاخص های سلامت کشور به ویژه در مورد بیماری های عفونی و واگیر ایجاد کند و انقلاب اول در نظام سلامت کشور محسوب می‌شود؛ اما امروز الگوی جمعیت کشور به سمت پیری در حال تغییر است، بیماری های واگیر جای خود را به بیماری های غیرواگیر مانند بیماری های قلب و عروق، دیابت، اختلالات رفتاری و اعتیاد داده است و نقش عوامل اجتماعی در سلامت مردم روز به روز بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد بنابراین باید امروز نظام شبکه بهداشت را بر اساس نیازهای جدید دوباره تعریف کنیم.
به گفته وی، انقلاب دوم در نظام شبکه بهداشت کشور اجرای کامل طرح پزشک خانواده و سامانه ارجاع در همه شهرها و روستاهای کشور است به‌طوری که بهورزان با نیازسنجی خدمات هر منطقه در کنار پزشکان قرار می‌گیرند و از این طریق برقراری عدالت به معنای برخورداری مساوی همه مردم فقیر و غنی از امکانات سلامت میسر می‌شود.
پزشکیان ادامه می‌دهد: پایه ریزی پزشک خانواده و گسترش بیمه‌های درمانی مبنای گسترش سلامت و عدالت در جامعه و تحقق اهداف نظام جمهوری اسلامی است که استارت آن در زمان مسئولیت بنده در وزارت بهداشت زده شدو نیمه تمام ماند که اگر بتواند ادامه یابد و تکمیل شود دیگر همه مردم بدون توجه به دارا و ندار بودن خدمات دریافت خواهند کرد و برمبنای آن سامانه آموزشی تغییر می‌کند، شکل تدارکات دارویی عوض می‌شود، نحوه عملکرد بیمه‌ها بر مبنای آن تغییر می‌کند و همچنین نحوه پرداخت‌ها به نیروهای خدماتی در این حوزه تغییر خواهد یافت.
به گفته پزشکیان، مشکل ما در عرصه سلامت خدمت رسانی به اقشار آسیب پذیر جامعه است یعنی کسانی که خطر مرگ آنها را بیشتر تهدید می‌کند، مانند زنان باردار، افراد مسن و مجروحین جامعه و تنها سامانه ای که می‌تواند گروه هدف را تحت پوشش قرار دهد، پزشک خانواده است.
وزیر سابق بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به بحث اشتغال زایی که شعار تمامی دولت ها و توصیه اکید مقام رهبری نیز هست، می‌گوید: با توجه به بحث اشتغال زایی با اجرای طرح پزشک خانواده هیچ فرد فارغ التحصیل پزشکی نیز بیکار نخواهد ماند به‌دلیل آنکه هرکس در این طرح جایگاه خود را پیدا خواهد کرد.
به گفته او، در نظام جمهوری اسلامی ایده آل آن است که هر ایرانی که در مملکت زندگی می‌کند بر اساس عدالت سهم خود را از منابع سلامتی کشور بگیرد و همچنین هر خدمتی که ارائه می‌شود طبق استانداردهای جهانی و با همان کیفیت به هموطنان ارائه شود.
واکسیناسیون سرخک و سرخجه بزرگترین افتخار
وزیر سابق بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به دستاوردهای این وزارتخانه در سال‌های گذشته، دریافت تأییدیه از سازمان بهداشت جهانی برای ریشه‌کنی فلج اطفال را از افتخارات کشور در سال 82 و ریشه‌کنی یا حذف فلج اطفال، کزاز، آبله، سرخک و سرخجه را از مهم‌ترین موفقیت‌ها در عرصه بهداشت و درمان در سال‌های اخیر ذکر می‌کند و می‌گوید: در چند سال اخیر هیچ کودکی در کشور مبتلا به فلج اطفال نشده که این مرهون خدمات برادران و خواهرانی است که در دور افتاده‌ترین نقاط به‌رغم مشکلات موجود در سامانه به ارائه خدمت پرداخته و ایمنی لازم را در سطح جامعه ایجاد کرده‌اند.
پزشکیان در پاسخ به این سؤال همشهری که در سال‌های پس از انقلاب، در عرصه سلامت و بهداشت ودرمان چه کارهای مهمی باید انجام می‌شده ولی مغفول مانده است؟ می‌گوید: عدم وجود یک سامانه شفاف برای پوشش خدمات برای همه مردم به‌طور مساوی در همه نقاط کشور بزرگترین نقص موجود است که تنها سامانه ای که می‌تواند این نقص را برطرف کند، طرح پزشک خانواده است.
تحولات حوزه آموزش و بهداشت
دکترعلیرضا مرندی یکی دیگر از وزرای اسبق بهداشت نیز، می‌گوید: وقتی که تمام کارهای شبکه‌های بهداشتی را طراحی کردیم، دولت به‌دلیل مشکلات عدیده‌ای که از دوران جنگ باقی‌مانده بود این طرح را تصویب نکرد و بودجه لازم را به ما نداد تا بالاخره با تلاش‌های بسیار توانستیم مجلس را قانع کنیم که حداقل بودجه کوچکترین شهر هر استان را به ما بدهند و مجلس بالاخره این طرح را تصویب کرد و با تأسیس شبکه‌های بهداشتی ما یک گام مهم در ارتقای نظام سلامت برداشتیم.
به گفته مرندی، از نظر شاخص‌های سلامت زنان، ما به ارقام افتخار آمیزی پس از انقلاب رسیده‌ایم؛ از جمله کاهش 90 درصدی مرگ و میر زنان باردار و کاهش زایمان توسط افراد دوره ندیده به کمتر از 3 درصد.
همچنین میزان مرگ و میر زنان به علت زایمان قبل از انقلاب، 273 دریک صد هزار تولد زنده بود اما امروز این میزان به حدود 20 مرگ به ازای هر هزار تولد زنده کاهش یافته است.
کاهش مرگ و میر کودکان زیر 5 سال، نوزادان و افزایش امید به زندگی نیز به گفته این وزیر اسبق بهداشت و درمان از دستاوردهای پس از انقلاب اسلامی ایران است.
مرندی با اشاره به اینکه قبل از انقلاب بیشتر پزشکان ما به‌خصوص در مناطق دور افتاده خارجی بودند در حالی‌که امروزه ما ضمن اینکه به پزشک خارجی نیازی نداریم حتی در برخی از کشورها نیز بیمارستان هم داریم و خدمات ارائه می‌کنیم، می‌گوید: ایجاد شبکه بهداشت و درمان با احداث خانه‌های بهداشت در روستاها و راه اندازی درمانگاه‌ها در شهرستان و تجهیز بیمارستان‌های سراسر کشور به‌عنوان نخستین ضرورت بعد از انقلاب در حوزه سلامت و همچنین راه اندازی وزارت بهداشت و تلفیق نظام آموزشی و خدمات درمانی در حوزه علوم پزشکی، گام مهمی در گسترش خدمات آموزشی و درمانی در کشور بود.
به گفته وی با ایجاد وزارت بهداشت مرزهای دانش و بیمارستان یکی شد و آگاهی نسبی دانشجویان از علوم پزشکی بالا رفت و شاخص‌های بهداشتی، سلامت، پژوهشی و آموزشی به سطح استانداردی رسیدبه‌طوری‌که در حال حاضر 10 هزار استاد و 100 هزار دانشجوی علوم پزشکی در دانشگاه‌های کشور مشغول هستند که نسبت استاد به دانشجو بالاتر از استانداردهای بین‌المللی - یک استاد به 18 دانشجو – رسیده است.
دکتر مرندی نیز در پاسخ به این سؤال همشهری که طی این سال‌ها در چه زمینه‌هایی کم‌کاری صورت گرفته؟ می‌گوید: اولین و مهم‌ترین کار پس از انقلاب طرح ژنریک داروها بود که در اختیار شرکت‌های چند ملیتی بود و این طرح خدمت بسیار ارزشمندی بود که به دنبال اجرای آن 97 درصد اقلام دارویی را خودمان تأمین می‌کنیم، ولی اخیرا این طرح مورد بی‌مهری قرار گرفته و درجهت مخالف درحال حرکتیم و بیشتر داروها وارداتی و از شرکت‌های چند ملیتی خریداری می‌شوند.
به گفته مرندی، عقب گرد دیگر کشور ما طی این سال‌ها تغذیه انحصاری با شیر مادر است که در یک مقطعی در دنیا بی‌نظیر بود و58 درصداز بچه‌های صفر تا 6 ماه انحصارا از شیر مادر تغذیه می‌شدند که این عدد به 21 درصد سقوط کرده و متأسفانه به‌رغم واردات شیرخشک، چند کارخانه شیر خشک‌سازی نیز در کشورمان احداث شده است و حتی در مطب‌ها، داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها نیز تبلیغات برای آنها انجام می‌شود که به سلامت بچه‌ها لطمه می‌زند.
