در حاشیه نشست «روز بین‌المللی چندجانبه‌گرایی و دیپلماسی برای صلح» در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک، نه‌تنها اقدام مناسب و بجایی است بلکه زمان خوبی برای آن انتخاب شده است. به‌نظر می‌آید در مجموع یک طراحی مناسب یا یک تصمیم و اراده داخلی در این زمینه وجود دارد که آقای ظریف پیشنهاد تبادل زندانیان را علنی کرده است.
این اقدام مناسب است؛ چراکه در درجه نخست اقدامی انسانی است. شهروندان ضعیف‌ترین حلقه در مشکلات بین کشورها هستند؛ بنابراین با یک دید انسانی، هم امکان آزادی زندانیان آمریکایی وجود دارد و هم زندانیان ایرانی ممکن است آزاد شوند. زندانیان ایرانی وقتی آزاد می‌شوند در حقیقت ما از حقوق ایرانیان دفاع کرده‌ایم و این باعث می‌شود اجماع یا انسجام داخلی نسبت به مسائل کشور و مخصوصا سیاست خارجی بیشتر شود.
از سوی دیگر با آزادسازی زندانیان آمریکایی، ایران در بین افکار عمومی آمریکایی‌ها و دنیا دارای اعتبار خواهد شد؛ بنابراین این طرح یک بازی برد ـ برد است که آقای ظریف شروع کرده است. اما بنابر اظهارات وزیر امور خارجه طرح فوق را با اختیار انجام می‌دهد. پس این طرح فقط یک پیشنهاد خالی نیست بلکه یک عملی است که امیدواریم با ایجاد همکاری داخلی پروژه فوق تا آخر به پیش رود. کسانی که به هر صورت، چه ایرانیانی که در زندان‌های آمریکا هستند و چه آمریکایی‌ها و دوتابعیتی‌هایی که در ایران در حبس هستند با ایجاد فضای مناسب بین ۲ کشور و تلطیف شدن جو حاکم، از بلاتکلیفی رها می‌شوند. من معتقدم دو حرکت آقای ظریف در این سفر تا به حال خیلی خوب بوده است.
دوم: مصاحبه‌ای که آقای ظریف در حاشیه نشست فوق با فاکس‌نیوز داشته است، ابتکار عمل خوبی است؛ چراکه وزیر خارجه با این مصاحبه، مستقیما مسائل را با ترامپ مطرح کرده است. این در حالی است که همه دنیا فاکس‌نیوز را به‌دلیل علاقه ترامپ به آن و از سویی انتشار مطالب ترامپ در رسانه فوق به‌عنوان یک رسانه حامی ترامپ می‌شناسند؛ بنابراین این بازی یک بازی زیباست.
اگر آقای ظریف به‌طور مثال با سی‌ان‌ان که رسانه‌ای مخالف ترامپ است مصاحبه انجام می‌داد، مفهومی دیگر داشت اما مصاحبه با فاکس‌نیوز مفهوم متفاوتی دارد. به‌نظر می‌رسد وزیر خارجه بازی هنرمندانه‌ای را در این قسمت شروع کرده و آن اختلاف انداختن بین تیم ترامپ است. تیم ترامپ یک طیف است. همه اعضای کابینه ترامپ را نباید با یک چوب برانیم؛ پمپئو یک بحث است، بولتون یک بحث است و ترامپ بحث دیگر. حتی بدنه وزارت خارجه و خود این وزارتخانه متفاوت هستند. این یک بازی خوب است و ظریف طراحی خوبی را شروع کرده است. به‌نظر من با یک دستورالعمل و حمایت داخلی-همانطور که آن را طراحی داخلی نامیده‌ام- پیش رفته و امیدوارم آمریکایی‌ها این ابتکار عمل را خوب ارزیابی کنند. همانطور که می‌دانید وزیر خارجه تبادل زندانیان را پیش‌تر اعلام کرده بود ولی آمریکایی‌ها این طرح را خیلی جدی نگرفته بودند.
امیدوارم با تکرار و ادامه این پیشنهاد از سوی ظریف مورد استقبال آمریکا قرار گیرد. البته نباید انتظار داشته باشیم مشکلات عظیم ایران و آمریکا فقط با این پیشنهاد یا این حرکت حل و فصل شود ولی به عقیده من این ظرفیتی است که می‌تواند نشان دهد که ما می‌توانیم خصومت بین ایران و آمریکا را مدیریت کنیم. این مهم است و ما نباید اجازه دهیم که روند، از پروسه سیاسی خارج شود. در پروسه سیاسی مصالحه حرف اول را می‌زند. ما باید بگردیم از نقاط مشترکی که بین ایران و آمریکا ممکن است وجود داشته باشد، استفاده کنیم تا هم خصومت‌ها مدیریت شود و هم تنش‌ها کاهش یافته و مهم‌تر از همه اجازه داده نشود تا رقبای منطقه‌ای‌مان از جیب ما در مقابل آمریکا خرج کنند.
بحث رقابت منطقه‌ای سر جای خود ولی نباید اجازه دهیم تا رقابت منطقه‌ای به اضافه خصومت‌های مدیریت نشده، تبدیل به دشمنی و افزایش تنش‌ها بین کشورهای منطقه شود. باید توجه داشته باشیم که گاهی در یک بستر آرام «اختلاف» ایجاد شده اما زمانی دیگر در شرایط بحرانی، این اختلاف سر باز می‌کند. این دو، بسترهایشان با هم متفاوت است. به‌دلیل رویکرد ترامپ و روشی که در پیش گرفته شد، متأسفانه روند برجام که در جهت تعاملات بین‌المللی ایران بود، از بین رفت.
در حقیقت و هم‌اکنون هم از منظر سیاست خارجی و روابط با آمریکا دارای مشکل هستیم و هم مشکلات داخلی، ناهنجاری‌ها، مسائل اقتصادی، فشارهایی که روی مردم است و مسائلی که به معیشت روزمره مردم بازمی‌گردد ایجاب می‌کرد و می‌کند که با ابتکار عمل وضعیت فوق بین ایران و آمریکا را مناسب‌تر کنیم.
تردیدی نیست که ایران بر سر مسائل سیاسی و مشخصا بر سر مسائل خاورمیانه و نقش ایران در خاورمیانه با آمریکا دچار اختلاف است ولی این اختلاف نباید به خصومت و دشمنی فزاینده تبدیل شده و روند مسائل از کنترل خارج شود. به‌نظر من این شرایط ایجاب می‌کرد ظریف یا وزارت امور خارجه تحرک یا ابتکار عمل را در دست گیرد. این همه آن چیزی نیست که در توانایی‌ها یا ظرفیت‌های سیاسی ما هست. این قدم اول است و ما باید امید داشته باشیم که این قدم از طرف ما تا آخر جلو برود و هم از طرف آمریکایی این قدم خوب تعبیر شود و بتواند زمینه‌ساز اقدامات بعدی‌مان هم باشد.
لازم است اضافه شود این قدم اول است برای مدیریت خصومت و کاهش مشکلات مردم و نه حلال مشکلات عدیده ۲ کشور.
نظر شما