جمعه ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۸ - ۱۷:۰۸
۰ نفر

سیدعباس موسوی-سخنگوی وزارت امور خارجه:در جهان به هم پیوسته کنونی در هزاره سوم میلادی، شاهد گذار و تحول به عرصه فرا - نوگرایی در همه حوزه‌ها اعم از حوزه‌های علمی.

سیدعباس موسوی/سخنگوی وزارت امور خارجه

فناوری و زیست‌بوم و کلیه شئونات و ابعاد حیات فردی و اجتماعی هستیم، به‌گونه‌ای که این تحول تمامی زوایا و جوانب گوناگون زندگی بشر امروزی را در معرض پرتوهای پرقدرت و پرنفوذ خود قرار داده است. جهان فرا - مدرن امروز، نه‌تنها با عصر انقلاب صنعتی در قرون ۱۸و ۱۹میلادی و با عصر مدرنیسم قرن بیستم کاملا متمایز و متفاوت است، بلکه به جرأت می‌توان ادعا کرد حتی با دو دهه اخیر نیز قابل مقایسه نیست. شتاب تغییر و تحولات به‌خصوص در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، حتی مفاهیم عمیق علمی و فلسفی «زمان و مکان» را دچار دگرگونی کرده و ما نه فقط شاهدِ «تحول در مفاهیم» که «انقلابی در مفاهیم» هستیم. از اساسی‌ترین و مهم‌ترین دگرگونی‌ها و دگردیسی‌ها، تحول وگذار در مفهوم «قدرت، ارتباطات و دیپلماسی» است.

فناوری اطلاعات و ارتباطات به واسطه ادغام «زمان، مکان و فاصله» که از مشخصه‌های عصر انقلاب صنعتی است، با «سرعت و شتاب» که از مشخصه‌های عصر فرا- صنعتی است، مؤلفه نوینی را در هزاره سوم خلق کرده است که می‌توان آن را «کوانتومی شدن» امور نامید. امروزه امور و پدیده‌ها به لحاظ زمانی و مکانی دیگر ثابت و ایستا نیستند و نوعی «درهم تنیدگی زمان و مکان» و کوانتومی شدن را شاهد هستیم. در دنیای کوانتومی امروز، ابعاد زمانی و مکانی، موانع و فواصل، سلسله مراتب و آیین کار بعضا محو و یا در حال فرسایشند و دیگر نمی‌توان با ابزارهای فرسوده عصر دیوانی، به تمشیت امور و تدبیر ملوک پرداخت و سیاست‌ورزی و حکمرانی خوب را به نمایش گذاشت.

۳ دهه پیش و در آستانه‌ گذار تاریخی از جنگ سرد نظام دو قطبی به عصر پویا و سیال نظام چند قطبی پسا – جنگ سرد، آلوین تافلر فقید، خالق ۲ اثر ماندگار «شوک آینده» و «موج سوم»، درکتابی تحت عنوان «جابه‌جایی در قدرت» به تحول مفهوم قدرت در عصر پسا - صنعتی از مفهومی سنتی مبتنی بر «قدرت مادی و نظامی» به مفهومی جدید مبتنی بر «قدرت دانایی و آگاهی» پرداخت و تمامی انگاره‌ها و مفروضات و باورهای معطوف به وجه مادی و نظامی قدرت را کنار زد و بر وجه غیرمادی و فکری قدرت تأکید کرد. بنابراین و با این تعبیر و تعریف جدید از قدرت، قدرتمند کسی است که بیش از دیگران بر منابع دانش و معرفت و دانایی مسلط است. به‌عبارت علمی و امروزی، قدرت در داده‌ها و اطلاعات نهفته است و قدرتمند کسی است که کنترل اطلاعات و تولید دانایی را در اختیار داشته و توانایی شکل‌دهی به افکار و مدیریت ایده‌ها را دارد.

اگر در عصر استعمار و مرکانتیلیسم، کنترل بر تنگه‌ها و مسیرهای دریایی و نقاط استراتژیک جهان برای مدیریت و کنترل جریان تبادل کالا و تسهیل سوداگری، ضرورتی حیاتی داشت و امروز کنترل مسیرهای انتقال انرژی اهمیتی همپا و حتی بیش از سلطه بر منابع انرژی دارد.
در عصر پسا  صنعتی قرن بیست و یکم، کنترل و در اختیار داشتن کانال‌ها و شبکه‌های ارتباطی و فضای مجازی و رسانه‌های دیجیتال، اهمیتی بیش از اطلاعات و دانایی و آگاهی دارد و منشأ قدرت واقعی محسوب می‌شود.

بنابراین با تغییر و گذار در مفاهیم قدرت و ارتباطات، تحول در عرصه نظری و عملی دیپلماسی را نیز شاهد هستیم. امروزه دیگر با دیپلماسی عصر کشتی‌های بادبانی که نمایندگان سیاسی‌اش تام‌الاختیار فرض می‌شدند و تبادل هیأت‌ها و پیام‌ها، اموری پرهزینه و بسیار زمانبر بودند، نمی‌توان به مصاف دنیای پیچیده، به هم وابسته و با انواع تهدیدات متنوع و تحول یافته (از بیوتروریسم و تهدیدات زیست‌بومی گرفته تا تهدیدات سایبری و جنگ‌های نسل ششمی یا جنگ روباتیک) رفت.

لذا تحول در مثلث «قدرت، ارتباطات و دیپلماسی» در عرصه نظریه و عمل، به خلق مفهوم نوینی به نام «دیپلماسی دیجیتال» انجامیده است. برخی این نوع دیپلماسی را مدرن تعبیر می‌کنند. دیپلماسی در فضای مجازی یا دیپلماسی شبکه‌ای و در واقع امکان   «دیپلماسی با صدای بلند» بستری است که در آن دولت‌ها از ابزار «قدرت نرم» برای متقاعدکردن یکدیگر به جای دیپلماسی زور و اجبار استفاده می‌کنند.

در اهمیت دیپلماسی دیجیتال همان بس که شاهد استفاده هوشمندانه مسئولان عالی کشور ازجمله وزیر امور خارجه از فضای مجازی و رسانه‌های تعاملی دیجیتال، ظرف ۶ سال گذشته به‌خصوص در جریان مذاکرات هسته‌ای و به‌ویژه در کارزار سخت و دشوار با مثلث شوم و مخرب آمریکا – صهیونیسم و سعودیسم، مواجه بوده و هستیم. تأثیری که انتقال پیام از طریق رسانه‌های مجازی بر مخاطبان عام و فراگیر در سطح جهان گذاشته و می‌گذارد، بر کسی پوشیده نیست.

وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران و دستگاه دیپلماسی به رغم کسری‌ها و کمبودها در عرصه بهره‌وری از دیپلماسی دیجیتال، با علم و آگاهی نسبت به اهمیت تحول از دیپلماسی سنتی به دیپلماسی دیجیتال در عصر فرا  نوگرایی هزاره سوم، درصدد است تا با بهره‌گیری مناسب و اصولی از رسانه‌های تعاملی و فضای مجازی، راندمان و بهره‌وری دستگاه دیپلماسی در عرصه‌های متنوع و متکثر دیپلماسی رسانه‌ای، دیپلماسی عمومی، دیپلماسی فناوری و دیپلماسی اقتصادی – تجاری، به‌عنوان مکمل و تسهیل‌کننده دیپلماسی رسمی را ارتقا بخشد.

در این مسیر استفاده از همه ظرفیت‌های موجود و شناسایی شیوه‌ها و امکانات نوین ارتباطی بسیار ضروری است. دیپلماسی به‌عنوان بارزترین و مهم‌ترین جلوه قدرت نرم، با دیجیتال شدن و بهره‌مندی از رسانه‌های تعاملی، به دانش‌افزایی و توان‌افزایی در عرصه قدرت ملی کمک شایانی می‌کند.

کد خبر 439150

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار سیاست‌خارجی

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha