توجه به مسائل فرهنگی و اجتماعی از یک سو و ایجاد بازار اقتصادی از سوی دیگر موجب شد تا متولیان شهر قدری بیشتر بر این موضوع تمرکز کنند و طرح را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار دهند. خلاصه پس از چکش‌کاری‌های بسیار، طرح به شکل پایلوت در ۳ نقطه تهران از جمله «هفت‌حوض»، بوستان «ملت» و میدان «ولی‌عصر(عج) » اجرا شد. برای بررسی روند اجرایی و احیای حیات شبانه قلب پایتخت، سری به میدان حضرت ولی‌عصر(عج) تا تقاطع خیابان فاطمی زدیم.
براساس مصوبه شورای اسلامی شهر تهران، حیات شبانه، هر شب از ساعت ۲۳ تا ۳ بامداد دایر است. ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه به میدان حضرت ولی‌عصر(عج) می‌رسیم. همه جا سکوت است و کاسبان مشغول تعطیلی مغازه‌شان هستند و دستفروشان در گوشه‌ای از خیابان بار و بندیلشان را می‌بندند. شهروندان اندکی هم در حال رفت‌وآمد هستند. گمان می‌کردیم قرار است با رویدادهای فرهنگی و اجتماعی متنوعی در این محور مواجه شویم که در بدو ورود خبری نبود. فعالیت کاسبان و واحدهای تجاری از یک سو و خدمت‌رسانی اغذیه‌فروشان و «ون‌کافه‌ها» از سوی دیگر و همچنین اجرای برنامه‌های شاد فرهنگی و موسیقی زنده، برنامه‌های پیش‌بینی شده در حیات شبانه هستند.
آهسته قدم برمی‌داریم تا شاید اثر و نشانه‌ای از نشاط و شادابی حیات شبانه بیابیم اما هر چه بیشتر جست‌وجو می‌کنیم، کمتر می‌یابیم. سراغ حیات شبانه را از دستفروشان می‌گیریم که همگی می‌گویند: «مانند همه طرح‌ها فقط زبانی است و هیچ‌کاری انجام نشده است. » «محمد» زبان اعتراض هم‌صنفی‌هایش می‌شود و با صدای بلند می‌گوید: «شهرداری به ما اجازه نمی‌دهد بیشتر از ساعت ۱۰ شب فعالیت کنیم و تنها اغذیه‌فروشان و ون‌کافه‌ها قرار است تا ساعت ۳ بامداد باشند و فعالیت کنند. » از او در مورد تمایلشان برای حضور در طرح حیات شبانه سؤال می‌کنیم و می‌گوید: «همه دستفروشان تمایل دارند در این طرح سهمی داشته باشند اما وقتی اجازه نمی‌دهند چاره‌ای جز تسلیم شدن نداریم. » مغازه‌داران هم خیلی با اجرای این طرح موافق نیستند و مانند همیشه مشغول پایین کشیدن کرکره‌ها هستند. «رضا امیدوار» یکی از کاسبان می‌گوید: «کاسب تا زمانی که خریدار هست، فعالیت می‌کند. وقتی در ساعت‌های پایانی روز کسی برای خرید نمی‌آید و خریداری نیست، چه لزومی برای باز نگهداشتن مغازه‌ها هست؟ از سوی دیگر به دلیل شرایط بد اقتصادی در روز مشتری نیست، چطور باید امیدوار باشیم شب‌ها مشتری داشته باشیم. »
چند نفری مقابل آبمیوه‌فروشی ایستاده‌اند و به گفته کاسبان فقط اغذیه‌فروشان هستند که شرایط خوبی در این طرح دارند. «محمود رضایی» لیوان آب هویج را به دست مشتری می‌دهد و در مقابل حرف کاسبان دیگر می‌گوید: «گرانی همه چیز را تحت تأثیر قرار داده است. به دلیل اوضاع بد اقتصادی و شرایط نامناسب مالی مردم، مشتری‌های ما هم کم شده است. اگر این طرح چند سال پیش اجرا می‌شد، بی‌تردید نتایج بهتری داشت؛ هم مردم راضی بودند و هم به نفع کاسبان بود. » در این محور برای خدمت‌رسانی مطلوب، ون‌کافه‌های مدرن و شیکی تدارک دیده شده است. «امیر» صاحب یکی از ون‌کافه‌ها با ابراز نارضایتی از وضعیت مراجعان شبانه می‌گوید: «به هیچ‌وجه وضعیت خوب نیست و همه اینها نتیجه شرایط بد اقتصادی است. قدرت خرید مردم در همه زمینه‌ها کم شده است و به همین دلیل اجرای چنین برنامه‌هایی برایشان توجیه اقتصادی و مالی ندارد. » همون اندک شهروندانی که در محور حضور داشتند با نزدیک شدن عقربه‌های ساعت به عدد ۲۴، می‌روند و خیابان در سکوت فرو می‌رود.
- دل‌خوش سیری چند
خانواده‌هایی که برای قدم زدن و استفاده از برنامه‌های حیات شبانه آمده بودند در حیرت و ناباوری می‌گویند: «گمان‌مان این بود که برنامه‌های فرهنگی در قالب جشن شادی برگزار می‌شود. مردم وقتی قدرت خرید ندارند، روز و شب برایشان فرقی نمی‌کند. » «احمد عباسی» که همراه با همسر و پسرش آمده است می‌گوید: «خانواده‌ها با چه پشتوانه مالی در چنین برنامه‌هایی شرکت کنند. من و همسرم شرایط را درک می‌کنیم اما نمی‌توانم در برابر خواسته‌های فرزندم مقاومت کنم. خرید یک لیوان آب هویج، ۱۵ هزار تومان است و این خرید کوچک برای خانواده ۳ نفره ما ۴۵ هزار تومان می‌شود. ترجیح می‌دهم این مبلغ را برای خرید مرغ یا مواد غذایی ضروری دیگری هزینه کنم. مسئولان دیر به فکر اجرای این برنامه افتاده‌اند. ما ساکن همین منطقه هستیم و از سال‌ها پیش شنیده‌ام شهرداری برای از بین بردن شب‌مردگی محله‌ها قرار است طرح حیات شبانه را اجرا کند. اکنون زمان مناسبی نیست و مردم با این شرایط اقتصادی خیلی دل‌خوشی برای شرکت در این برنامه‌ها ندارند. »
- رئیس اداره ساماندهی شهرداری منطقه:
- امیدوار به رونق حیات شبانه هستیم
«نشاط شهری، افزایش امنیت، انتقال بخشی از ترافیک روز به شب و افزایش بهبود کیفیت زندگی افزایش چرخش اقتصادی و خلاصه همان اتفاقی که در روز در این معابر رخ می‌دهد در شب نیز قرار است رخ دهد. » این صحبت‌های «زهرانژادبهرام» عضو شورای اسلامی شهر تهران است. در گشت‌وگذاری که از حیات شبانه قلب پایتخت داشتیم، هیچ‌یک از این موارد را مشاهده نکردیم و به نظر، حال حیات شبانه خیلی خوب نیست. «آرشیاتیموری» رئیس اداره ساماندهی شهرداری منطقه ۶ در گفت‌وگو با همشهری محله درباره وضعیت حیات شبانه پهنه مرکزی می‌گوید: «طرح حیات شبانه با توجه به مصوبه شورای اسلامی شهر تهران و شورای تأمین استان تهران در دستور کار شهرداری منطقه قرار گرفت و با تأکید «محمدرضا دهداری‌پور» شهردار منطقه اجرایی شد. به دلیل بافت خاص تجاری، اداری، درمانی و آموزشی، این منطقه مورد توجه خاص متولیان شهری بوده و هست و همواره تلاش می‌شد تا شب‌مردگی این منطقه از بین برود. این طرح فرصت خوبی است تا از پتانسیل‌های موجود برای ایجاد شادابی و نشاط و کاهش اثرات شب‌مردگی استفاده کنیم. » او در مورد کم‌رنگ بودن برنامه‌های این طرح و استقبال مردم می‌گوید: «اجرای طرح به تازگی شروع شده است و امیدواریم در گذر زمان آشنایی مردم با این طرح و برنامه‌های پیش‌بینی شده، بیشتر شود و مردم استقبال کنند. »
به گفته رئیس اداره ساماندهی شهرداری منطقه، این طرح تا پایان ماه مبارک رمضان در محور میدان حضرت ولی‌عصر(عج) تا تقاطع فاطمی اجرا می‌شود: «حیات شبانه فرصتی است تا نقاط قوت و ضعف‌ها را شناسایی و برای اجرای سایر طرح‌ها عملکرد بهتر و مطلوب‌تری داشته باشیم. » به گفته تیموری موفقیت‌آمیز بودن این طرح موجب تداوم آن در فصل تابستان می‌شود. تیموری درباره بی‌بهره بودن دستفروشان از این طرح می‌گوید: «کاسبان واحدهای تجاری و اغذیه‌فروشان و کافه‌ها و ون‌کافه‌ها در این طرح اولویت دارند و تلاش می‌شود با استفاده از خدمات این اصناف، «زنده بودن» به شهر تهران، آن هم در تاریکی شب بازگردد. هرچند ساماندهی دستفروشان همواره از دغدغه‌های مدیریت شهر تهران بوده و هست اما به نظر می‌آید مسئولان در صورت تداوم داشتن این طرح، با رعایت حقوق شهروندی و در چهارچوب قوانین شهرداری، برنامه‌هایی برای این قشر داشته باشند. »
نظر شما