جشنواره برلین، فرصتی تازه برای سینمای آلمان

ترجمه - امیررضا نوری‌زاده: در جشنواره امسال فیلم برلین، قبل از هر چیز حضور فیلم‌هایی با موضوع موسیقی و شرایط بی ثبات سیاسی جهان جلب نظر می‌کند که از آن جمله فیلم جدید مارتین اسکورسیزی پیرامون گروه رولینگ استونز و مستند جدید ارول موریس درباره زندان ابوغریب است.

دیتر کاسلیک مدیر جشنواره همیشه در روز افتتاح این جشنواره خوش شانس نبوده
است ،گاهی اوقات هنر پیشگانی که برای حضور در مراسم افتتاحیه جشنواره (که اصطلاحا برلیناله نام گرفته است) در میدان پست دامر برلین حاضر می‌شوند اصلا فیلمی در جشنواره ندارند مثل سال 2004 که نیکول کیدمن و جود لاو در برلیناله بودند اما فیلمی نداشتند و گاهی اوقات عکس این موضوع اتفاق می‌افتد، همچون سال 2005 که فیلم رودررو در افتتاحیه اکران شد اما کریستین اسکات توماس و جوزف فاینس –هنرپیشگان اصلی –در مراسم نبودند اما برای مراسم امسال، کاسلیک بهترین شرایط ممکن را داشت.

چرا که مارتین اسکورسیزی یکی از بزرگترین کارگردانان حال حاضر سینمای جهان به همراه اعضای گروه راک رولینگ استونز به روی فرش قرمز حاضر بودند تا کمی بعد در اکران افتتاحیه فیلم« نوری بتابان» حاضر شوند.

فیلم مستند اسکورسیزی پیرامون این گروه پر سابقه راک در دو کنسرت این گروه می‌گذرد و از این رو در بین جشنواره‌های سینمایی جهان تنها جشنواره فیلم کن بود که موفق شد بود در سال های دور یک گروه موسیقی مشهور را به همراه یک کارگردان برجسته در مراسم افتتاحیه خود داشته باشد.

ما به جز اسکورسیزی و رولینگ استونز، شهر برلین که محل نمایش بیش از 400 فیلم در طول جشنواره است در طول مدت 10 روز برگزاری پذیرای چهره‌هایی از جمله اسکارلت جوهانسون، دانیل دی لوییس، جان مالکوویچ و.. خواهدبود و از جمله فیلم‌هایی که می‌توان آنها را شانس اصلی خرس طلایی بهترین فیلم دانست باید به شکوفه‌های گیلاس از دوریس دوری کارگردان آلمانی، قلب آتش از لوییجی فالورنی کارگردان ایتالیایی درباره زندگی یک سرباز در اریتره و مستند جدید ارول موریس درباره زندان ابوغریب نام برد.

اما از جمله فیلم‌های دیگری که در بخش مسابقه حضور ندارند، ولی انتظار زیادی از آنها می رود می‌توان به فیلم کاتیان ازآندره وایدا کارگردان لهستانی درباره قتل عام مردم و نیروهای پلیس لهستان در سال 1940 توسط مأموران پلیس مخفی شوروی نام برد هر چند که پس از این واقعه روسها تلاش کردند تا در دهه های بعد از میزان اهمیت این قضیه بکاهند و آن را بی اهمیت جلوه دهند.

در بین فیلم ها یی که به نمایندگی از سینمای آمریکا در جشنواره حضور یافته اند باید به شاپرکها در باغ، با بازی جولیا رابرتز و کارگردانی دانیل مور اشاره کرد .یکی دیگر از فیلم ها ی شاخص این دوره از جشنواره فیلم «خون به پا می شود» از پل توماس اندرسون و با بازی دانیل دی لوییس است که در 8 شاخه نامزد دریافت جایزه اسکار شده است.

این فیلم 158 دقیقه‌ای که داستان زندگی یک مالک چاه نفت در دالاس و مشکلات زندگی اوست بر اساس رمانی از اپتون سینکلر به نام نفت ساخته شده است .

پل توماس اندرسون که خرس طلایی جشنواره را در سال 2000 برای فیلم ماگنولیا دریافت کرد در واقع تمامی فیلم خود را مرهون بازی خارق العاده دانیل دی لوییس است که شاید در نیمی از مدت زمان بازی حرف نمی زند!

البته باید توجه داشت که اکنون دوران خوبی برای گیشه سینماها در آلمان محسوب می‌شود، چرا که مردم به خوبی از فیلم‌ها و به ویژه فیلم‌های داخلی استقبال می‌کنند و میزان فروش بلیط سینماها برای سومین سال متوالی افزایش یافته است.

در ماه دسامبر به‌طور متوسط هر هفته حدود 3 میلیون نفر به سینماها رفتند، ولی از سوی دیگر تبلیغات فراوان فیلم ها ی آمریکایی باعث شده تا در آلمان تعداد فیلم کمتری به نمایش درآید که این موضوع باعث نگرانی مسئولان سینمای این کشور شده است.

در سال 2007 حدود 500 عنوان فیلم جدید در این کشور به نمایش درآمد که حدود یک سوم فیلم‌های اکران شده در سال 1997 بود و با توجه به اینکه فیلم ها ی پرخرج عموما با اقبال عمومی مواجه می‌شوند فیلم‌های اروپایی و گاهی آلمانی فرصتی برای دیده شدن پیدا نمی‌کنند.

در حال حاضر استودیوهای هالیوودی با صرف هزینه های کلان تبلیغاتی فیلم ها ی خود را در نقاط مختلف جهان از جمله آلمان به نمایش می‌گذارند و حضور آنها در جشنواره برلین هم می‌تواند بر میزان این تبلیغات بیفزاید.

در مقابل کارگردان‌های آلمانی چون هانس کریستین اشمید که فیلم خوب «مرثیه»را سال گذشته داشت و یا کریستین پتزولد که درام روانشناسانه اش به نام «یلا» یکی از بهترین فیلم‌های جشنواره سال گذشته بود دریافته‌اند که جشنواره برلین متأسفانه بیش از آنکه محل کشف استعدادها باشد به مکانی برای تبلیغ فیلم ها ی پر ستاره آمریکایی بدل شده است، حتی دریافت جایزه خرس نقره ای هم عاملی برای کشاندن تماشاگران به سینماها نبود.

اما برخی از منتقدان سینمای آلمان هم عنوان می‌کنند که به هر حال به دلیل حضور کاسلیک به عنوان مدیر جشنواره از سال 2001 بسیاری از کارگردانان آلمانی این مجال را یافته اند تا در بخش مسابقه با محصولات سینمایی برجسته از5 قاره جهان به رقابت بپردازند چراکه در گذشته کارگردانان آلمانی در کنفرانس‌های خبری باید به سئوالات اندکی پاسخ می‌دادند زیرا تعداد شرکت‌کنندگان در این کنفرانس‌ها در بخش های جانبی جشنواره به اندازه تعداد انگشتان دو دست بود اما در سالهای اخیر آنها در این‌گونه کنفرانس‌ها با خیل تماشاگران و منتقدان روبرو می‌شوند که می‌تواند از لحاظ تجاری برای آنها در آینده ثمر بخش باشد.

از سوی دیگر کاسلیک امسال در بخشی از جشنواره چندین مستند درباره تاریخ سینما در آلمان را گنجانده است که از آن جمله باید به فیلم « چشم در چشم» اشاره کرد که درباره تاریخ سینما در آلمان در دهه 1920 است و کارگردانی آن را مایکل التن به عهده داشته است و یا «زاویه عکس» از دومینیگ وسلی درباره زندگی سینماگران مولفی چون رینر ورنر فاسبیندر، ورنر هرتزوگ و ویم وندرس است و این اقدامات او شاید بتواند این جشنواره را واقعا به رخدادی« آلمانی» در دنیای سینما بدل کند.