استانی که در تولید ۱۰ محصول کشاورزی کشور رتبه اول را دارد و ۴۰ درصد برنج مصرفی کشور را تولید می‌کند، طبیعتا به برنامه‌های گسترده‌ای برای استمرار این فعالیت‌ها و بهینه‌سازی کشت هم نیاز دارد. هرچند حوزه فعالیت سازمان جهاد کشاورزی در استان‌ها صرفا به کشت محصولات محدود نمی‌شود و فعالیت‌های مربوط به بخش دام و طیور، زنبورداری و پرورش کرم ابریشم نیز در دسته این فعالیت‌ها قرار دارند، اما گستردگی فعالیت‌های کشاورزی در مازندران و اهمیت این تولیدات در زنجیره غذایی کشور و تنوع آنها سبب شده که برنامه‌ریزی‌ها برای بهینه‌سازی کشت جدی‌تر و گسترده‌تر باشد.
به‌ویژه این‌که از سال‌های اخیر مازندران نیز مانند سراسر کشور با مشکل کم‌آبی مواجه شده و مدیریت مصرف آب و تغییر کشت در استان هم در دستور کار قرار گرفت. یکی از نکات مدنظر مسئولان جهاد کشاورزی استان ترویج موارد مربوط به اصلاح الگوی کشت و همچنین ترغیب کشاورزان به کشت محصولات جدید و کم‌آب‌بر در راستای طرح ملی سازگاری با کم‌آبی است.
مدیرکل سازمان جهاد کشاورزی مازندران به مناسبت هفته جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با همشهری با بیان این‌که حرکت به سمت کشاورزی مبتنی بر فعالیت‌های دانش‌بنیان از اولویت‌های مهم ما در اصلاح کشاورزی در مازندران است، گفت: گذر از کشاورزی سنتی به کشاورزی مدرن و عبور از این دوران گذار در کشاورزی استان با استفاده از فعالیت‌های دانش‌بنیان انجام می‌شود.
چون با اتکا به این اقدامات و فعالیت‌ها می‌توانیم در کشاورزی به محصولات بیشتر، با کیفیت‌تر، قابل صادرات و با ماندگاری بالا و سالم دست یابیم. به هر حال شرایط مازندران از نظر جغرافیایی خاص است و مشکلات مربوط به کمبود آب یا محدود بودن زمین‌ها خواه ناخواه وجود دارند. به همین دلیل باید به فکر افزایش راندمان تولید با حفظ معیارهای مربوط به سلامت و کیفیت در زمین‌های کشاورزی و گلخانه‌ها باشیم.
- تغییر الگوی کشت؛ راه رونق
«عزیزالله شهیدی‌فر» با اشاره به نقش تغییر الگوی کشت در کاهش مصرف آب اظهار کرد: تغییر الگوی کشت و استفاده از روش‌های کشت کم‌آب‌بر به رونق کشاورزی و افزایش تولید کمک خواهد کرد. چاره‌ای جز این نداریم که الگوی کشت استان را با شرایط جدید تولید و تقاضای بازار داخلی و جهانی تطبیق دهیم. بر اساس چشم‌انداز برنامه ششم و اسناد بالادستی اقداماتی برای تغییر الگوی کشت در مازندران شکل گرفته و توفیقاتی هم داشتیم، اما هنوز در ابتدای راه هستیم و باید فعالیت‌های بیشتری انجام شود.
وی به معرفی ارقام مختلف برنج، اصلاح ژنتیک دام و طیور، اصلاح محصولات کشاورزی و ترویج کشت گیاهان دارویی و محصولات باغی جدید در استان اشاره کرد و گفت: تا چند سال پیش کشت گیاهان دارویی در مازندران غریب بود. بسیاری از مازندرانی‌ها برای حضور در جشنواره‌های گیاهان دارویی یا گل محمدی به کاشان و سایر نقاط کشور می‌رفتند، اما امروز به واسطه فعالیت‌های ترویجی انجام شده و استقبال کشاورزان، با افزایش کشت این محصولات تعداد رویدادها و همچنین محصولات مرتبط با گیاهان دارویی در استان بیشتر شده است.
شهیدی‌فر تصریح کرد: امروز در تمام شهرستان‌های مازندران از رامسر و تنکابن تا گلوگاه کشت گیاهان دارویی را شاهد هستیم که سال به سال نیز به عرصه‌های زیر کشت این گیاهان درآمدزا و کم‌آب‌بر افزوده می‌شود. به‌ویژه در ساری که ارتفاعات پایلوت کشت گل محمدی شده‌اند. این نشان می‌دهد که بخش کشاورزی در حال تغییر الگوی کشت است.
مدیرکل جهاد کشاورزی مازندران با بیان این‌که در مسیر تغییر الگوی کشت به معیارها و زیرساخت‌های دیگری هم نیاز داریم، اظهار کرد: تغییر الگوی کشت علاوه بر فرهنگ‌سازی و ترغیب کشاورزان، به ساماندهی و زیرساخت هم نیاز دارد. یکی از مسائل مهم در زمینه الگوی کشت بحث زهکشی اراضی کشاورزی استان است که هم در اصلاح الگوی کشت و هم موضوع کشت دوم اهمیت بسیار زیادی دارد. امروز نیز قرار است همایشی با همین موضوع در گستره استان‌های شمالی برگزار شود.
- نشست تخصصی زهکشی زمین‌های کشاورزی شمال
شهیدی‌فر ادامه داد: نخستین نشست تخصصی زهکشی زمین‌های کشاورزی شمال کشور با هدف توسعه کشت دوم با همکاری مشترک سازمان جهاد کشاورزی مازندران، معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی و گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در این دانشگاه برگزار می‌شود که خروجی این نشست تخصصی در تغییر و اصلاح الگوی کشت می‌تواند تاثیر زیادی داشته باشد. چشم‌انداز جهاد کشاورزی مازندران این است که با بهبود شرایط زهکشی زمین‌های کشاورزی و کمک به توسعه کشت دوم، میزان تولید ۷ میلیون تنی محصولات کشاورزی مازندران در سال به بیش از ۸ میلیون تن برسد.
این مسئول به برنامه‌ریزی‌های سازمان جهاد کشاورزی مازندران برای هفته جهاد کشاورزی و بهره‌برداری از طرح‌های این بخش در استان اشاره کرد و گفت: خوشبختانه جهاد کشاورزی علاوه بر این‌که از پروژه‌های مهمی در طول سال و مناسبت‌هایی مانند هفته دولت بهره‌برداری می‌کند، در هفته جهاد کشاورزی نیز برنامه‌هایی را به سرانجام رسانده و هر سال در روزهای پایانی خرداد شاهد گشایش طرح‌های جدید کشاورزی در مازندران هستیم.
- بهره‌برداری از ۶۶ میلیارد تومان پروژه
مدیرکل سازمان جهاد کشاورزی مازندران یادآور شد: به مناسبت این هفته در بخش‌های مختلف زراعی و دامی پروژه‌هایی با اعتبار ۶۶ میلیارد و ۲۵۷ میلیون تومان در مازندران به بهره‌برداری می‌رسانیم که تاثیر مهمی در اشتغال کشاورزی استان دارد. با افتتاح این پروژه‌ها بیش از ۱۵ هزار تن به تولید محصولات خام استان و ۲ هزار و ۵۴۰ شغل نیز به مشاغل بخش کشاورزی افزوده خواهد شد. ۸ هزار و ۵۰۰ خانوار در ۱۴۷ روستا از این پروژه‌ها بهره‌مند می‌شوند.
شهیدی‌فر از بهره‌برداری همزمان این پروژه‌ها به صورت نمادین با حضور استاندار، معاون وزیر جهاد کشاورزی و مسئولان استان خبر داد و گفت: فردا (پنجشنبه) ۸۰ پروژه بخش کشاورزی مازندران به طور همزمان به بهره‌برداری می‌رسند. مراسم آغاز به کار این پروژه‌ها نیز در یک واحد مرغداری گوشتی ۳۵ هزار قطعه‌ای تنکابن که با اعتبار میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان تاسیس شد به صورت نمادین برگزار می‌شود.
- رونق اشتغال بومی
رونق کشاورزی در مازندران به معنای رونق اشتغال بومی و سازگار با محیط‌زیست مازندران است. این استان با وجود موقعیت مناسب در کشت انواع محصولات کشاورزی و داشتن هزاران نیروی دانش‌آموخته بخش کشاورزی که شغل مرتبط با تحصیلات خود نیافته‌اند، به صورت بالقوه توان در اختیار گرفتن بازار کشورهای همسایه را دارد، اما کندی اجرای برخی طرح‌های کشاورزی به دلایل مختلف از جمله همکاری نکردن برخی کشاورزان در خروج از شیوه‌های سنتی کشت و به‌کارگیری شیوه‌های نوین و مبتنی بر دانش، هنوز فرصت شکوفایی این استعداد بالقوه مازندران را نداده است.
تنوع محصولاتی که در مازندران کشت می‌شوند آنقدر زیاد هست که برای هر بازاری با هر سلیقه‌ای می‌تواند محصولی ارائه کند، اما هنوز این هدف محقق نشده است. مهم‌تر این‌که بخش زیادی از محصولات تولیدی قابل فراوری استان به صورت خام در بازار عرضه می‌شوند؛ چالشی که به دلیل فعال نبودن صنایع تبدیلی وابسته به بخش کشاورزی در استان مشاهده می‌شود. زنجیره رونق تولید محصولات کشاورزی در مازندران شاید به کمک اصلاح و تغییر الگوی کشت به سمت کامل شدن پیش برود.
- کشاورزی متکی بر دانش و فناوری
ناکشا یاران - ساری-خبرنگار:
نسل قدیم کشاورزان مازندران پا به سن گذاشته‌اند و سال به سال از توانشان برای فعالیت در بخش کشاورزی کاسته می‌شود. کشاورزی شغلی با مشقات فراوان است، به‌ویژه اگر فرد قرار باشد این شغل را به شیوه سنتی انجام دهد. کشاورزان سنتی مازندران که این شغل را از پدران خود ارث برده‌اند در سال‌های اخیر با مشکلاتی که سر راه کشاورزی قرار گرفته است تا حدی انگیزه‌های خود را برای ادامه فعالیت از دست داده‌اند.
در همین بین کشاورزانی هم هستند که با اعتماد به دانش کشاورزی و استفاده از روش‌های علمی و نوین کاشت، داشت و برداشت، هم خستگی کمتری را متحمل می‌شوند و هم درآمد بیشتری به دست می‌آورند. اگر در سال‌های ابتدایی تاکید بر ورود دانش روز به کشاورزی، بی‌اعتمادی‌هایی بین کشاورزان نسبت به فعالیت‌های مدرن در این زمینه وجود داشت، حالا پس از سال‌ها ورود دانش روز به عرصه کشاورزی و مشاهده نتایج مثبت این پیوند علمی، دیگر جای تردید برای مفید بودن آن باقی نمانده است.
برگزاری دوره‌های آموزشی در حوزه‌های مختلف کشاورزی یکی از اقداماتی است که طی سال‌های اخیر به شکل جدی در دستور مسئولان کشاورزی کشور و استان قرار گرفته است. حتی برخی سازمان‌های مردم‌نهاد سعی کرده‌اند در این زمینه ورود کنند و نکاتی آموزشی از دانش روز را به کشاورزان بیاموزند به‌ویژه در روستاها که مهد تولید محصولات کشاورزی استان هستند، اما آنچه همچنان در کشاورزی به چشم می‌آید، تاکید عمده کشاورزان بر کشت به روش سنتی و اجرای همان شیوه‌ها و نکات نگهداری است که به آن عادت کرده‌اند. این عادت‌ها ریشه‌ای عمیق در این فعالیت‌ها دارند و زندگی سنتی کشاورزان نوعی وابستگی به انجام آنها دارد؛ در حالی که با اصلاح شدن یا جایگزینی شیوه‌های نوین می‌توان انگیزه برای فعالیت‌های کشاورزی را در استان افزایش داد.
نگاهی به شیوه فعالیت همه کشاورزان و باغداران نمونه کشور نشان می‌دهد که همگی با استفاده از مشاوره‌های فنی و کارشناسی توانسته‌اند میزان برداشت و کیفیت محصول برداشت شده را افزایش دهند. فراگیر شدن تکیه بر فعالیت‌های دانش‌بنیان کشاورزی در مازندران می‌تواند ظرفیت‌های پیدا و پنهان کشاورزی را شکوفا کند. با پررنگ‌تر شدن تنش آبی گاهی این موضوع که کشت برنج به دلیل آب‌بر بودن باید کاهش یابد و در برخی مناطق به فراموشی سپرده شود توسط برخی فعالان محیط‌زیست مطرح می‌شود. واقعیت این است که کشت برنج به شیوه سنتی همانگونه که فعالان محیط‌زیست می‌گویند آب‌بری بالایی دارد و می‌تواند برای محیط‌زیست آسیب‌رسان باشد، اما آنچه در این وضعیت می‌تواند راهکاری درست برای برداشتن مانع خشکسالی و کم‌آبی از مقابل کشت برنج باشد، مکانیزاسیون و یکپارچه کردن زمین‌های کشاورزی است.
سال‌هاست که طرح مکانیزاسیون و یکپارچه‌سازی زمین‌های کشاورزی به کندی در مازندران انجام می‌شود. دلیل اصلی آن هم نبود هماهنگی بین کشاورزان و مجریان طرح در بخش دولتی است؛ این در حالی است که نمونه‌های انجام شده در برخی مناطق استان نشان می‌دهد که یکپارچه‌سازی زمین‌ها تا چه اندازه بر آسان شدن کشت و افزایش کیفیت و کمیت محصول اثر گذاشته ولی این امر هنوز در استان فراگیر نشده است. جدا شدن از کشت سنتی برنج و اجرای کامل کشت مدرن می‌تواند کشاورزی مازندران را از بحران خشکسالی دور کند.
نظر شما